Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar 21. júlí 2025 12:32 Þannig fór um sjóferð þá. 48 dögunum sem okkur voru lofaðir gufuðu upp um miðjan júlí, fjórða árið í röð. Þá hófst leitin að sökudólgnum: hver var það sem tók 48 dagana af trillukörlum og konum? Var það ríkisstjórnin eða stjórnarandstaðan? Eða kannski einhver allt annar? Þögn í salnum – ákæruvaldið hefur orðið. Ákæruvaldið gegn ríkisstjórninni Helstu sakargiftir sem bera má á ríkisstjórnina eru tvenns konar. Í fyrsta lagi hefði hún átt að standa öðruvísi að málum og þá hefði strandveiðifrumvarpið náð í gegn. Eflaust er það rétt, en það kallast að vera vitur eftirá, sér í lagi þegar engan hefði órað fyrir fjandanum se stjórnarandstaðan ætlaði að sleppa lausum. Miðað við þá tímalínu sem lagt var upp með hefði frumvarpið, undir venjulegum kringumstæðum, verið afgreitt á góðum tíma og við hefðum farið á sjó í morgun. En á Alþingi voru engar venjulegar kringumstæður. Þar ríkti „heilög skylda“ til að kæfa öll mál með málþófi. Til að bæta gráu ofan á svart var stjórnarandstöðunni boðið að ljúka þessu á mánudaginn var og samþykkja frumvarpið fyrir þinglok. Þáðu þau það boð, þingmennirnir sem höfðu svo ógurlega miklar áhyggjur af okkur trillukörlunum? Ekki aldeilis. Í öðru lagi voru loforð gefin sem ekki var hægt að standa við. Sú ásökun vegur þyngra og ég vona að ríkisstjórnarflokkarnir læri einhverja lexíu af því. Það breytir því ekki að ásetningur ríkisstjórnarinnar, og sérstaklega Flokk fólksins, var góður. Þetta má því skrifast á klaufaskap og reynsluleysi sem er slæmt í pólitík en engin dauðasynd. Ákæruvaldið gegn minnihlutanum Sakargiftir á hendur stjórnarandstöðunni eru þeim mun alvarlegri. Förum aðeins yfir sönnunargögnin, og byrjum á orðræðu minnihlutaþingmanna í garð strandveiðisjómanna. Greinilegt var að þessir þingmenn voru búnir að trekkja málþófsvélina í gang því þeir kepptust við að vera sammála bullinu í síðasta ræðumanni. Miðflokkurinn hélt því fram að strandveiðisjómenn borgi enga skatta og engin gjöld, og undir það tóku Sjálfstæðisflokkur og Framsókn. Framsókn reiknaðist til að potturinn þyrfti að rúmlega þrefaldast upp í 31.500 tonn, jafnvel þegar liðið var vel á sumar og þessi tala orðin stærðfræðilega ómöguleg, og undir þetta tóku Miðflokkur og Sjálfstæðisflokkur. Sjálfstæðisflokkur fabúleraði um að við öryrkjarnir í sjávarútvegi værum mikil ógn við byggðafestu, og undir þetta tóku Miðflokkur og Framsókn. Að lokum var búið að fara hring eftir hring með rógburð og lygar í yfir 20 klukkutíma án þess að minnihlutinn sýndi á sér nokkuð fararsnið. Þegar Strandveiðifélag Íslands mætti á þingpallana til að fylgjast með umræðum um þinglok steig hver minnihlutaþingmaðurinn af fætur öðrum í pontu og vorkenndi okkur greyjin smælingjunum fyrir að fá ekki okkar í gegn. Fólkið sem kallar vel launuð og eftirsóknarverð störf á landsbyggðinni efnahagslega sóun; sem snúa vistvænustu fiskveiðum sem völ er á í andhverfu sína og kallar þær ósjálfbærar; sem segja að eini hluti fiskveiðistjórnunarkerfisins þar sem sjómenn ráða sér sjálfir sé ekkert annað en hobbý fyrir tannlækna í Garðabæ og öryrkja hafsins – þetta fólk ætlast nú til þess að við trúum þeim þegar þau setja upp hvolpaaugu og ljúga því að okkur að það beri hag okkar fyrir brjósti. Hjá minnihlutanum var brotaviljinn jafn einbeittur og hann var útreiknaður. Hann tapaði baráttunni um veiðigjöldin en náði að stöðva 48 dagana í sárabætur. Þess ber að geta að frumvarpið okkar var ekki eina mannfallið í heilögu stríði minnihlutans. Engin frumvörp lifðu þinglokasamninginn af nema einhverjar skylduæfingar. Ákæruvaldið gegn SFS Að lokum má skoða þátt sægreifanna í þessu sorglega máli. Nú eru ekki öll kurl komin til grafar í þeim efnum, en það sem við vitum er að stjórnsýslukæra liggur fyrir hjá Umboðsmanni Alþingis. Kæran snýr að þeim 2000 tonnum sem bætt var í strandveiðipottinn seinasta sumar. Á grundvelli jafnræðisreglunnar vilja kvótaþegar meina að þeir hefðu átt að fá 38.000 tonn á móti. Ef veiðigjaldafrumvarpið hefur kennt okkur eitthvað þá er það að SFS hefur djúpa vasa og sparar engu til til að ná fram sínum markmiðum. Gaman væri að sjá lögfræðingareikninginn fyrir þessari kæru. Eftir stendur að SFS er með doktorsgráðu í að hræða líftóruna úr ráðherrum. Vandamálið er að það liggur fyrir álit frá Mannréttindanefnd Sameinuðu þjóðanna um að kvótakerfið brjóti gegn jafnræðisreglunni sem og rétti Íslendinga til atvinnufrelsis og búsetufrelsis. Stjórnkerfið er fast í einhverju lögfræðilegu boxi sem er í mótsögn við sjálft sig Hvers vegna fær þá stórútgerðin alltaf að njóta vafans? Líklega vegna þess að hún getur dælt peningum í lögfræðinga, eitthvað sem við trillukarlar og konur höfum ekki aðgang að. Dómsúrskurður Hver er þá hinn seki? Dæmi hver fyrir sig, en kjörtímabilið er rétt að byrja. Fyrir mitt leiti ætla ég að geyma dóminn fram á vor. Vinnan sem hefst í haust á stóra frumvarpinu okkar, og lendingin á því, mun leiða sannleikann í ljós. Höfundur er trillukarl og formaður Strandveiðifélags Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Strandveiðar Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Sjávarútvegur Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Sjá meira
Þannig fór um sjóferð þá. 48 dögunum sem okkur voru lofaðir gufuðu upp um miðjan júlí, fjórða árið í röð. Þá hófst leitin að sökudólgnum: hver var það sem tók 48 dagana af trillukörlum og konum? Var það ríkisstjórnin eða stjórnarandstaðan? Eða kannski einhver allt annar? Þögn í salnum – ákæruvaldið hefur orðið. Ákæruvaldið gegn ríkisstjórninni Helstu sakargiftir sem bera má á ríkisstjórnina eru tvenns konar. Í fyrsta lagi hefði hún átt að standa öðruvísi að málum og þá hefði strandveiðifrumvarpið náð í gegn. Eflaust er það rétt, en það kallast að vera vitur eftirá, sér í lagi þegar engan hefði órað fyrir fjandanum se stjórnarandstaðan ætlaði að sleppa lausum. Miðað við þá tímalínu sem lagt var upp með hefði frumvarpið, undir venjulegum kringumstæðum, verið afgreitt á góðum tíma og við hefðum farið á sjó í morgun. En á Alþingi voru engar venjulegar kringumstæður. Þar ríkti „heilög skylda“ til að kæfa öll mál með málþófi. Til að bæta gráu ofan á svart var stjórnarandstöðunni boðið að ljúka þessu á mánudaginn var og samþykkja frumvarpið fyrir þinglok. Þáðu þau það boð, þingmennirnir sem höfðu svo ógurlega miklar áhyggjur af okkur trillukörlunum? Ekki aldeilis. Í öðru lagi voru loforð gefin sem ekki var hægt að standa við. Sú ásökun vegur þyngra og ég vona að ríkisstjórnarflokkarnir læri einhverja lexíu af því. Það breytir því ekki að ásetningur ríkisstjórnarinnar, og sérstaklega Flokk fólksins, var góður. Þetta má því skrifast á klaufaskap og reynsluleysi sem er slæmt í pólitík en engin dauðasynd. Ákæruvaldið gegn minnihlutanum Sakargiftir á hendur stjórnarandstöðunni eru þeim mun alvarlegri. Förum aðeins yfir sönnunargögnin, og byrjum á orðræðu minnihlutaþingmanna í garð strandveiðisjómanna. Greinilegt var að þessir þingmenn voru búnir að trekkja málþófsvélina í gang því þeir kepptust við að vera sammála bullinu í síðasta ræðumanni. Miðflokkurinn hélt því fram að strandveiðisjómenn borgi enga skatta og engin gjöld, og undir það tóku Sjálfstæðisflokkur og Framsókn. Framsókn reiknaðist til að potturinn þyrfti að rúmlega þrefaldast upp í 31.500 tonn, jafnvel þegar liðið var vel á sumar og þessi tala orðin stærðfræðilega ómöguleg, og undir þetta tóku Miðflokkur og Sjálfstæðisflokkur. Sjálfstæðisflokkur fabúleraði um að við öryrkjarnir í sjávarútvegi værum mikil ógn við byggðafestu, og undir þetta tóku Miðflokkur og Framsókn. Að lokum var búið að fara hring eftir hring með rógburð og lygar í yfir 20 klukkutíma án þess að minnihlutinn sýndi á sér nokkuð fararsnið. Þegar Strandveiðifélag Íslands mætti á þingpallana til að fylgjast með umræðum um þinglok steig hver minnihlutaþingmaðurinn af fætur öðrum í pontu og vorkenndi okkur greyjin smælingjunum fyrir að fá ekki okkar í gegn. Fólkið sem kallar vel launuð og eftirsóknarverð störf á landsbyggðinni efnahagslega sóun; sem snúa vistvænustu fiskveiðum sem völ er á í andhverfu sína og kallar þær ósjálfbærar; sem segja að eini hluti fiskveiðistjórnunarkerfisins þar sem sjómenn ráða sér sjálfir sé ekkert annað en hobbý fyrir tannlækna í Garðabæ og öryrkja hafsins – þetta fólk ætlast nú til þess að við trúum þeim þegar þau setja upp hvolpaaugu og ljúga því að okkur að það beri hag okkar fyrir brjósti. Hjá minnihlutanum var brotaviljinn jafn einbeittur og hann var útreiknaður. Hann tapaði baráttunni um veiðigjöldin en náði að stöðva 48 dagana í sárabætur. Þess ber að geta að frumvarpið okkar var ekki eina mannfallið í heilögu stríði minnihlutans. Engin frumvörp lifðu þinglokasamninginn af nema einhverjar skylduæfingar. Ákæruvaldið gegn SFS Að lokum má skoða þátt sægreifanna í þessu sorglega máli. Nú eru ekki öll kurl komin til grafar í þeim efnum, en það sem við vitum er að stjórnsýslukæra liggur fyrir hjá Umboðsmanni Alþingis. Kæran snýr að þeim 2000 tonnum sem bætt var í strandveiðipottinn seinasta sumar. Á grundvelli jafnræðisreglunnar vilja kvótaþegar meina að þeir hefðu átt að fá 38.000 tonn á móti. Ef veiðigjaldafrumvarpið hefur kennt okkur eitthvað þá er það að SFS hefur djúpa vasa og sparar engu til til að ná fram sínum markmiðum. Gaman væri að sjá lögfræðingareikninginn fyrir þessari kæru. Eftir stendur að SFS er með doktorsgráðu í að hræða líftóruna úr ráðherrum. Vandamálið er að það liggur fyrir álit frá Mannréttindanefnd Sameinuðu þjóðanna um að kvótakerfið brjóti gegn jafnræðisreglunni sem og rétti Íslendinga til atvinnufrelsis og búsetufrelsis. Stjórnkerfið er fast í einhverju lögfræðilegu boxi sem er í mótsögn við sjálft sig Hvers vegna fær þá stórútgerðin alltaf að njóta vafans? Líklega vegna þess að hún getur dælt peningum í lögfræðinga, eitthvað sem við trillukarlar og konur höfum ekki aðgang að. Dómsúrskurður Hver er þá hinn seki? Dæmi hver fyrir sig, en kjörtímabilið er rétt að byrja. Fyrir mitt leiti ætla ég að geyma dóminn fram á vor. Vinnan sem hefst í haust á stóra frumvarpinu okkar, og lendingin á því, mun leiða sannleikann í ljós. Höfundur er trillukarl og formaður Strandveiðifélags Íslands
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun