Eignamat gömlu bankanna næsta marklaust

Samanburður á verðmati gömlu bankanna er óraunhæfur. Skilanefnd Kaupþings, sem var stærsti banki landsins fyrir hrunið í fyrra, miðar eignastöðuna við nóvember í fyrra. Hinir bankarnir setja verðmiða á eignir sínar þrjú til sjö ár fram í tímann.

Þegar innlendir og erlendir kröfuhafar gamla Landsbankans gengu framhjá öryggisvörðum á leið sinni til fundar með skilanefnd bankans á Nordica hótel á föstudag og tóku við mati á eigna- og skuldastöðu gamla bankans að innritun lokinni var ákveðnum áfanga náð í uppgjöri gömlu bankanna eftir ríkisvæðingu þeirra í byrjun október í fyrra.

Skilanefnd Landsbankans var síðust þriggja nefnda til að skila mati á eignum og skuldum gamla bankans. Þótt nefndin hafi afskrifað hlutfallslega langmest af eignum gamla bankans eftir hrunið í fyrra og hrakfara á erlendum vettvangi og sett verulegar byrðar á herðar íslenskra skattborgara reyndust eignir bankans burðugri en spáð hafði verið.

Eignir Landsbankans, samkvæmt áætluðu mati skilanefndar, nema 1.195 milljörðum króna, að viðbættri skuldajöfnun og innálögðu skuldabréfi Nýja Landsbankans. Þetta er um fimmtungi meira en búist var við. Á móti nema skuldir 3.348 milljörðum króna. Þar af eru 1.338 milljarðar króna forgangskröfur, sem eru skuldbindingar vegna Icesave-reikninga bankans. Munurinn nemur 144 milljörðum króna. Skilanefndin reiknar með að þegar Tryggingasjóður innstæðueigenda í Bretlandi og Hollandi hafi greitt það sem honum beri standi eftir 72 milljarðar króna, sem falla á íslenska skattgreiðendur.

Þetta er umtalsvert betri staða en búist var við eftir hrun bankanna í október en svartsýnustu spámenn töldu allt að 600 milljarða króna geta lagst á herðar ríkisins vegna reikninganna. Fjármálaráðuneytið var öllu raunsærra í spá sinni og gerði ráð fyrir að 150 milljarðar króna féllu á ríkissjóð vegna innlánsábyrgða í enda síðasta mánaðar.

Ekki er búist við eftirmálum vegna Edge-reikninga Kaupþings í Evrópu og Save&Save-reikninga Gamla Glitnis, sem voru að slíta barnsskónum þegar ríkið tók bankann yfir í fyrrahaust en almennt falla kröfur á þrotabú gömlu bankanna en ekki íslenska ríkið.

Ráðuneytinu reiknaðist til í áætlun sinni fyrir mánuði að skuldir ríkissjóðs myndu vegna þessa aukast úr 8,1 milljarði króna í ársbyrjun í 563 milljarða í enda þessa vegna falls bankanna og eftirstöðva af skuldbindingum þeirra. Miðað við stöðuna eins og hún er lögð fram í uppgjörum skilanefnda á gömlu bönkunum má ætla að skuldir lækki í 485 milljarða króna, eða um þriðjung af áætlaðri landsframleiðslu. Þetta er sömuleiðis álíka upphæð og Tryggvi Þór Herbertsson, fyrrverandi efnahagsráðgjafi ríkisstjórnarinnar, taldi líkur á að féllu á ríkið vegna þessa fyrir nokkru.

Eigna- og skuldamat skilanefnda bankanna eru fyrstu skref að uppgjöri gömlu bankanna eftir ríkisvæðingu þeirra. Þrátt fyrir að tölurnar hafi verið negldar niður og upplýsingarnar kynntar kröfuhöfum gætir talsverðar óvissu um stöðuna.

Endanlegt mat á nýju bönkunum hefur dregist og mun að líkindum ekki liggja fyrir fyrr en um miðjan apríl. Tvö fyrirtæki sjá um lokamatið. Matsfyrirtækið Deloitte skilar mati sínu í enda mars en alþjóðlega fjármálaráðgjafarfyrirtækið Oliver Wyman, sem sér um mat á bönkunum þremur fyrir hönd Fjármálaeftirlitsins, skilar sínu um miðjan næsta mánuð.

Þegar matið liggur fyrir verður ljóst hversu háar upphæðir innlendra eigna fara aftur yfir í gömlu bankana. Bankarnir munu svo á móti gefa út skuldabréf til þeirra gömlu í skiptum fyrir eignir. Skuldabréfin hafa þegar verið færð til bókar sem eign í verðmati nýju bankanna og gefa því kröfuhöfum nokkuð skakka mynd af stöðu þeirra.

Verðmat skilanefndanna þriggja á eigna- og skuldastöðu gömlu bankanna er mismunandi enda ekki tekið fram í lögum um gjaldþrotaskipti hvaða forsendur eða aðferðafræði fyrirtækjum í greiðslustöðvun beri að nota.

Þannig er óvíst hvort útreikningar skilanefndar Gamla Glitnis og Landsbankans haldi en skilanefndir beggja banka miða ýmist við að eignir verði seldar nú eða eignir í formi krafna innheimtist yfir lengra tímabil. Fram kom í máli Lárusar Finnbogasonar, formanns skilanefndar Landsbankans, að loknum fundi með kröfuhöfum á föstudag, að uppgjör gamla bankans geti tekið allt frá þremur til sjö árum. Miðaði hann bæði við líftíma krafna bankans og þann tíma sem tók að gera upp banka í sænska efnahagshruninu í byrjun tíunda áratugar síðustu aldar.

Svipaður háttur var hafður á í verðmati á eignum Gamla Glitnis. Óvissan er þar sögð sérstaklega mikil hvað skuldabréfið frá Íslandsbanka varði. Tekið er fram í yfirliti skilanefndarinnar að munurinn geti hlaupið á allt frá 445 til 680 milljörðum króna.

Litlar upplýsingar liggja fyrir um það hvað fram fór á milli skilanefndar Landsbankans og kröfuhafa á föstudag en fundurinn var lokaður öðrum en þeim sem töldu sig sannarlega eiga kröfu á hendur bankanum.

Árni Tómasson, formaður skilanefndar Gamla Glitnis, benti á annan óvissuþátt í eignamati gamla bankans á fundi með kröfuhöfum fyrr í mánuðinum. Gengissveiflur skekki myndina en eigna- og skuldastaðan er umreiknuð í íslenskar krónur og miðast við miðgengi Seðlabankans um síðustu áramót. Gengi helstu gjaldmiðla hefur fallið um ellefu prósent að meðaltali síðan þá og gæti það rýrt eignasafnið í samræmi við það.

Skilanefndir bankanna þriggja ganga út frá því að halda í eignir eins lengi og unnt er nema utanaðkomandi aðstæður krefjist annars. Bæði er átt við eignir sem skilanefndirnar hafa gengið að veði í, svo sem eignum Baugs, og útistandandi lánakröfur til einstaklinga og fyrirtækja.

Skilanefnd Kaupþings hefur gefið út að eignasala við núverandi aðstæður færi bankanum viðunandi söluverð fyrir eignir og sé þess vegna ákveðin í að styðja við eignir bankans til þess að hámarka virði þeirra. Nefndin styðjist því við verðmiðann sem er í verðmatinu en hafi ekki hug á að selja þær á brunaútsölu.

Þá hefur Markaðurinn áður haft eftir Árna Tómassyni, formanni skilanefndar Gamla Glitnis, að óraunhæft væri að selja eignir fyrr en eftir tvö ár í fyrsta lagi. Kröfuhafar hafi lagt blessun sína yfir slíkt enda vilji þeir fá sem mest úr eignunum. Miðað við verðmatið nú - sem gerir ráð fyrir eignasölu eftir nokkur ár - megi kröfuhafar reikna með að fá tuttugu til fjörutíu prósent upp í kröfur.

Eins og áður hefur komið fram reiknar Landsbankinn með að halda í eignir frá þremur til sjö árum, eða þegar síðustu kröfur falla á gjalddaga.

Kröfuhafar Landsbankans, jafnt íslenskir sem erlendir, voru talsvert fýldari á svip þegar þeir gengu af fundi skilanefndar á föstudag en þegar þeir gengu inn um morguninn.

Eins og sést á töflu með úttektinni bera þeir heldur skarðan hlut frá borði eftir viðskipti sín við Landsbankann en hina bankana tvo. Miðað við verðmat skilanefndarinnar eru kröfur þeirra afskrifaðar að mestu og fá þeir ekkert. Heimtur eru talsvert betri hvað hina bankana varðar en kröfuhafar fá allt frá fimm til fimmtán prósent upp í kröfur frá Kaupþingi og allt upp undir fjörutíu prósent eftir viðskipti sín við Gamla Glitni.

„Íslenska hagkerfið er rúið trausti," segir Ingólfur Bender, forstöðumaður Greiningar Íslandsbanka, áður Glitnis. Hann bendir á að þótt staðan sé slæm hér um þessar mundir séu íslensku bankarnir engir eftirbátar kollega sinna erlendis. „Við erum á báti með fjölmörgum öðrum bankastofnunum sem hafa verið á sömu leið. Þetta er alþjóðleg bankakrísa þar sem erfitt er fyrir alla að fá lánsfé," segir hann og leggur áherslu á að aðstæðurnar séu skelfilegar.

Þar er Ísland ekkert eyland þótt endurreisnin geti tekið lengri tíma en ytra.