Viðskiptabann og skemmdarverk Gylfi Páll Hersir skrifar 19. apríl 2012 06:00 Um fimmtíu ár eru síðan John F. Kennedy Bandaríkjaforseti setti allsherjar viðskiptabann á nýstofnað byltingarríkið á Kúbu, 3. febrúar 1962. Bannið var þáttur í stigvaxandi efnahagslegum refsiaðgerðum, en innrás árið áður hafði mistekist. Allar götur síðan hefur efnahagsstríð verið lykilatriði í tilraunum Bandaríkjastjórnar til að endurreisa kapítalisma á Kúbu. Fjandsamleg afstaða Bandaríkjastjórnar og annarra heimsvaldaríkja gagnvart Kúbu, þ.ám. Íslands, stafar hvorki af óskynsemi né skammtímahagsmunum, né af áhrifum hægrisinna í Miami. Hún stafar af heildarhagsmunum ríkjandi afla. Ráðastéttin í Bandaríkjunum er enn að refsa alþýðufólki á Kúbu fyrir það að taka völdin í janúarbyrjun árið 1959 og halda þeim; fyrir að stökkva spilltri ráðastétt á flótta og endurheimta eigur sínar frá bandarískum auðmönnum sem drottnuðu yfir landinu. Ófyrirgefanlegt, ekki síst af því að í Mið- og Suður-Ameríku, ef ekki víðar, gæti verið á dagskrá að rísa upp og taka málin í sínar hendur; skipuleggja samfélagið á annan hátt. Aðalsynd byltingarleiðtoganna á Kúbu var að standa við það sem þeir sögðust ætla að gera. Á fyrstu mánuðum byltingarinnar voru vextir skornir niður og bannað að mismuna fólki á grundvelli kynþátta. Jarðnæði stærstu jarðeigendanna var tekið eignarnámi og úthlutað til jarðnæðislausra smábænda til ræktar. Stór hluti jarðnæðis, framleiðslutæki, verksmiðjur og innri gerð samfélagsins – allt frá sykurekrum til olíuhreinsunarstöðva, spilavíta og símafyrirtækja – var í höndum bandarískra aðila líkt og gildir um nýlendur. Þegar bandarískum valdhöfum varð ljóst að ekki var hægt að múta nýju byltingarforystunni, neituðu eigendur olíuhreinsunarstöðva á Kúbu að hreinsa olíu sem keypt hafði verið í Sovétríkjunum. Það var um mitt ár 1960. Í kjölfarið tók verkafólk stöðvarnar yfir og hélt vinnslunni áfram. Svar Eisenhowers, þáverandi forseta, var að ógilda samning um aðalútflutningsvöru Kúbu, sykur. Á eftir fylgdi efnahagsleg hryðjuverkastarfsemi. Kúbustjórn brást við með því að yfirtaka næstum allan stærri iðnað sem kúbanskir aðilar áttu og öll bandarísk fyrirtæki. Um miðjan október var búið að þjóðnýta alla banka, að kanadískum bönkum undanskildum. Settar voru skorður við húsaleigu og miðað við hámark 10% tekna fjölskyldunnar. Um þær mundir bannaði Eisenhower allan útflutning til Kúbu, að undanskildum matvælum og lyfjum. Í apríl 1961 gersigruðu Kúbanir á innan við þremur dögum innrásarlið málaliða við Svínaflóa, sem bandarísk stjórnvöld skipulögðu. Daginn eftir að Kennedy tilkynnti um viðskiptabannið 3. febrúar 1962 mætti milljón Kúbana á byltingartorgið í Havana, en þaðan kemur „Önnur Havanayfirlýsingin“ sem var flutt af forsætisráðherra landsins, Fídel Castró. Árásarstefna Bandaríkjastjórnar helgast af ótta, segir þar: „Ekki ótta við kúbönsku byltinguna, heldur af ótta við byltingu í Rómönsku Ameríku; ótta við að undirokaðir íbúar álfunnar vinni sigur á kúgurum sínum og geri eins og Kúba, lýsi sig frjálsa menn í Ameríku“. Næstu mánuði greip ríkisstjórn Kennedy til ýmissa ráðstafana sem gerðu þjóðum í Evrópu og Rómönsku Ameríku erfitt fyrir með að stunda viðskipti við Kúbu. Í október 1962 lá við að Bandaríkin hæfu kjarnorkustyrjöld í svokallaðri Kúbudeilu, en forsetinn dró í land þar sem ljóst var hve stórt gjaldið yrði andspænis þeirri staðfestu Kúbana að verja land sitt og byltinguna. „Það er á hreinu hjá okkur að ráðist þeir á okkur verður árásarliðinu tortímt,“ sagði Castró í fjöldafundi í aðdraganda atburðanna. Áætlun hernaðaryfirvalda í Pentagon var að 18.500 Bandaríkjamenn myndu falla á fyrstu 10 dögum fyrirhugaðrar innrásar, pólitískt verð sem heimsvaldasinnar voru ekki reiðubúnir til þess að greiða. Í júlí 1963 bannaði Kennedy bandarískum borgurum að ferðast til Kúbu eða eiga viðskipti við landið. Í fimm áratugi hefur efnahags- og viðskiptabannið kostað þjóðina 975 þúsund milljónir dollara að mati kúbanskra stjórnvalda. Á síðasta áratug síðustu aldar herti Bandaríkjastjórn bannið á sama tíma og djúp efnahagskreppa ríkti á Kúbu vegna hruns viðskipta við Sovétríkin. Það varð ólöglegt fyrir erlend dótturfyrirtæki bandarískra fyrirtækja að stunda viðskipti við Kúbu. Sex mánaða hafnbann var sett á skip sem landað höfðu á Kúbu. Nýlega varð að flytja fund Kúbu og Caricom (viðskiptabandalag Karíbahafslanda) frá Hilton hótelinu á Trinidad og Tobago, þótt hótelið sé í eigu þarlendra stjórnvalda, en því er stjórnað af Hilton Worldwide. Bandaríkjastjórn hefur tekið nýja tækni í þjónustu sína með því að trufla samskipti, nota internetið og aðra miðla fyrir áróðursstarfsemi og afskipti af innanríkismálum á Kúbu. Síðastliðið haust tók fyrirtækið Washington Software í Maryland að sér að setja upp kerfi fyrir ríkisfé, sem getur sent 24.000 smáskilaboð Bandaríkjastjórnar á viku hverri í alla farsíma á Kúbu. Á síðasta ári samþykkti Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna í tuttugasta sinn að fordæma viðskiptabann Bandaríkjanna á Kúbu. Þrjú smáríki sátu hjá (Micronesia, Palau og Marshalleyjar) en aðeins Ísrael greiddi atkvæði gegn tillögunni auk Bandaríkjanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gylfi Páll Hersir Mest lesið Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir Skoðun Við erum ekki Rússland Sigmar Guðmundsson Skoðun Kjöt og krabbamein Hulda María Einarsdóttir,Jórunn Atladóttir,Sigurdís Haraldsdóttir Skoðun Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Rektorskjör HÍ Soffía Auður Birgisdóttir Skoðun Silja Bára - öflugur málsvari sjálfbærni og loftslagsmála Íris Lind Sæmundsdóttir Skoðun Evrópusambandið og upplýsingalæsi Ægir Örn Arnarson Skoðun Af hverju veljum við Silju Báru? Auður Birna Stefánsdóttir,Pia Hansson Skoðun Íslendingar eru dónalegir, óhófsamir, þjófóttir villimenn Sif Sigmarsdóttir Fastir pennar Skoðun Skoðun Fjarkönnun og sjálfstæði þjóðar Karl Arnar Arnarson skrifar Skoðun Virðisaukaskattur og sveitarfélög – ekki er allt sem sýnist Helgi Már Jósepsson,Tina Paic skrifar Skoðun Græðgin, vísindin og spilakassarnir Kristján Jónasson,Alma Hafsteinsdóttir,Steinn Guðmundsson,Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Kjöt og krabbamein Hulda María Einarsdóttir,Jórunn Atladóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Rektorskjör HÍ Soffía Auður Birgisdóttir skrifar Skoðun Hagsmunir háskólanema í rektorskjöri Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Evrópusambandið og upplýsingalæsi Ægir Örn Arnarson skrifar Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Silja Bára - öflugur málsvari sjálfbærni og loftslagsmála Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju veljum við Silju Báru? Auður Birna Stefánsdóttir,Pia Hansson skrifar Skoðun Við erum ekki Rússland Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Ríkisábyrgð á 1.490 milljarða króna? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström skrifar Skoðun Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson skrifar Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Samstaðan er óstöðvandi afl Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar Sjá meira
Um fimmtíu ár eru síðan John F. Kennedy Bandaríkjaforseti setti allsherjar viðskiptabann á nýstofnað byltingarríkið á Kúbu, 3. febrúar 1962. Bannið var þáttur í stigvaxandi efnahagslegum refsiaðgerðum, en innrás árið áður hafði mistekist. Allar götur síðan hefur efnahagsstríð verið lykilatriði í tilraunum Bandaríkjastjórnar til að endurreisa kapítalisma á Kúbu. Fjandsamleg afstaða Bandaríkjastjórnar og annarra heimsvaldaríkja gagnvart Kúbu, þ.ám. Íslands, stafar hvorki af óskynsemi né skammtímahagsmunum, né af áhrifum hægrisinna í Miami. Hún stafar af heildarhagsmunum ríkjandi afla. Ráðastéttin í Bandaríkjunum er enn að refsa alþýðufólki á Kúbu fyrir það að taka völdin í janúarbyrjun árið 1959 og halda þeim; fyrir að stökkva spilltri ráðastétt á flótta og endurheimta eigur sínar frá bandarískum auðmönnum sem drottnuðu yfir landinu. Ófyrirgefanlegt, ekki síst af því að í Mið- og Suður-Ameríku, ef ekki víðar, gæti verið á dagskrá að rísa upp og taka málin í sínar hendur; skipuleggja samfélagið á annan hátt. Aðalsynd byltingarleiðtoganna á Kúbu var að standa við það sem þeir sögðust ætla að gera. Á fyrstu mánuðum byltingarinnar voru vextir skornir niður og bannað að mismuna fólki á grundvelli kynþátta. Jarðnæði stærstu jarðeigendanna var tekið eignarnámi og úthlutað til jarðnæðislausra smábænda til ræktar. Stór hluti jarðnæðis, framleiðslutæki, verksmiðjur og innri gerð samfélagsins – allt frá sykurekrum til olíuhreinsunarstöðva, spilavíta og símafyrirtækja – var í höndum bandarískra aðila líkt og gildir um nýlendur. Þegar bandarískum valdhöfum varð ljóst að ekki var hægt að múta nýju byltingarforystunni, neituðu eigendur olíuhreinsunarstöðva á Kúbu að hreinsa olíu sem keypt hafði verið í Sovétríkjunum. Það var um mitt ár 1960. Í kjölfarið tók verkafólk stöðvarnar yfir og hélt vinnslunni áfram. Svar Eisenhowers, þáverandi forseta, var að ógilda samning um aðalútflutningsvöru Kúbu, sykur. Á eftir fylgdi efnahagsleg hryðjuverkastarfsemi. Kúbustjórn brást við með því að yfirtaka næstum allan stærri iðnað sem kúbanskir aðilar áttu og öll bandarísk fyrirtæki. Um miðjan október var búið að þjóðnýta alla banka, að kanadískum bönkum undanskildum. Settar voru skorður við húsaleigu og miðað við hámark 10% tekna fjölskyldunnar. Um þær mundir bannaði Eisenhower allan útflutning til Kúbu, að undanskildum matvælum og lyfjum. Í apríl 1961 gersigruðu Kúbanir á innan við þremur dögum innrásarlið málaliða við Svínaflóa, sem bandarísk stjórnvöld skipulögðu. Daginn eftir að Kennedy tilkynnti um viðskiptabannið 3. febrúar 1962 mætti milljón Kúbana á byltingartorgið í Havana, en þaðan kemur „Önnur Havanayfirlýsingin“ sem var flutt af forsætisráðherra landsins, Fídel Castró. Árásarstefna Bandaríkjastjórnar helgast af ótta, segir þar: „Ekki ótta við kúbönsku byltinguna, heldur af ótta við byltingu í Rómönsku Ameríku; ótta við að undirokaðir íbúar álfunnar vinni sigur á kúgurum sínum og geri eins og Kúba, lýsi sig frjálsa menn í Ameríku“. Næstu mánuði greip ríkisstjórn Kennedy til ýmissa ráðstafana sem gerðu þjóðum í Evrópu og Rómönsku Ameríku erfitt fyrir með að stunda viðskipti við Kúbu. Í október 1962 lá við að Bandaríkin hæfu kjarnorkustyrjöld í svokallaðri Kúbudeilu, en forsetinn dró í land þar sem ljóst var hve stórt gjaldið yrði andspænis þeirri staðfestu Kúbana að verja land sitt og byltinguna. „Það er á hreinu hjá okkur að ráðist þeir á okkur verður árásarliðinu tortímt,“ sagði Castró í fjöldafundi í aðdraganda atburðanna. Áætlun hernaðaryfirvalda í Pentagon var að 18.500 Bandaríkjamenn myndu falla á fyrstu 10 dögum fyrirhugaðrar innrásar, pólitískt verð sem heimsvaldasinnar voru ekki reiðubúnir til þess að greiða. Í júlí 1963 bannaði Kennedy bandarískum borgurum að ferðast til Kúbu eða eiga viðskipti við landið. Í fimm áratugi hefur efnahags- og viðskiptabannið kostað þjóðina 975 þúsund milljónir dollara að mati kúbanskra stjórnvalda. Á síðasta áratug síðustu aldar herti Bandaríkjastjórn bannið á sama tíma og djúp efnahagskreppa ríkti á Kúbu vegna hruns viðskipta við Sovétríkin. Það varð ólöglegt fyrir erlend dótturfyrirtæki bandarískra fyrirtækja að stunda viðskipti við Kúbu. Sex mánaða hafnbann var sett á skip sem landað höfðu á Kúbu. Nýlega varð að flytja fund Kúbu og Caricom (viðskiptabandalag Karíbahafslanda) frá Hilton hótelinu á Trinidad og Tobago, þótt hótelið sé í eigu þarlendra stjórnvalda, en því er stjórnað af Hilton Worldwide. Bandaríkjastjórn hefur tekið nýja tækni í þjónustu sína með því að trufla samskipti, nota internetið og aðra miðla fyrir áróðursstarfsemi og afskipti af innanríkismálum á Kúbu. Síðastliðið haust tók fyrirtækið Washington Software í Maryland að sér að setja upp kerfi fyrir ríkisfé, sem getur sent 24.000 smáskilaboð Bandaríkjastjórnar á viku hverri í alla farsíma á Kúbu. Á síðasta ári samþykkti Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna í tuttugasta sinn að fordæma viðskiptabann Bandaríkjanna á Kúbu. Þrjú smáríki sátu hjá (Micronesia, Palau og Marshalleyjar) en aðeins Ísrael greiddi atkvæði gegn tillögunni auk Bandaríkjanna.
Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Virðisaukaskattur og sveitarfélög – ekki er allt sem sýnist Helgi Már Jósepsson,Tina Paic skrifar
Skoðun Græðgin, vísindin og spilakassarnir Kristján Jónasson,Alma Hafsteinsdóttir,Steinn Guðmundsson,Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar
Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar
Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar
Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar
Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun