Samkeppnisumhverfi sprotafyrirtækja verður að breyta Ingvaldur Thor Einarsson skrifar 25. október 2017 07:00 Ég rek sprotafyrirtæki. Ég þrífst á því að finna nýjar lausnir sem ögra kyrrstöðu og skapa ný tækifæri. Eitthvað sem breytir vinnuaðferðum og verklagi til hins betra. Það er mín köllun og mér finnst áskorunin skemmtileg. Það er erfitt, ánægjulegt og allt þar á milli að reka sprotafyrirtæki. Helsta áskorun sprotafyrirtækja er að hafa fjármagn til að skapa og þróa hugmyndir og lausnir. Mikilvægasti hlekkurinn í þeirri vinnu er að geta umkringt sig fagfólki sem getur sífellt fært fyrirtækið skörinni ofar. En þar stendur einmitt hnífurinn í kúnni. Samkeppnisumhverfi sprotafyrirtækja á Íslandi er nefnilega mjög erfitt, þar sem lítil og nýstofnuð fyrirtæki þurfa að keppa við rótgróin fyrirtæki á markaði um hæfileikaríkt starfsfólk. Það er raunin að stærri fyrirtæki hafa greiðari aðgang að fjármagni og geta fjármagnað sinn rekstur á mun betri kjörum en sprotafyrirtæki. Því geta þau almennt boðið bæði hærri laun og stöðugra starfsumhverfi en sprotafyrirtæki. Lágt atvinnuleysi og há laun gera íslenskum sprotafyrirtækjum erfitt um vik og hafa margir í sprotaumhverfinu gripið á það ráð að úthýsa vinnu og verkefnum til fjarrænna landa þar sem hægt er að ráða hæft fólk á mun lægri launum. Er það eitthvað sem við Íslendingar viljum gera? Viljum við ekki frekar nýta íslenskt hugvit til að efla nýsköpun og vöxt sprotafyrirtækja í landinu? Viljum við ekki styðja við sprotana okkar og gera þeim kleift að vaxa og ná fótfestu í nýjum mörkuðum og byggja upp umhverfi sem hvetur fólk til að láta drauma sína rætast? Nú göngum við til kosninga næstkomandi laugardag og mér finnst lítið sem ekkert hafa verið rætt um umhverfi sprotafyrirtækja og nýsköpun á Íslandi. Samt er þessi iðnaður gífurlega stór og eru tækifæri Íslendinga fjölmörg á þessu sviði, sem gæti leitt til gríðarlegrar verðmætasköpunar á komandi árum. Mér finnst því einkennilegt að stjórnmálaflokkar beiti sér lítið sem ekkert fyrir þessum málaflokki, sem gæti hagnast börnum okkar og barnabörnum umtalsvert. Vissulega hefur tryggingagjaldið verið mikið til umræðu undanfarið, en það er skattur sem leggst ofan á launakostnað fyrirtækja. Tryggingagjaldið var hækkað til muna eftir bankahrunið 2008 til að standa undir vaxandi kostnaði vegna atvinnuleysis. Síðan þá hefur það lækkað lítið eitt, en varla neitt til að tala um, þó að atvinnuleysi sé hér í lágmarki. Sprotafyrirtæki eiga erfitt með að standa undir þessari skattlagningu þar sem þau eru að jafnaði með hærri rekstrargjöld en rekstrartekjur. Í mínum huga væri æskilegt að stjórnvöld væru með ívilnandi aðgerðir fyrir sprotafyrirtæki með færri en 10 starfsmenn, þar sem þessi fyrirtæki myndu greiða lægra tryggingagjald. Þar sem 3/4 af vinnandi fólki á Íslandi starfa hjá fyrirtækjum með yfir 10 starfsmenn væru áhrif slíkrar ívilnunar vart teljandi fyrir ríkissjóð. Enn fremur þarf að hjálpa sprotafyrirtækjum að ná í og halda hæfileikaríku starfsfólki. Á árunum fyrir hrun lögðu mörg sprotafyrirtæki í hugverkaiðnaði upp laupana þar sem þau gátu ekki keppt við fjármálastofnanir um hæft starfsfólk. Mikil gróska hefur verið í hugverkaiðnaðinum síðustu áratugi og gæti hann fest sig í sessi sem fjórða meginstoð atvinnulífsins, ásamt sjávarútvegi, stóriðju og ferðamannaiðnaði, ef greinin fengi aðstoð við uppbyggingu. Eitt af því sem mér finnst vert að skoða þegar kemur að launum í sprotafyrirtækjum væri að leita til erlendra fyrirmynda þar sem fyrirtæki greiða stóran hluta launa í formi kaupréttarsamninga. Þannig skapast hvati fyrir hæft fólk að leggja mikið af mörkum gegn lægri launum, en uppskera ríkulega síðar meir. Til að það gangi þurfa stjórnvöld að gera breytingu á skattlagningu kauprétta sem nú skattleggjast að mestu eins og launatekjur. Stærsti hluti mögulegs ágóða starfsmanna vegna kaupréttarsamninga endar þannig hjá ríkinu í formi skatts. Í skattalögum er heimild til að skattleggja ágóða af kaupréttum starfsmanna sem fjármagnstekjur ef kaupverð er að hámarki 600.000 krónur á ári. Það eru einungis 50.000 krónur á mánuði sem er mjög lágt þak og skapar takmarkaðan fjárhagslegan hvata. Einnig fylgir sú kvöð að starfsmaður þurfi að eiga hlutina í tvö ár eftir nýtingu kaupréttar. Þetta ákvæði er glórulaust enda er kaupréttur starfsmanna í sprotafyrirtækjum almennt innleystur við sölu þeirra. Mín gæfa er að reka sprotafyrirtæki sem var stofnað af einum þekktasta frumkvöðli Norðurlanda, Erik Damgaard. Erik hefur gengið í gegnum hæðir og lægðir sem frumkvöðull, selt fyrirtæki fyrir á annað hundrað milljarða, tapað stórt og rifið sig upp á ný og hefur nú stofnað sprotafyrirtæki á miðjum aldri. Erik heimsækir Ísland 9. nóvember og býð ég öllum alþingismönnum, hverjir sem það verða, að hitta Erik og hlýða á hann miðla reynslu sinni af alþjóðlegu sprotaumhverfi og frumkvöðlastarfi. Ég vona að sem flestir stjórnmálamenn þiggi það boð. Hæft starfsfólk hefur val um vinnu. Það getur valið starf hjá stöndugu fyrirtæki sem býður upp á stöðugt umhverfi og borgar samkeppnishæf laun, eða starfað fyrir sprotafyrirtæki þar sem laun eru almennt lægri og starfsumhverfið býður sífellt upp á nýjar áskoranir. Mér finnst skiljanlegt að hæft fólk, sem hefur lagt út mikinn fórnarkostnað við að afla sér menntunar og er að koma upp fjölskyldu, kjósi fyrri kostinn, enda eru alltaf fá dæmi um íslenska sprota sem hafa sprungið út. Því biðla ég til stjórnmálaflokka, sem keppast um atkvæði þessa dagana, að breyta starfsumhverfi sprotafyrirtækja á Íslandi. Fjárfestum í framtíð þar sem Íslendingar geta blómstrað í nýsköpun. Fjárfestum í framtíð þar sem Ísland skipar sér í fremstu röð í alþjóðlegu viðskiptaumhverfi.Höfundur er framkvæmdastjóri og stofnandi Uniconta á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kosningar 2017 Mest lesið Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Sumarorlofið fór í baráttuna fyrir barni - er það sanngjarnt? Sigríður Auðunsdóttir Skoðun Sjálfstæðisstefnan og frelsið Helgi Áss Grétarsson Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Skoðun Skoðun Við stöndum þeim næst en fáum ekki rödd Svava Bjarnadóttir skrifar Skoðun Sumarorlofið fór í baráttuna fyrir barni - er það sanngjarnt? Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæðisstefnan og frelsið Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Sjá meira
Ég rek sprotafyrirtæki. Ég þrífst á því að finna nýjar lausnir sem ögra kyrrstöðu og skapa ný tækifæri. Eitthvað sem breytir vinnuaðferðum og verklagi til hins betra. Það er mín köllun og mér finnst áskorunin skemmtileg. Það er erfitt, ánægjulegt og allt þar á milli að reka sprotafyrirtæki. Helsta áskorun sprotafyrirtækja er að hafa fjármagn til að skapa og þróa hugmyndir og lausnir. Mikilvægasti hlekkurinn í þeirri vinnu er að geta umkringt sig fagfólki sem getur sífellt fært fyrirtækið skörinni ofar. En þar stendur einmitt hnífurinn í kúnni. Samkeppnisumhverfi sprotafyrirtækja á Íslandi er nefnilega mjög erfitt, þar sem lítil og nýstofnuð fyrirtæki þurfa að keppa við rótgróin fyrirtæki á markaði um hæfileikaríkt starfsfólk. Það er raunin að stærri fyrirtæki hafa greiðari aðgang að fjármagni og geta fjármagnað sinn rekstur á mun betri kjörum en sprotafyrirtæki. Því geta þau almennt boðið bæði hærri laun og stöðugra starfsumhverfi en sprotafyrirtæki. Lágt atvinnuleysi og há laun gera íslenskum sprotafyrirtækjum erfitt um vik og hafa margir í sprotaumhverfinu gripið á það ráð að úthýsa vinnu og verkefnum til fjarrænna landa þar sem hægt er að ráða hæft fólk á mun lægri launum. Er það eitthvað sem við Íslendingar viljum gera? Viljum við ekki frekar nýta íslenskt hugvit til að efla nýsköpun og vöxt sprotafyrirtækja í landinu? Viljum við ekki styðja við sprotana okkar og gera þeim kleift að vaxa og ná fótfestu í nýjum mörkuðum og byggja upp umhverfi sem hvetur fólk til að láta drauma sína rætast? Nú göngum við til kosninga næstkomandi laugardag og mér finnst lítið sem ekkert hafa verið rætt um umhverfi sprotafyrirtækja og nýsköpun á Íslandi. Samt er þessi iðnaður gífurlega stór og eru tækifæri Íslendinga fjölmörg á þessu sviði, sem gæti leitt til gríðarlegrar verðmætasköpunar á komandi árum. Mér finnst því einkennilegt að stjórnmálaflokkar beiti sér lítið sem ekkert fyrir þessum málaflokki, sem gæti hagnast börnum okkar og barnabörnum umtalsvert. Vissulega hefur tryggingagjaldið verið mikið til umræðu undanfarið, en það er skattur sem leggst ofan á launakostnað fyrirtækja. Tryggingagjaldið var hækkað til muna eftir bankahrunið 2008 til að standa undir vaxandi kostnaði vegna atvinnuleysis. Síðan þá hefur það lækkað lítið eitt, en varla neitt til að tala um, þó að atvinnuleysi sé hér í lágmarki. Sprotafyrirtæki eiga erfitt með að standa undir þessari skattlagningu þar sem þau eru að jafnaði með hærri rekstrargjöld en rekstrartekjur. Í mínum huga væri æskilegt að stjórnvöld væru með ívilnandi aðgerðir fyrir sprotafyrirtæki með færri en 10 starfsmenn, þar sem þessi fyrirtæki myndu greiða lægra tryggingagjald. Þar sem 3/4 af vinnandi fólki á Íslandi starfa hjá fyrirtækjum með yfir 10 starfsmenn væru áhrif slíkrar ívilnunar vart teljandi fyrir ríkissjóð. Enn fremur þarf að hjálpa sprotafyrirtækjum að ná í og halda hæfileikaríku starfsfólki. Á árunum fyrir hrun lögðu mörg sprotafyrirtæki í hugverkaiðnaði upp laupana þar sem þau gátu ekki keppt við fjármálastofnanir um hæft starfsfólk. Mikil gróska hefur verið í hugverkaiðnaðinum síðustu áratugi og gæti hann fest sig í sessi sem fjórða meginstoð atvinnulífsins, ásamt sjávarútvegi, stóriðju og ferðamannaiðnaði, ef greinin fengi aðstoð við uppbyggingu. Eitt af því sem mér finnst vert að skoða þegar kemur að launum í sprotafyrirtækjum væri að leita til erlendra fyrirmynda þar sem fyrirtæki greiða stóran hluta launa í formi kaupréttarsamninga. Þannig skapast hvati fyrir hæft fólk að leggja mikið af mörkum gegn lægri launum, en uppskera ríkulega síðar meir. Til að það gangi þurfa stjórnvöld að gera breytingu á skattlagningu kauprétta sem nú skattleggjast að mestu eins og launatekjur. Stærsti hluti mögulegs ágóða starfsmanna vegna kaupréttarsamninga endar þannig hjá ríkinu í formi skatts. Í skattalögum er heimild til að skattleggja ágóða af kaupréttum starfsmanna sem fjármagnstekjur ef kaupverð er að hámarki 600.000 krónur á ári. Það eru einungis 50.000 krónur á mánuði sem er mjög lágt þak og skapar takmarkaðan fjárhagslegan hvata. Einnig fylgir sú kvöð að starfsmaður þurfi að eiga hlutina í tvö ár eftir nýtingu kaupréttar. Þetta ákvæði er glórulaust enda er kaupréttur starfsmanna í sprotafyrirtækjum almennt innleystur við sölu þeirra. Mín gæfa er að reka sprotafyrirtæki sem var stofnað af einum þekktasta frumkvöðli Norðurlanda, Erik Damgaard. Erik hefur gengið í gegnum hæðir og lægðir sem frumkvöðull, selt fyrirtæki fyrir á annað hundrað milljarða, tapað stórt og rifið sig upp á ný og hefur nú stofnað sprotafyrirtæki á miðjum aldri. Erik heimsækir Ísland 9. nóvember og býð ég öllum alþingismönnum, hverjir sem það verða, að hitta Erik og hlýða á hann miðla reynslu sinni af alþjóðlegu sprotaumhverfi og frumkvöðlastarfi. Ég vona að sem flestir stjórnmálamenn þiggi það boð. Hæft starfsfólk hefur val um vinnu. Það getur valið starf hjá stöndugu fyrirtæki sem býður upp á stöðugt umhverfi og borgar samkeppnishæf laun, eða starfað fyrir sprotafyrirtæki þar sem laun eru almennt lægri og starfsumhverfið býður sífellt upp á nýjar áskoranir. Mér finnst skiljanlegt að hæft fólk, sem hefur lagt út mikinn fórnarkostnað við að afla sér menntunar og er að koma upp fjölskyldu, kjósi fyrri kostinn, enda eru alltaf fá dæmi um íslenska sprota sem hafa sprungið út. Því biðla ég til stjórnmálaflokka, sem keppast um atkvæði þessa dagana, að breyta starfsumhverfi sprotafyrirtækja á Íslandi. Fjárfestum í framtíð þar sem Íslendingar geta blómstrað í nýsköpun. Fjárfestum í framtíð þar sem Ísland skipar sér í fremstu röð í alþjóðlegu viðskiptaumhverfi.Höfundur er framkvæmdastjóri og stofnandi Uniconta á Íslandi.
Skoðun Sumarorlofið fór í baráttuna fyrir barni - er það sanngjarnt? Sigríður Auðunsdóttir skrifar
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar