Stríð og friður á Landsímareit – Skyndifriðun skýrð II Hópur skrifar 28. janúar 2019 07:30 Veturinn 2012-13 spurðist að borgaryfirvöld hygðust leyfa stórbyggingu á horni Thorvaldsensstrætis og Kirkjustrætis í Reykjavík. Í blaðagreinum kom fram 2013 að byggingin næði yfir austurhluta hins gamla Víkurkirkjugarðs. Borgaryfirvöld svöruðu og vitnuðu til þess að þarna mætti reisa hús samkvæmt deiliskipulagi en sú heimild var auðsæ mistök og ólögleg. Því var líka haldið fram að þessum austurhluta garðsins hefði jafnan verið sýnd lítilsvirðing og því væri hæpið að fara að sýna honum sérstaka ræktarsemi. Þetta var þó alrangt, þessum austurhluta garðsins var sýnd sérstök umhyggja á árunum 1965 og 1966; þá spurðist að Póstur og sími vildi fá að reisa byggingu þarna, álíka stóra og núna er fyrirhuguð. Ríkisstjórnin bannaði þetta haustið 1965 til að hlífa austanverðum kirkjugarðinum. Hófst þá mikil togstreita, Póstur og sími var vaxandi þjóðþrifafyrirtæki og sótti fast á um að fá að bæta við húsnæði sitt við Austurvöll. Loks var fallist á það árið 1966 að húsið yrði um hálfu minna og næði aðeins yfir norðausturhorn kirkjugarðsins. Ekki var þó heimilt að gera þar kjallara en leyft að grafa 2 m breiðan og 9 m langan skurð í garðinum fyrir undirstöðu (sökkli). Fornleifafræðingar grófu þar upp jarðneskar leifar sex manns, í febrúar 1967. Rökin fyrir að leyfa þetta munu hafa verið samfélagsleg nauðsyn, margir biðu eftir að fá síma og ekki mun hafa þótt fært á þessum tíma að finna fyrirtækinu annan stað í borginni. Núna gegnir öðru máli, engin samfélagsleg nauðsyn rekur til þess að reisa stórt hótel á umræddum reit sem er söguhelgur og viðkvæmur. Slíku hóteli mætti vel finna annan stað. Viðbyggingin frá 1967 hefur verið brotin niður og gefst einstakt, sögulegt færi á að endurheimta allan hinn forna garð og breyta honum í skrúðgarð, eins og hann var.Vanvirðing Þeir sem segjast ekki sjá neitt að því að reisa hótel á umræddum stað nefna að austurhlutinn hafi verið vanvirtur lengi og finnst fátt um bannið frá 1965. Einkum er tínt til að þarna hafi staðið braggar. Braggana lét bandaríski herinn reisa í seinni heimsstyrjöld en samkvæmt uppdrætti Pósts og síma stóð aðeins einn þeirra innan hins gamla kirkjugarðs og þó aðeins að nokkru leyti. Undirstöður voru einfaldar og röskuðu litlu. Þá er bent á að fyrir framan umrædda viðbyggingu Pósts og síma hafi verið bílastæði yfir gamla kirkjugarðinum. Við fornleifagröft árið 2016 komu þarna í ljós 22 heillegar beinagrindur í heillegum kistum og afsönnuðu það sem fullyrt hafði verið að öllum jarðneskum leifum hefði verið umturnað þarna með framkvæmdum. Það er matsatriði hvort bílastæðið var meiri eða minni vanvirðing en hið steinlagða torg í Fógetagarðinum þar sem standa að jafnaði söluvagnar í seinni tíð. Árið 1960 lét Póstur og sími grafa skurð horna á milli í Fógetagarðinum, án samþykkis yfirvalda, og kom upp mikið af hauskúpum og beinum. Fáum mun detta í hug að hin slæma umgengni í Fógetagarði réttlæti að þar verði reist stórbygging. Hið sama ætti að gilda í austurhlutanum, eðlilegt að bæta fyrir fyrri mistök, tímabært að endurheimta garðinn sem skrúðgarð og breyta honum í almenningsgarð. Ekki lengur kirkjugarður? Fullyrt er að ekki séu lengur neinar minjar í austurhlutanum og skyndifriðun hans sé lögleysa. Er þá vísað til þess að ekki séu lengur nein bein í þessum hluta garðsins, allar jarðneskar leifar hafi verið fluttar brott. Það er engan veginn víst, hold verður mold. Það er einhver geðþóttaskýring sem ekki stenst að kirkjugarður hætti að vera kirkjugarður þegar bein hafi verið flutt brott. Kirkjugarður er vígður einu sinni og er síðan kirkjugarður og þegar jarðsetningu er hætt ber skv. lögum að varðveita hann sem almenningsgarð þótt hold hafi orðið mold og bein séu molnuð og kannski horfin. Austurhlutinn er óafmáanlegur partur hins gamla kirkjugarðs Reykvíkinga. Við teljum eðlilegt að minningarmörk, sem flutt voru úr austurhlutanum og enn eru varðveitt, verði sett í hann að nýju á rétta staði. Vel kæmi til greina að sækja bein í geymslur og koma þeim fyrir að nýju á sínum stöðum í garðinum. Aðalatriðið er að garðurinn verði almenningsgarður þar sem fólk geti átt góðar stundir innan um tré og annan gróður.HöfundarÁshildur Haraldsdóttir, flautuleikariFriðrik Ólafsson, fv. skrifstofustjóri AlþingisHelgi Þorláksson, fv. prófessorHjörleifur Stefánsson, arkitektMarinó Þorsteinsson, formaður sóknarnefndar Dómkirkjunnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Fornminjar Kirkjugarðar Tengdar fréttir Ólögmætar framkvæmdir á Landsímareit – Skyndifriðun skýrð Áttunda dag janúar sl. var frá því sagt að mennta-og menningarmálaráðherra hefði staðfest tillögu Minjastofnunar Íslands um friðlýsingu Fógetagarðsins í Reykjavík; þennan garð hafa borgaryfirvöld nefnt Víkurgarð í seinni tíð. 24. janúar 2019 07:45 Mest lesið Halldór 28.06.2025 Halldór Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Sjá meira
Veturinn 2012-13 spurðist að borgaryfirvöld hygðust leyfa stórbyggingu á horni Thorvaldsensstrætis og Kirkjustrætis í Reykjavík. Í blaðagreinum kom fram 2013 að byggingin næði yfir austurhluta hins gamla Víkurkirkjugarðs. Borgaryfirvöld svöruðu og vitnuðu til þess að þarna mætti reisa hús samkvæmt deiliskipulagi en sú heimild var auðsæ mistök og ólögleg. Því var líka haldið fram að þessum austurhluta garðsins hefði jafnan verið sýnd lítilsvirðing og því væri hæpið að fara að sýna honum sérstaka ræktarsemi. Þetta var þó alrangt, þessum austurhluta garðsins var sýnd sérstök umhyggja á árunum 1965 og 1966; þá spurðist að Póstur og sími vildi fá að reisa byggingu þarna, álíka stóra og núna er fyrirhuguð. Ríkisstjórnin bannaði þetta haustið 1965 til að hlífa austanverðum kirkjugarðinum. Hófst þá mikil togstreita, Póstur og sími var vaxandi þjóðþrifafyrirtæki og sótti fast á um að fá að bæta við húsnæði sitt við Austurvöll. Loks var fallist á það árið 1966 að húsið yrði um hálfu minna og næði aðeins yfir norðausturhorn kirkjugarðsins. Ekki var þó heimilt að gera þar kjallara en leyft að grafa 2 m breiðan og 9 m langan skurð í garðinum fyrir undirstöðu (sökkli). Fornleifafræðingar grófu þar upp jarðneskar leifar sex manns, í febrúar 1967. Rökin fyrir að leyfa þetta munu hafa verið samfélagsleg nauðsyn, margir biðu eftir að fá síma og ekki mun hafa þótt fært á þessum tíma að finna fyrirtækinu annan stað í borginni. Núna gegnir öðru máli, engin samfélagsleg nauðsyn rekur til þess að reisa stórt hótel á umræddum reit sem er söguhelgur og viðkvæmur. Slíku hóteli mætti vel finna annan stað. Viðbyggingin frá 1967 hefur verið brotin niður og gefst einstakt, sögulegt færi á að endurheimta allan hinn forna garð og breyta honum í skrúðgarð, eins og hann var.Vanvirðing Þeir sem segjast ekki sjá neitt að því að reisa hótel á umræddum stað nefna að austurhlutinn hafi verið vanvirtur lengi og finnst fátt um bannið frá 1965. Einkum er tínt til að þarna hafi staðið braggar. Braggana lét bandaríski herinn reisa í seinni heimsstyrjöld en samkvæmt uppdrætti Pósts og síma stóð aðeins einn þeirra innan hins gamla kirkjugarðs og þó aðeins að nokkru leyti. Undirstöður voru einfaldar og röskuðu litlu. Þá er bent á að fyrir framan umrædda viðbyggingu Pósts og síma hafi verið bílastæði yfir gamla kirkjugarðinum. Við fornleifagröft árið 2016 komu þarna í ljós 22 heillegar beinagrindur í heillegum kistum og afsönnuðu það sem fullyrt hafði verið að öllum jarðneskum leifum hefði verið umturnað þarna með framkvæmdum. Það er matsatriði hvort bílastæðið var meiri eða minni vanvirðing en hið steinlagða torg í Fógetagarðinum þar sem standa að jafnaði söluvagnar í seinni tíð. Árið 1960 lét Póstur og sími grafa skurð horna á milli í Fógetagarðinum, án samþykkis yfirvalda, og kom upp mikið af hauskúpum og beinum. Fáum mun detta í hug að hin slæma umgengni í Fógetagarði réttlæti að þar verði reist stórbygging. Hið sama ætti að gilda í austurhlutanum, eðlilegt að bæta fyrir fyrri mistök, tímabært að endurheimta garðinn sem skrúðgarð og breyta honum í almenningsgarð. Ekki lengur kirkjugarður? Fullyrt er að ekki séu lengur neinar minjar í austurhlutanum og skyndifriðun hans sé lögleysa. Er þá vísað til þess að ekki séu lengur nein bein í þessum hluta garðsins, allar jarðneskar leifar hafi verið fluttar brott. Það er engan veginn víst, hold verður mold. Það er einhver geðþóttaskýring sem ekki stenst að kirkjugarður hætti að vera kirkjugarður þegar bein hafi verið flutt brott. Kirkjugarður er vígður einu sinni og er síðan kirkjugarður og þegar jarðsetningu er hætt ber skv. lögum að varðveita hann sem almenningsgarð þótt hold hafi orðið mold og bein séu molnuð og kannski horfin. Austurhlutinn er óafmáanlegur partur hins gamla kirkjugarðs Reykvíkinga. Við teljum eðlilegt að minningarmörk, sem flutt voru úr austurhlutanum og enn eru varðveitt, verði sett í hann að nýju á rétta staði. Vel kæmi til greina að sækja bein í geymslur og koma þeim fyrir að nýju á sínum stöðum í garðinum. Aðalatriðið er að garðurinn verði almenningsgarður þar sem fólk geti átt góðar stundir innan um tré og annan gróður.HöfundarÁshildur Haraldsdóttir, flautuleikariFriðrik Ólafsson, fv. skrifstofustjóri AlþingisHelgi Þorláksson, fv. prófessorHjörleifur Stefánsson, arkitektMarinó Þorsteinsson, formaður sóknarnefndar Dómkirkjunnar
Ólögmætar framkvæmdir á Landsímareit – Skyndifriðun skýrð Áttunda dag janúar sl. var frá því sagt að mennta-og menningarmálaráðherra hefði staðfest tillögu Minjastofnunar Íslands um friðlýsingu Fógetagarðsins í Reykjavík; þennan garð hafa borgaryfirvöld nefnt Víkurgarð í seinni tíð. 24. janúar 2019 07:45
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar
Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar
Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar