Samkeppnishæfni flugs og uppbygging flugvalla Jóhannes Þór Skúlason skrifar 12. nóvember 2019 13:30 Í samgönguáætlun sem lögð hefur verið fram er gert ráð fyrir því að nauðsynleg uppbygging varaflugvalla til að tryggja flugöryggi verði greidd af flugrekendum með nýju gjaldi, svonefndu „hóflegu varaflugvallargjaldi“. Samtök ferðaþjónustunnar mótmæla því harðlega að gert sé ráð fyrir því að grunnþættir í flugöryggi landsins skuli greiddir með sértækum gjöldum á ferðaþjónustufyrirtæki.Alvarleg áhrif á samkeppnishæfni Það hefur komið rækilega fram undanfarna mánuði að staða íslenskra flugrekenda er erfið, hvort sem er í millilandaflugi eða innanlandsflugi. Benda má á að vegna harðnandi alþjóðlegrar samkeppni hefur verð á flugi lækkað um tugi prósenta síðan 2013 og litlar líkur virðast á hækkunum í fyrirsjáanlegri framtíð. Á sama tíma eru gjöld á flugrekendur þegar há á Íslandi og almennt rekstrarumhverfi ferðaþjónustufyrirtækja í járnum. Það er því deginum ljósara að engar forsendur eru fyrir álagningu nýrra gjalda á flugþjónustu. Ákvarðanataka um ferðalög til Íslands ráðast ekki einungis af áhuga ferðamanna á því að heimsækja landið heldur einnig af því flugframboði sem er til staðar hverju sinni. Frekari hækkun gjalda mun hafa neikvæð áhrif á samkeppnishæfni íslenskra flugfélaga og draga úr ákjósanleika Íslands sem áfangastaðar í augum flugrekenda og gesta. Mikilvægt er að hafa heildarmyndina í huga því að skert samkeppnishæfni mun óhjákvæmilega leiða til minna skattspors fyrirtækjanna í heild og þar með lægri tekna ríkisins af sköttum og launatengdum gjöldum. Á undanförnum vikum og mánuðum hefur það verið margítrekað á ýmsum opinberum vettvangi hversu mikilvægt sé að aðgerðir stjórnvalda miði í þá átt að auka samkeppnishæfni fyrirtækja í ferðaþjónustu. Áform um álagningu nýrra gjalda á íslensk flugfélög ganga þvert gegn þeirri nauðsyn og bera vott um skilningsleysi á aðstæðum.Nauðsynleg uppbygging varaflugvalla Eins og ítrekað hefur komið fram í umsögnum íslenskra flugfélaga til nefnda Alþingis hafa aðstæður í flugi til og frá landinu breyst svo á undanförnum árum að bráðnauðsynlegt er að tafarlaust sé hafist handa við uppbyggingu varaflugvalla til að hægt sé að bregðast við veðri og öðrum atvikum sem upp geta komið í millilandaflugi. Ferðaþjónustan, og flugfélögin þar með talin, skila ríki og sveitarfélögum milli 60 og 70 milljörðum króna í nettó skatttekjur á ári hverju. Það er eðlilegt og nauðsynlegt að ríkið nýti hluta þeirra tekna til fjárfestinga í innviðum eins og varaflugvöllum til að tryggja flugöryggi til og frá landinu og skapa innlendum og erlendum flugfélögum betri aðstæður til flutnings gesta til og frá landinu. Fjárfesting í flugvöllum, flugstöðvum og varaflugvöllum skilar þjóðhagslegum ábata sem ekki kemur einungis fram í flugrekstri heldur einnig í ferðaþjónustu og með afleiddum hætti í rekstri annarra fyrirtækja. Það er því skynsamleg fjárfesting fyrir ríkið sem eykur tekjur samfélagsins af atvinnugreininni og gefur áframhaldandi forsendur til uppbyggingar á ýmsum sviðum samfélagsins.Alvarlegur vandi innanlandsflugs Rekstrarforsendur innanlandsflugs í núverandi mynd eru brostnar, enda hafa allir hagaðilar; flugrekendur, ferðaþjónustuaðilar, íbúar landsins, sveitarfélög og ríkið, verið óánægðir með stöðu innanlandsflugs um töluverðan tíma. Ljóst er að ráðast þarf í verulegt átak ef tryggja á tilvist innanlandsflugs til framtíðar. Skýrt dæmi um það er sú farþegafækkun sem átt hefur sér stað á undanförnum 10 árum, þar sem fækkun farþega til sumra helstu áfangastaða þess er talin í tugum prósenta. Rekstrarvandi innanlandsflugs er dýpri en svo að hann verði leystur með ríkisniðurgreiðslu flugmiða landsbyggðarfólks. Slík áform eru ekki nægjanleg og heildstæðari lausn þarf að koma til sem setur rekstrarforsendur innanlandsflugs og rekstur flugvalla á landsbyggðinni í samhengi við markmið um uppbyggingu og styrkingu byggða og atvinnulífs fjarri höfuðborginni. Rétt er að hafa það í huga að uppbygging varaflugvallar fyrir alþjóðaflug er sérstakt flugöryggismál sem vel er hægt að vinna hratt utan við slíka skoðun á innanlandssamgöngum með lítilsháttar fjárfestingu á einum flugvelli.Misræmi milli samgönguáætlunar og flugstefnu Það er eftirtektarvert hve lítið samræmi ríkir milli markmiða í nýframkominni flugstefnu fyrir Ísland og aðgerða í samgönguáætlun sem stuðlað geti að framgangi þeirra. Sérstaklega er rétt að benda á að verði áætlanir um færslu þriggja innanlandsflugvalla undir sama flugvallar- og gjaldtökukerfi og Keflavíkurflugvöllur að veruleika er nauðsynleg forsenda að gert sé ráð fyrir aukinni meðgjöf í þjónustusamningi ríkisins sem staðið geti undir kostnaði við rekstur flugvallanna. Að öðrum kosti er fyrirsjáanlegt að slík færsla muni koma alvarlega niður á uppbyggingu millilandaflugs um Keflavík, sem ljóst er að verður meginstoð ferðaþjónustu til Íslands um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ótalið að ekki virðist hafa verið gert ráð fyrir mótvægi við það óhagræði sem reynst getur af hækkuðum álögum á innanlandsflug sem orðið getur vegna tilfærslunnar. Að síðustu er rétt að benda sérstaklega á umsagnir um samgönguáætlun sem sjá má á samráðsgátt stjórnvalda. Þar kemur fram fjöldi mikilvægra ábendinga um tilhögun og uppbyggingu í þágu innanlands- og millilandaflugs sem nauðsynlegt er að verði tekið tillit til áður en áætlunin er lögð fyrir Alþingi.Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðamennska á Íslandi Jóhannes Þór Skúlason Samgöngur Mest lesið Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir Skoðun Baráttumaður fyrir friði – til minningar um Uri Avnery Einar Steinn Valgarðsson Skoðun Það er allt í lagi að vera þú sjálfur - Opið bréf til Snorra Mássonar Kári Stefánsson Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Lesum í sporin! Steingrímur J. Sigfússon Skoðun Skoðun Skoðun Tilgáta um brjálsemi þjóðarleiðtoga Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Blóðbað í Súdan: Framtíðarannáll? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Sjá meira
Í samgönguáætlun sem lögð hefur verið fram er gert ráð fyrir því að nauðsynleg uppbygging varaflugvalla til að tryggja flugöryggi verði greidd af flugrekendum með nýju gjaldi, svonefndu „hóflegu varaflugvallargjaldi“. Samtök ferðaþjónustunnar mótmæla því harðlega að gert sé ráð fyrir því að grunnþættir í flugöryggi landsins skuli greiddir með sértækum gjöldum á ferðaþjónustufyrirtæki.Alvarleg áhrif á samkeppnishæfni Það hefur komið rækilega fram undanfarna mánuði að staða íslenskra flugrekenda er erfið, hvort sem er í millilandaflugi eða innanlandsflugi. Benda má á að vegna harðnandi alþjóðlegrar samkeppni hefur verð á flugi lækkað um tugi prósenta síðan 2013 og litlar líkur virðast á hækkunum í fyrirsjáanlegri framtíð. Á sama tíma eru gjöld á flugrekendur þegar há á Íslandi og almennt rekstrarumhverfi ferðaþjónustufyrirtækja í járnum. Það er því deginum ljósara að engar forsendur eru fyrir álagningu nýrra gjalda á flugþjónustu. Ákvarðanataka um ferðalög til Íslands ráðast ekki einungis af áhuga ferðamanna á því að heimsækja landið heldur einnig af því flugframboði sem er til staðar hverju sinni. Frekari hækkun gjalda mun hafa neikvæð áhrif á samkeppnishæfni íslenskra flugfélaga og draga úr ákjósanleika Íslands sem áfangastaðar í augum flugrekenda og gesta. Mikilvægt er að hafa heildarmyndina í huga því að skert samkeppnishæfni mun óhjákvæmilega leiða til minna skattspors fyrirtækjanna í heild og þar með lægri tekna ríkisins af sköttum og launatengdum gjöldum. Á undanförnum vikum og mánuðum hefur það verið margítrekað á ýmsum opinberum vettvangi hversu mikilvægt sé að aðgerðir stjórnvalda miði í þá átt að auka samkeppnishæfni fyrirtækja í ferðaþjónustu. Áform um álagningu nýrra gjalda á íslensk flugfélög ganga þvert gegn þeirri nauðsyn og bera vott um skilningsleysi á aðstæðum.Nauðsynleg uppbygging varaflugvalla Eins og ítrekað hefur komið fram í umsögnum íslenskra flugfélaga til nefnda Alþingis hafa aðstæður í flugi til og frá landinu breyst svo á undanförnum árum að bráðnauðsynlegt er að tafarlaust sé hafist handa við uppbyggingu varaflugvalla til að hægt sé að bregðast við veðri og öðrum atvikum sem upp geta komið í millilandaflugi. Ferðaþjónustan, og flugfélögin þar með talin, skila ríki og sveitarfélögum milli 60 og 70 milljörðum króna í nettó skatttekjur á ári hverju. Það er eðlilegt og nauðsynlegt að ríkið nýti hluta þeirra tekna til fjárfestinga í innviðum eins og varaflugvöllum til að tryggja flugöryggi til og frá landinu og skapa innlendum og erlendum flugfélögum betri aðstæður til flutnings gesta til og frá landinu. Fjárfesting í flugvöllum, flugstöðvum og varaflugvöllum skilar þjóðhagslegum ábata sem ekki kemur einungis fram í flugrekstri heldur einnig í ferðaþjónustu og með afleiddum hætti í rekstri annarra fyrirtækja. Það er því skynsamleg fjárfesting fyrir ríkið sem eykur tekjur samfélagsins af atvinnugreininni og gefur áframhaldandi forsendur til uppbyggingar á ýmsum sviðum samfélagsins.Alvarlegur vandi innanlandsflugs Rekstrarforsendur innanlandsflugs í núverandi mynd eru brostnar, enda hafa allir hagaðilar; flugrekendur, ferðaþjónustuaðilar, íbúar landsins, sveitarfélög og ríkið, verið óánægðir með stöðu innanlandsflugs um töluverðan tíma. Ljóst er að ráðast þarf í verulegt átak ef tryggja á tilvist innanlandsflugs til framtíðar. Skýrt dæmi um það er sú farþegafækkun sem átt hefur sér stað á undanförnum 10 árum, þar sem fækkun farþega til sumra helstu áfangastaða þess er talin í tugum prósenta. Rekstrarvandi innanlandsflugs er dýpri en svo að hann verði leystur með ríkisniðurgreiðslu flugmiða landsbyggðarfólks. Slík áform eru ekki nægjanleg og heildstæðari lausn þarf að koma til sem setur rekstrarforsendur innanlandsflugs og rekstur flugvalla á landsbyggðinni í samhengi við markmið um uppbyggingu og styrkingu byggða og atvinnulífs fjarri höfuðborginni. Rétt er að hafa það í huga að uppbygging varaflugvallar fyrir alþjóðaflug er sérstakt flugöryggismál sem vel er hægt að vinna hratt utan við slíka skoðun á innanlandssamgöngum með lítilsháttar fjárfestingu á einum flugvelli.Misræmi milli samgönguáætlunar og flugstefnu Það er eftirtektarvert hve lítið samræmi ríkir milli markmiða í nýframkominni flugstefnu fyrir Ísland og aðgerða í samgönguáætlun sem stuðlað geti að framgangi þeirra. Sérstaklega er rétt að benda á að verði áætlanir um færslu þriggja innanlandsflugvalla undir sama flugvallar- og gjaldtökukerfi og Keflavíkurflugvöllur að veruleika er nauðsynleg forsenda að gert sé ráð fyrir aukinni meðgjöf í þjónustusamningi ríkisins sem staðið geti undir kostnaði við rekstur flugvallanna. Að öðrum kosti er fyrirsjáanlegt að slík færsla muni koma alvarlega niður á uppbyggingu millilandaflugs um Keflavík, sem ljóst er að verður meginstoð ferðaþjónustu til Íslands um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ótalið að ekki virðist hafa verið gert ráð fyrir mótvægi við það óhagræði sem reynst getur af hækkuðum álögum á innanlandsflug sem orðið getur vegna tilfærslunnar. Að síðustu er rétt að benda sérstaklega á umsagnir um samgönguáætlun sem sjá má á samráðsgátt stjórnvalda. Þar kemur fram fjöldi mikilvægra ábendinga um tilhögun og uppbyggingu í þágu innanlands- og millilandaflugs sem nauðsynlegt er að verði tekið tillit til áður en áætlunin er lögð fyrir Alþingi.Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar.
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun