Hvar á ég að búa? Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar 11. júlí 2020 09:00 ,,Rauði krossinn flytur suður” og ,,Fangelsinu á Akureyri verður lokað.'' Þessar tvær fyrirsagnir fóru fyrir brjóstið á mér í vikunni. Margar slíkar fyrirsagnir fara fram hjá þorra landsmanna möglega vegna aðstæðna í samfélaginu og heilsuógnar eða ef til vill vegna þess að um er að ræða ákvarðanir sem eru svo fjarlægar þeim. Hvaða máli skiptir það að fangelsinu á Akureyri lokar? Eða Rauði krossinn færir störfin suður. Er þetta ekki hvort sem er smávægileg breyting eða tilfærsla á störfum? Staðreyndin er þó sú að með ákvörðunum um að loka útibúum glatast störf og með störfunum flyst fólk sem leitar eftir störfum sem hæfa menntun þeirra og reynslu. Með fólkinu fer dýrmæt þekking úr sveitarfélaginu og jafnvel landshlutanum. Það munar mjög mikið um hvern og einn í litlu samfélagi. Fólkinu fækkar, börnunum í skólanum fækkar, þjónustan minnkar því að það er færra fólk að þjónusta. Minni innkoma verður til sveitarfélagsins og of kostnaðarsamt er að halda úti öllum litlu útibúunum út á landi sem þjónusta á þær fáu ,,hræður’’ sem telja það vera mannréttindi að búa áfram í húsunum sínum og samfélaginu sem það hefur alið manninn. Sækja þarf því þjónustuna suður eða í annað fjarlægara þéttbýli sem fjallvegir liggja stundum á milli með tilheyrandi erfiðleikum og tíma sem fer í að sækja sér grunnþjónustu hvort sem það er opinber þjónusta, heilbrigðisþjónusta eða annað. Erfitt getur verið síðan að fá fólk til að flytjast í sveitarfélagið aftur þrátt fyrir viðleitni sveitarfélaga um að hafa samfélagið aðlaðandi og fjölskylduvænt því að atvinnutækifærin eru fábreytt og lítil þjónusta er í nærumhverfinu. Slíkt er ekki aðlaðandi fyrir ungt fólk þegar það leitar að stað til að setjast að á og stofna fjölskyldu. Lokun starfsstöðva Landsbankans í Bolungarvík, fangelsisins á Akureyri, niðurlagning prestakallsins á Raufarhöfn og svo mætti lengi telja hefur því keðjuverkandi áhrif á samfélögin í landinu. Þetta þekkja flestir sem hafa búið eða búa í landsbyggðunum utan höfuðborgarsvæðisins. Samfélagsumræður varðandi flutning á ríkisstofnunum og störfum frá höfuðborgarsvæðinu út á landsbyggðina einkennast oftar en ekki af því verið sé að flytja fólk með nauðung út á land sem hefur mikil áhrif á þeirra einka- og fjölskyldulíf. Þessi umræða á oft rétt á sér enda þarf að standa vel að slíkum flutningum, en hún virðist þó ekki vera á þann veg þegar störf eru lögð niður út á landi eða flutt suður og fólk þar með neytt til að hörfa annað í leit að atvinnu eða flytjast búferlum því oftar en ekki eru ekki sambærileg störf að finna í sveitarfélaginu eða nærliggjandi sveitarfélögum. Missirinn sem fólk í litlum samfélögum verður fyrir þegar hvort tveggja fólk og þjónusta flyst á brott er því mikill. Hér er það ekki bara starfið og einstaklingurinn sem líður fyrir breytinguna heldur samfélagið allt vegna hinna víðtæku áhrifa sem flutningur starfs úr minna byggðarlagi hefur. Eitt starf í litlu plássi er á við hundruð í stærri sveitarfélögum. Sem ung manneskja í háskólanámi, alin upp á landsbyggðinni, fæ ég oft spurninguna: ,,ætlar þú að flytja aftur heim í framtíðinni?’’ Svarið er yfirleitt á þá leið: ,,hvað ætti ég að fara gera fyrir vestan, munu verða einhver störf sem hæfa þeirri menntun sem ég hef þá numið og verður einhver þjónusta til staðar í plássinu?’’ Það er því ekki nema von að maður velti því fyrir sér hver og hvar hin raunverulega byggðastefna sé og hver sé ábyrgð stórfyrirtækja, félagasamtaka og ríkisins. Skiptir það máli að fólk hafi raunverulegt val um búsetu og að landið sé allt í byggð, að teknir séu samfélagslegir og ánægjukvarðar íbúa vegna búsetu við útreikninga á hagsæld eða á að byggja allt samfélagið á forsendum excelskjalsins og pennastrika þannig að allir landsmenn flytjist búferlum og búi í póstnúmerum undir 300? Er ekki nær að koma að borðinu með sveitarfélögunum og skoða hvernig megi viðhalda störfunum, fjölga þeim og auka starfsfjölbreytni með samstarfi og gera störfin þannig að þau geti verið án staðsetninga t.d. með skrifstofuhótelum í samstarfi við sveitarfélögin í veröld sem verður æ meira tæknivædd og ætti því að auðvelda okkur sem þjóð að hafa landið allt í byggð. Ég skora á landsmenn alla að gera það að sameiginlegu verkefni að halda landinu öllu í byggð og verja þau fámennu byggðarlög sem eru um landið í samstarfi við íbúa og sveitarfélögin. Það er gott að geta ferðast um hamingjusamt land og blómlegar byggðir. Gleðilegt ferðasumar! Höfundur er Vestfirðingur, laganemi og í stjórn Sambands ungra Framsóknarmanna (SUF). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Magnea Gná Jóhannsdóttir Mest lesið Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir Skoðun Við erum ekki Rússland Sigmar Guðmundsson Skoðun Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Silja Bára - öflugur málsvari sjálfbærni og loftslagsmála Íris Lind Sæmundsdóttir Skoðun Rektorskjör HÍ Soffía Auður Birgisdóttir Skoðun Evrópusambandið og upplýsingalæsi Ægir Örn Arnarson Skoðun Af hverju veljum við Silju Báru? Auður Birna Stefánsdóttir,Pia Hansson Skoðun Kjöt og krabbamein Hulda María Einarsdóttir,Jórunn Atladóttir,Sigurdís Haraldsdóttir Skoðun Íslendingar eru dónalegir, óhófsamir, þjófóttir villimenn Sif Sigmarsdóttir Fastir pennar Skoðun Skoðun Virðisaukaskattur og sveitarfélög – ekki er allt sem sýnist Helgi Már Jósepsson,Tina Paic skrifar Skoðun Græðgin, vísindin og spilakassarnir Kristján Jónasson,Alma Hafsteinsdóttir,Steinn Guðmundsson,Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Kjöt og krabbamein Hulda María Einarsdóttir,Jórunn Atladóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Rektorskjör HÍ Soffía Auður Birgisdóttir skrifar Skoðun Hagsmunir háskólanema í rektorskjöri Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Evrópusambandið og upplýsingalæsi Ægir Örn Arnarson skrifar Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Silja Bára - öflugur málsvari sjálfbærni og loftslagsmála Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju veljum við Silju Báru? Auður Birna Stefánsdóttir,Pia Hansson skrifar Skoðun Við erum ekki Rússland Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Ríkisábyrgð á 1.490 milljarða króna? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström skrifar Skoðun Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson skrifar Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Samstaðan er óstöðvandi afl Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Hegða sér eins og ofdekraðir unglingar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
,,Rauði krossinn flytur suður” og ,,Fangelsinu á Akureyri verður lokað.'' Þessar tvær fyrirsagnir fóru fyrir brjóstið á mér í vikunni. Margar slíkar fyrirsagnir fara fram hjá þorra landsmanna möglega vegna aðstæðna í samfélaginu og heilsuógnar eða ef til vill vegna þess að um er að ræða ákvarðanir sem eru svo fjarlægar þeim. Hvaða máli skiptir það að fangelsinu á Akureyri lokar? Eða Rauði krossinn færir störfin suður. Er þetta ekki hvort sem er smávægileg breyting eða tilfærsla á störfum? Staðreyndin er þó sú að með ákvörðunum um að loka útibúum glatast störf og með störfunum flyst fólk sem leitar eftir störfum sem hæfa menntun þeirra og reynslu. Með fólkinu fer dýrmæt þekking úr sveitarfélaginu og jafnvel landshlutanum. Það munar mjög mikið um hvern og einn í litlu samfélagi. Fólkinu fækkar, börnunum í skólanum fækkar, þjónustan minnkar því að það er færra fólk að þjónusta. Minni innkoma verður til sveitarfélagsins og of kostnaðarsamt er að halda úti öllum litlu útibúunum út á landi sem þjónusta á þær fáu ,,hræður’’ sem telja það vera mannréttindi að búa áfram í húsunum sínum og samfélaginu sem það hefur alið manninn. Sækja þarf því þjónustuna suður eða í annað fjarlægara þéttbýli sem fjallvegir liggja stundum á milli með tilheyrandi erfiðleikum og tíma sem fer í að sækja sér grunnþjónustu hvort sem það er opinber þjónusta, heilbrigðisþjónusta eða annað. Erfitt getur verið síðan að fá fólk til að flytjast í sveitarfélagið aftur þrátt fyrir viðleitni sveitarfélaga um að hafa samfélagið aðlaðandi og fjölskylduvænt því að atvinnutækifærin eru fábreytt og lítil þjónusta er í nærumhverfinu. Slíkt er ekki aðlaðandi fyrir ungt fólk þegar það leitar að stað til að setjast að á og stofna fjölskyldu. Lokun starfsstöðva Landsbankans í Bolungarvík, fangelsisins á Akureyri, niðurlagning prestakallsins á Raufarhöfn og svo mætti lengi telja hefur því keðjuverkandi áhrif á samfélögin í landinu. Þetta þekkja flestir sem hafa búið eða búa í landsbyggðunum utan höfuðborgarsvæðisins. Samfélagsumræður varðandi flutning á ríkisstofnunum og störfum frá höfuðborgarsvæðinu út á landsbyggðina einkennast oftar en ekki af því verið sé að flytja fólk með nauðung út á land sem hefur mikil áhrif á þeirra einka- og fjölskyldulíf. Þessi umræða á oft rétt á sér enda þarf að standa vel að slíkum flutningum, en hún virðist þó ekki vera á þann veg þegar störf eru lögð niður út á landi eða flutt suður og fólk þar með neytt til að hörfa annað í leit að atvinnu eða flytjast búferlum því oftar en ekki eru ekki sambærileg störf að finna í sveitarfélaginu eða nærliggjandi sveitarfélögum. Missirinn sem fólk í litlum samfélögum verður fyrir þegar hvort tveggja fólk og þjónusta flyst á brott er því mikill. Hér er það ekki bara starfið og einstaklingurinn sem líður fyrir breytinguna heldur samfélagið allt vegna hinna víðtæku áhrifa sem flutningur starfs úr minna byggðarlagi hefur. Eitt starf í litlu plássi er á við hundruð í stærri sveitarfélögum. Sem ung manneskja í háskólanámi, alin upp á landsbyggðinni, fæ ég oft spurninguna: ,,ætlar þú að flytja aftur heim í framtíðinni?’’ Svarið er yfirleitt á þá leið: ,,hvað ætti ég að fara gera fyrir vestan, munu verða einhver störf sem hæfa þeirri menntun sem ég hef þá numið og verður einhver þjónusta til staðar í plássinu?’’ Það er því ekki nema von að maður velti því fyrir sér hver og hvar hin raunverulega byggðastefna sé og hver sé ábyrgð stórfyrirtækja, félagasamtaka og ríkisins. Skiptir það máli að fólk hafi raunverulegt val um búsetu og að landið sé allt í byggð, að teknir séu samfélagslegir og ánægjukvarðar íbúa vegna búsetu við útreikninga á hagsæld eða á að byggja allt samfélagið á forsendum excelskjalsins og pennastrika þannig að allir landsmenn flytjist búferlum og búi í póstnúmerum undir 300? Er ekki nær að koma að borðinu með sveitarfélögunum og skoða hvernig megi viðhalda störfunum, fjölga þeim og auka starfsfjölbreytni með samstarfi og gera störfin þannig að þau geti verið án staðsetninga t.d. með skrifstofuhótelum í samstarfi við sveitarfélögin í veröld sem verður æ meira tæknivædd og ætti því að auðvelda okkur sem þjóð að hafa landið allt í byggð. Ég skora á landsmenn alla að gera það að sameiginlegu verkefni að halda landinu öllu í byggð og verja þau fámennu byggðarlög sem eru um landið í samstarfi við íbúa og sveitarfélögin. Það er gott að geta ferðast um hamingjusamt land og blómlegar byggðir. Gleðilegt ferðasumar! Höfundur er Vestfirðingur, laganemi og í stjórn Sambands ungra Framsóknarmanna (SUF).
Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Virðisaukaskattur og sveitarfélög – ekki er allt sem sýnist Helgi Már Jósepsson,Tina Paic skrifar
Skoðun Græðgin, vísindin og spilakassarnir Kristján Jónasson,Alma Hafsteinsdóttir,Steinn Guðmundsson,Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar
Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar
Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættu nemendur að kjósa Magnús Karl sem rektor HÍ? Eygló Sóley Hróðmarsdóttir Löve,Daníel Thor Myer skrifar
Skoðun Við mótmælum nýbyggingum í Neðra Breiðholtinu Jökull Þór Sveinsson,Hlynur Ingi Jóhannsson skrifar
Skoðun Er „sam-búð“ búsetuform 21. aldar og lausn við háum byggingakostnaði? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar
Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun