Amma norn Rannveig Ernudóttir skrifar 28. janúar 2020 18:30 Mamma mín var einstök kona, á svo marga vegu. Hún hafði ýmsa bresti, eins og margt samferðafólk okkar. Þeir gátu verið henni og okkur ástvinum hennar mjög íþyngjandi. Hún barðist við fíkn allt sitt líf en rótin að þeirri baráttu var þunglyndi sem oft á tíðum gat verið lamandi bæði henni og okkur á heimilinu. Sagan hennar mömmu er saga einstakrar konu, svolítið eins og einhvers konar sorgarsaga gyðju. Mamma var ættleidd við fæðingu og mögulega er það fyrsta rofið í hennar lífi. Geðtengslamyndunin varð fyrir hnjaski strax við fæðingu, þrátt fyrir að hún hafi fengið dásamlega og stöðuga foreldra. Hún hefði aldrei verið betur sett hjá blóðmóður sinni, en svona upphaf er samt erfitt nýfæddu barni, sama hversu mikið foreldrar hennar þráðu hana og lögðu sig fram við að veit henni gott líf og gott uppeldi. Hún var með risastórt hjarta og það voru fáir sem gátu látið öðrum líða eins vel með sjálfa sig eins og hún gat gert. Það þekktum við systkinin vel. En hún gat líka meitt, með orðunum og í hennar verstu fíkniköstum var hún ekki mamma mín, heldur einhver ómynd sem ég þekkti ekki. En ég vissi að í kjarnanum hennar var ljósið hennar sem gerði þetta allt þess virði, það var þess virði að standa í baráttunni með henni, styðja hana og þola ástandið. Hún sigraði fíknina reglulega og þrátt fyrir brestina hennar þá hefði ég ekki viljað missa af tímanum með henni, líka þegar ég þekkti hana ekki. Hún var minn lærdómur í lífinu en um leið harkalega lexían. Því lífið er ekki sanngjarnt og það getur bitið þig fast og illilega og það meiðir! Þunglyndi er nefnilega ekkert grín og þótt hún hafi getað sigrast á fíkninni inn á milli, þá var þunglyndið sterkara og aldrei raunverulega unnið í þeirri rót. Samt tókst henni líka að yfirstíga það, að megninu til, á endanum. Þess vegna var svo sárt þegar hún greindist með krabbamein, að heyra hana segja, að loksins þegar hún vildi lifa, þá kæmi þetta verkefni, sem hún svo réð ekki við á endanum. Loksins þegar hún vildi lifa. Þegar hún varð veik brást heilbrigðiskerfið og of seint kom það inn í veikindin hennar. Vegna sögunnar hennar var hún afskrifuð. Hún væri fallin, hún væri í þunglyndiskasti. Þegar við fjölskyldan grátbáðum um hjálp, því hvorugt væri tilfellið, fengum við sama viðmót. Við værum bara í afneitun. Meinið hennar var þess eðlis að ég held ekki að það hefði verið hægt að bjarga henni. En lífsgæðin síðustu árin urðu verri vegna þessa viðmóts og hún þurfti að berjast við fordóma í stað þess að fá læknisaðstoð. Þegar við gengum út frá bráðamóttökunni að morgni gamlársdags 2010, sagði hún ,,ég sagði ykkur það, ég er ekki geðveik!’’ Fyrir henni voru þessar fréttir léttir. Mikill skaði var skeður, bæði hjá kerfinu sem og meðal hennar nánasta umhverfis. Eina sem við gátum gert eftir þetta var að reyna sjá til þess að það sem væri eftir væri tileinkað baráttu við alvarlegan sjúkdóm. Hún ætlaði nefnilega að sigrast á honum. En ég held að við höfum öll vitað að hún átti aldrei séns, það gerði ég a.m.k., þótt ég auðvitað vonaði heitt og innilega að hún myndi sigrast á þessu. Enda var óbærileg tilhugsun að missa hana. Mamma var svakaleg skvísa, hafði verið gullfallegt barn sem einkenndi hana alla hennar ævi. Hún var fallegur unglingur, augnakonfekt sem ung kona og þegar hún varð fimmtug var eins og hún hefði hætt að eldast og jafnvel byrjað að yngjast. Karakterinn var sérstakur, hún var geimvera, eins og góð vinkona hennar, sem nýlega hvarf á braut, kallaði hana. Einkennandi fyrir hana var að geta látið öllum líða vel, dugleg að hrósa, líka fólki sem hún þekkti ekkert. Það er engin furða að kirkjan hafi verið stútfull þegar við kvöddum hana. Ég var ekki búin að áorka neinu sérstöku, þannig lagað séð, í lífinu þegar hún svo dó... ég hafði staulast í gegnum nám, lokið BA gráðu í háskólanum, með engum sérstökum árangri. Ég var móðir og í sambúð með manninum mínum. Þrátt fyrir námið vissi ég ekki enn hvað ég vildi verða þegar ég yrði stór. En hún var stolt af mér og ég vissi alltaf að hún elskaði mig, elskaði okkur öll! Þessi magnaða kona sem ég kallaði mömmu og sem var fyrsta mannveran sem ég elskaði (og elska enn), var hins vegar sjálf svo lítil í sér að þegar hún átti mig varð ég fljótt fullorðni aðilinn í okkar lífi saman, hún gerði einmitt oft grín að því, hvor okkar væri fullorðin og hvor okkar væri unglingur. Þegar ég fæddist fannst henni svo ótrúlegt að vera mamma mín að það var henni óraunverulegt. Henni fannst hún ekki getað kallað sig mömmu mína, svo hún bjó sér til gælunafnið ,,mommiesan’’, ,,komdu til mommiesan” sagði hún þegar hún tók mig upp eða knúsaði mig eða huggaði. Hún hélt alltaf að hún væri ekki nóg. En hún var nóg. Fyrir mig, systkini mín, börnin mín, manninn sinn og allan herskarann af ástvinum sem hún hafði sankað að sér frá barnæsku, jafnvel frá fæðingu. Ég vildi svo oft geta spjallað við hana um það sem ég er að gera í dag, ég velti fyrir mér hvort hún væri enn stolt af mér, hvenær við værum sammála og hvenær við værum ósammála. En fyrst og fremst þrái ég að ræða við hana um hversdagslífið. Fjölskyldulífið og verkefnin okkar. Ég sé svo oft fyrir mér hversu mikið hún myndi njóta þess að vera með barnabörnunum sínum, einstökum karakterum þeirra sem myndu allir bræða hana. Ég veit nefnilega að hún væri mjög stolt af þeim. Þau áttu líka mjög sérstakt samband við hana, enda engin venjuleg amma, eða hvað er hægt að segja um konu sem kennir barnabörnunum sínum að kalla sig ömmu Norn og galdrar svo fyrir þau í skál? Þau sakna hennar líka alla daga. Hversu mikið hún myndi hafa gaman af því þegar ég væri að verða geðveik á pre-teen-inu mínu, þar sem hún myndi segja, ,,já Rannveig mín, svona varst þú’’ og ,,nú skilurðu mig’’, eða hversu mikinn stuðning hún gæti veitt okkur þegar við þurfum að vinna í málum litla spergilsins á heimilinu. Hversu mikið hún hefði gaman af ungu mönnunum okkar sem eru komnir með sína eigin maka, sem koma í mat um helgar og bara hversu sterk fjölskyldan okkar er, hún myndi elska það og væri hluti af því. Ég hef oft vel því fyrir mér hvernig ég geti haldið minningu mömmu minnar á lofti, því ég skil ekki enn í dag hvernig stendur á því að það sé ekki búið að nefna götu eða garð í höfuðið á henni. Ég veit ekki hvort það þurfi enn einn minningarsjóðinn sem tekur fyrir málefnin sem stóðu henni næst, fíkn, geðheilsa og málefni fatlaðra. En einhvern daginn ætla ég að standa fyrir einhverju til minningar um hana. Í dag hefði mamma mín orðið sextug. Samanlagt værum við mæðgur því 100 ára gamlar, mér finnst við hafa verið sviknar um það að geta haldið teiti saman en það hafði hún oft talað um að við ættum að gera. Jæja, svo hún verður ekki með í líffræðilegum skilning, en hún verður með okkur í hjörtunum okkar, þar sem hún verður alltaf geymd, því það er ekki mögulegt að gleyma svona mannveru. Takk fyrir ferðalagið mommiesan. Þín Rebba Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Rannveig Ernudóttir Mest lesið Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Daði Pálmar Ragnarsson Bakþankar Skoðun Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Sjá meira
Mamma mín var einstök kona, á svo marga vegu. Hún hafði ýmsa bresti, eins og margt samferðafólk okkar. Þeir gátu verið henni og okkur ástvinum hennar mjög íþyngjandi. Hún barðist við fíkn allt sitt líf en rótin að þeirri baráttu var þunglyndi sem oft á tíðum gat verið lamandi bæði henni og okkur á heimilinu. Sagan hennar mömmu er saga einstakrar konu, svolítið eins og einhvers konar sorgarsaga gyðju. Mamma var ættleidd við fæðingu og mögulega er það fyrsta rofið í hennar lífi. Geðtengslamyndunin varð fyrir hnjaski strax við fæðingu, þrátt fyrir að hún hafi fengið dásamlega og stöðuga foreldra. Hún hefði aldrei verið betur sett hjá blóðmóður sinni, en svona upphaf er samt erfitt nýfæddu barni, sama hversu mikið foreldrar hennar þráðu hana og lögðu sig fram við að veit henni gott líf og gott uppeldi. Hún var með risastórt hjarta og það voru fáir sem gátu látið öðrum líða eins vel með sjálfa sig eins og hún gat gert. Það þekktum við systkinin vel. En hún gat líka meitt, með orðunum og í hennar verstu fíkniköstum var hún ekki mamma mín, heldur einhver ómynd sem ég þekkti ekki. En ég vissi að í kjarnanum hennar var ljósið hennar sem gerði þetta allt þess virði, það var þess virði að standa í baráttunni með henni, styðja hana og þola ástandið. Hún sigraði fíknina reglulega og þrátt fyrir brestina hennar þá hefði ég ekki viljað missa af tímanum með henni, líka þegar ég þekkti hana ekki. Hún var minn lærdómur í lífinu en um leið harkalega lexían. Því lífið er ekki sanngjarnt og það getur bitið þig fast og illilega og það meiðir! Þunglyndi er nefnilega ekkert grín og þótt hún hafi getað sigrast á fíkninni inn á milli, þá var þunglyndið sterkara og aldrei raunverulega unnið í þeirri rót. Samt tókst henni líka að yfirstíga það, að megninu til, á endanum. Þess vegna var svo sárt þegar hún greindist með krabbamein, að heyra hana segja, að loksins þegar hún vildi lifa, þá kæmi þetta verkefni, sem hún svo réð ekki við á endanum. Loksins þegar hún vildi lifa. Þegar hún varð veik brást heilbrigðiskerfið og of seint kom það inn í veikindin hennar. Vegna sögunnar hennar var hún afskrifuð. Hún væri fallin, hún væri í þunglyndiskasti. Þegar við fjölskyldan grátbáðum um hjálp, því hvorugt væri tilfellið, fengum við sama viðmót. Við værum bara í afneitun. Meinið hennar var þess eðlis að ég held ekki að það hefði verið hægt að bjarga henni. En lífsgæðin síðustu árin urðu verri vegna þessa viðmóts og hún þurfti að berjast við fordóma í stað þess að fá læknisaðstoð. Þegar við gengum út frá bráðamóttökunni að morgni gamlársdags 2010, sagði hún ,,ég sagði ykkur það, ég er ekki geðveik!’’ Fyrir henni voru þessar fréttir léttir. Mikill skaði var skeður, bæði hjá kerfinu sem og meðal hennar nánasta umhverfis. Eina sem við gátum gert eftir þetta var að reyna sjá til þess að það sem væri eftir væri tileinkað baráttu við alvarlegan sjúkdóm. Hún ætlaði nefnilega að sigrast á honum. En ég held að við höfum öll vitað að hún átti aldrei séns, það gerði ég a.m.k., þótt ég auðvitað vonaði heitt og innilega að hún myndi sigrast á þessu. Enda var óbærileg tilhugsun að missa hana. Mamma var svakaleg skvísa, hafði verið gullfallegt barn sem einkenndi hana alla hennar ævi. Hún var fallegur unglingur, augnakonfekt sem ung kona og þegar hún varð fimmtug var eins og hún hefði hætt að eldast og jafnvel byrjað að yngjast. Karakterinn var sérstakur, hún var geimvera, eins og góð vinkona hennar, sem nýlega hvarf á braut, kallaði hana. Einkennandi fyrir hana var að geta látið öllum líða vel, dugleg að hrósa, líka fólki sem hún þekkti ekkert. Það er engin furða að kirkjan hafi verið stútfull þegar við kvöddum hana. Ég var ekki búin að áorka neinu sérstöku, þannig lagað séð, í lífinu þegar hún svo dó... ég hafði staulast í gegnum nám, lokið BA gráðu í háskólanum, með engum sérstökum árangri. Ég var móðir og í sambúð með manninum mínum. Þrátt fyrir námið vissi ég ekki enn hvað ég vildi verða þegar ég yrði stór. En hún var stolt af mér og ég vissi alltaf að hún elskaði mig, elskaði okkur öll! Þessi magnaða kona sem ég kallaði mömmu og sem var fyrsta mannveran sem ég elskaði (og elska enn), var hins vegar sjálf svo lítil í sér að þegar hún átti mig varð ég fljótt fullorðni aðilinn í okkar lífi saman, hún gerði einmitt oft grín að því, hvor okkar væri fullorðin og hvor okkar væri unglingur. Þegar ég fæddist fannst henni svo ótrúlegt að vera mamma mín að það var henni óraunverulegt. Henni fannst hún ekki getað kallað sig mömmu mína, svo hún bjó sér til gælunafnið ,,mommiesan’’, ,,komdu til mommiesan” sagði hún þegar hún tók mig upp eða knúsaði mig eða huggaði. Hún hélt alltaf að hún væri ekki nóg. En hún var nóg. Fyrir mig, systkini mín, börnin mín, manninn sinn og allan herskarann af ástvinum sem hún hafði sankað að sér frá barnæsku, jafnvel frá fæðingu. Ég vildi svo oft geta spjallað við hana um það sem ég er að gera í dag, ég velti fyrir mér hvort hún væri enn stolt af mér, hvenær við værum sammála og hvenær við værum ósammála. En fyrst og fremst þrái ég að ræða við hana um hversdagslífið. Fjölskyldulífið og verkefnin okkar. Ég sé svo oft fyrir mér hversu mikið hún myndi njóta þess að vera með barnabörnunum sínum, einstökum karakterum þeirra sem myndu allir bræða hana. Ég veit nefnilega að hún væri mjög stolt af þeim. Þau áttu líka mjög sérstakt samband við hana, enda engin venjuleg amma, eða hvað er hægt að segja um konu sem kennir barnabörnunum sínum að kalla sig ömmu Norn og galdrar svo fyrir þau í skál? Þau sakna hennar líka alla daga. Hversu mikið hún myndi hafa gaman af því þegar ég væri að verða geðveik á pre-teen-inu mínu, þar sem hún myndi segja, ,,já Rannveig mín, svona varst þú’’ og ,,nú skilurðu mig’’, eða hversu mikinn stuðning hún gæti veitt okkur þegar við þurfum að vinna í málum litla spergilsins á heimilinu. Hversu mikið hún hefði gaman af ungu mönnunum okkar sem eru komnir með sína eigin maka, sem koma í mat um helgar og bara hversu sterk fjölskyldan okkar er, hún myndi elska það og væri hluti af því. Ég hef oft vel því fyrir mér hvernig ég geti haldið minningu mömmu minnar á lofti, því ég skil ekki enn í dag hvernig stendur á því að það sé ekki búið að nefna götu eða garð í höfuðið á henni. Ég veit ekki hvort það þurfi enn einn minningarsjóðinn sem tekur fyrir málefnin sem stóðu henni næst, fíkn, geðheilsa og málefni fatlaðra. En einhvern daginn ætla ég að standa fyrir einhverju til minningar um hana. Í dag hefði mamma mín orðið sextug. Samanlagt værum við mæðgur því 100 ára gamlar, mér finnst við hafa verið sviknar um það að geta haldið teiti saman en það hafði hún oft talað um að við ættum að gera. Jæja, svo hún verður ekki með í líffræðilegum skilning, en hún verður með okkur í hjörtunum okkar, þar sem hún verður alltaf geymd, því það er ekki mögulegt að gleyma svona mannveru. Takk fyrir ferðalagið mommiesan. Þín Rebba
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun