Brauðfætur tungumálanáms Oddur Þórðarson skrifar 28. febrúar 2020 08:00 Francis Bacon sagði: „Mennt er máttur“. Annað frægt skáld orti: „Sterkasta sverðið er kennsla og þekking“. Heldur minna ljóðrænna væri ef einhver segði að með aukinni þekkingu fást betri atvinnutækifæri eða að með hverri blaðsíðu sem þú lest í bók, hækka mánaðarlaun þín í framtíðinni. Sennilegast er það vegna þess að grundvöllur menntunar sé að hún sé menntunarinnar vegna. Hreinasta form þekkingar er sú þekking sem maður öðlast þekkingarinnar sjálfrar vegna. Tungumálanám er því gríðarlega mikilvægt. Þeir sem leggja stund á tungumál og önnur hugvísindi öðlast þekkingu sem er ekki menguð af neinni annarri fýsn en fróðleiksfýsn. Eins og allt nám á að vera. Menningarfræðilegt neyðarástand Tungumálanám á Íslandi er í gjörgæslu. Æ færri grunnskólanemendur velja námsbrautir á framhaldsskólastigi þar sem aðaláhersla er lögð á tungumálanám. Úr Menntaskólanum í Reykjavík, þar sem völ er á einu besta tungumálanámi á öllu landinu, eru sífellt færri brautskráðir af málabraut. Árið 1998 var 71 nemandi brautskráður af málabraut úr MR en árið 2018 voru þeir um helmingi færri eða 34 og höfðu þá ekki farið upp fyrir 35 nemendur síðan árið 2014. Það er gríðarleg fækkun á aðeins 20 árum. Haldi áfram sem horfir mun ekki líða langur tími þar til tungumálabrautir framhaldsskólanna verða lagðar niður. Árny Jónsdóttir, spænskukennari í MR, vakti athygli mína á því að aðsókn á tungumálamálabraut MR fór minnkandi um leið og breytingar voru gerðar á því hvernig nemendur við MR velja sína námsleið. Fyrir ekki svo löngu lærðu allir nýnemar sama efnið í eitt ár, svo völdu þeir tungumáladeild eða náttúrufræðideild að ári loknu. Þessu var síðan breytt á þann veg að nemendur urðu að velja deild áður en þeir hófu nám við skólann, máladeildinni til mikils ama. Greinilegt er að þegar nemendur koma af grunnskólastiginu þá séu þeir smeykir við að velja tungumálanám. Getur verið að skoða þurfi hvernig tungumál eru kennd í grunnskólum landsins? Það er e.t.v. efni í aðra grein. Hvernig lærir maður menningarlæsi? Það vill eðlilega haldast í hendur að þeir nemendur sem nema tungumál og önnur hugvísindi á háskólastigi komi af viðeigandi brautum á framhaldsskólastiginu. Ef við hlúum ekki ekki að tungumálanámi á framhaldsskólastigi, stofnum við hugvísindadeild Háskóla Íslands í augljósa hættu. Það þarf ekki að útskýra hvers vegna það yrði geigvænleg þróun. Því þótt margir haldi það eflaust, þá snýst tungumálanám minna um að læra að heilsa, kveðja og spyrja til vegar á sem flestum tungumálum. Fyrst og fremst dýpkar tungumálanám skilning manns á samfélagi manna, mannkynssögu, heimspeki o.þ.h. Fræðasamfélag tungumálanna og annarra hugvísinda þokar fræðunum í átt að auknum skilningi á menningu okkar og því efni sem samfélagsþræðir okkar eru ofnir úr. Þetta sést ágætlega á því að ég var á málabraut í MR og lærði þar ensku, dönsku, íslensku, latínu, spænsku, frönsku auk annarra hug- og félagsvísinda. Þótt ég hafi ekki alveg verið fyrirmyndarnemandi t.a.m. í latínu, eins og gamlir kennarar votta eflaust fyrir með misbreið bros út á aðra kinn, þá öðlaðist ég mun betri skilning á íslensku og ensku. Ég get varla ímyndað mér hversu betri ég væri í íslensku og ensku hefði ég bara drullast til að læra heima fyrir latínutíma. Annað dæmi er spænskan. Auk þess að hafa lært að gera mig skiljanlegan á spænsku þá lærði ég helling um spænska sögu, menningu og listir. Það er þekking sem ómetanlegt er að búa að. Tungumálanám og annað hugvísindnám kennir manni menningarlæsi betur en nokkuð annað nám. Þess vegna er tungumálanám einn besti grunnur sem hægt er að hafa ef maður ætlar að gera sig gildandi á atvinnumarkaði og öllu samfélagi manna. Rangar forsendur Ég hef hitt marga sem vilja meina að ef eftirspurn eftir tungumálanámi minnki þá sé sjálfsagt að framboðið hverfi líka. Greinilegt sé að nemendur sjái ekki tilgang eða fjárhagslegan ávinning af því að leggja stund á tungumál eða önnnur hugvísindi og þá sé ekkert að því að slíkt nám leggist af. Þetta er ósanngjörn uppsetning. Nám á ekki að vera metið til fjár. Þegar blásið er til sóknar í þágu iðnnáms spyrja fæstir hvaða menningarlegu forsendur séu fyrir því að slíkt nám sé í boði. Samt vilja margir fórna tungumálanámi á altari efnahagslegra forsenda. Ein tegund náms á ekki að geta verið mikilvægara en aðrar. Öll þekking er mikilvæg – þekkingarinnar sjálfrar vegna. Höfundur er stjórnmálafræðinemi. Þessi grein er birt í samstarfi við Róm . Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Rómur Skóla - og menntamál Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson Skoðun Skoðun Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Sjá meira
Francis Bacon sagði: „Mennt er máttur“. Annað frægt skáld orti: „Sterkasta sverðið er kennsla og þekking“. Heldur minna ljóðrænna væri ef einhver segði að með aukinni þekkingu fást betri atvinnutækifæri eða að með hverri blaðsíðu sem þú lest í bók, hækka mánaðarlaun þín í framtíðinni. Sennilegast er það vegna þess að grundvöllur menntunar sé að hún sé menntunarinnar vegna. Hreinasta form þekkingar er sú þekking sem maður öðlast þekkingarinnar sjálfrar vegna. Tungumálanám er því gríðarlega mikilvægt. Þeir sem leggja stund á tungumál og önnur hugvísindi öðlast þekkingu sem er ekki menguð af neinni annarri fýsn en fróðleiksfýsn. Eins og allt nám á að vera. Menningarfræðilegt neyðarástand Tungumálanám á Íslandi er í gjörgæslu. Æ færri grunnskólanemendur velja námsbrautir á framhaldsskólastigi þar sem aðaláhersla er lögð á tungumálanám. Úr Menntaskólanum í Reykjavík, þar sem völ er á einu besta tungumálanámi á öllu landinu, eru sífellt færri brautskráðir af málabraut. Árið 1998 var 71 nemandi brautskráður af málabraut úr MR en árið 2018 voru þeir um helmingi færri eða 34 og höfðu þá ekki farið upp fyrir 35 nemendur síðan árið 2014. Það er gríðarleg fækkun á aðeins 20 árum. Haldi áfram sem horfir mun ekki líða langur tími þar til tungumálabrautir framhaldsskólanna verða lagðar niður. Árny Jónsdóttir, spænskukennari í MR, vakti athygli mína á því að aðsókn á tungumálamálabraut MR fór minnkandi um leið og breytingar voru gerðar á því hvernig nemendur við MR velja sína námsleið. Fyrir ekki svo löngu lærðu allir nýnemar sama efnið í eitt ár, svo völdu þeir tungumáladeild eða náttúrufræðideild að ári loknu. Þessu var síðan breytt á þann veg að nemendur urðu að velja deild áður en þeir hófu nám við skólann, máladeildinni til mikils ama. Greinilegt er að þegar nemendur koma af grunnskólastiginu þá séu þeir smeykir við að velja tungumálanám. Getur verið að skoða þurfi hvernig tungumál eru kennd í grunnskólum landsins? Það er e.t.v. efni í aðra grein. Hvernig lærir maður menningarlæsi? Það vill eðlilega haldast í hendur að þeir nemendur sem nema tungumál og önnur hugvísindi á háskólastigi komi af viðeigandi brautum á framhaldsskólastiginu. Ef við hlúum ekki ekki að tungumálanámi á framhaldsskólastigi, stofnum við hugvísindadeild Háskóla Íslands í augljósa hættu. Það þarf ekki að útskýra hvers vegna það yrði geigvænleg þróun. Því þótt margir haldi það eflaust, þá snýst tungumálanám minna um að læra að heilsa, kveðja og spyrja til vegar á sem flestum tungumálum. Fyrst og fremst dýpkar tungumálanám skilning manns á samfélagi manna, mannkynssögu, heimspeki o.þ.h. Fræðasamfélag tungumálanna og annarra hugvísinda þokar fræðunum í átt að auknum skilningi á menningu okkar og því efni sem samfélagsþræðir okkar eru ofnir úr. Þetta sést ágætlega á því að ég var á málabraut í MR og lærði þar ensku, dönsku, íslensku, latínu, spænsku, frönsku auk annarra hug- og félagsvísinda. Þótt ég hafi ekki alveg verið fyrirmyndarnemandi t.a.m. í latínu, eins og gamlir kennarar votta eflaust fyrir með misbreið bros út á aðra kinn, þá öðlaðist ég mun betri skilning á íslensku og ensku. Ég get varla ímyndað mér hversu betri ég væri í íslensku og ensku hefði ég bara drullast til að læra heima fyrir latínutíma. Annað dæmi er spænskan. Auk þess að hafa lært að gera mig skiljanlegan á spænsku þá lærði ég helling um spænska sögu, menningu og listir. Það er þekking sem ómetanlegt er að búa að. Tungumálanám og annað hugvísindnám kennir manni menningarlæsi betur en nokkuð annað nám. Þess vegna er tungumálanám einn besti grunnur sem hægt er að hafa ef maður ætlar að gera sig gildandi á atvinnumarkaði og öllu samfélagi manna. Rangar forsendur Ég hef hitt marga sem vilja meina að ef eftirspurn eftir tungumálanámi minnki þá sé sjálfsagt að framboðið hverfi líka. Greinilegt sé að nemendur sjái ekki tilgang eða fjárhagslegan ávinning af því að leggja stund á tungumál eða önnnur hugvísindi og þá sé ekkert að því að slíkt nám leggist af. Þetta er ósanngjörn uppsetning. Nám á ekki að vera metið til fjár. Þegar blásið er til sóknar í þágu iðnnáms spyrja fæstir hvaða menningarlegu forsendur séu fyrir því að slíkt nám sé í boði. Samt vilja margir fórna tungumálanámi á altari efnahagslegra forsenda. Ein tegund náms á ekki að geta verið mikilvægara en aðrar. Öll þekking er mikilvæg – þekkingarinnar sjálfrar vegna. Höfundur er stjórnmálafræðinemi. Þessi grein er birt í samstarfi við Róm . Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun