Atvinnulaus eftir hrun og úr varð framúrskarandi fyrirtæki

„Eftir hrun dróst saman í verkefnum hjá mér og maðurinn minn þurfti að vinna fyrir allri framfærslu og hækkandi lánum af húsnæði. Fjölskyldubíllinn hrundi og lausafjárstaðan var ómöguleg,“ segir Þóra Þórisdóttir stofnandi Urta Islandica. Urta Islandica er í dag eitt af Framúrskarandi fyrirtækjum landsins að mati Creditinfo. En staðan var erfið þegar farið var af stað. 

„Við vorum fimm í heimili, unglingur og ungmenni um tvítugt í skóla. Það þurfti sannarlega að velta fyrir sér hverri krónu bæði heima og í fyrirtækinu sem var fjármagnað með heimilispeningum frá mér, systur minni og mömmu sem settu inn svolítið fjármagn gegn eignarhlut,“ segir Þóra.

Urta Islandica er eitt þeirra nýsköpunarfyrirtækja sem stofnað var eftir bankahrun, eða árið 2010. Í kjölfar kórónufaraldurs var hliðarreksturinn Matarbúðin Nándin opnuð. Fyrirtækið hlaut nýverið Bláskelina, umhverfisverðlaun Umhverfisstofnunar fyrir framúrskarandi plastlausa lausn en rekstur Matarbúðarinnar Nándin gengur út á plastlaus matvæli.

Átti allt eins von á stríði

Þóra er myndlistarmaður og listakríbent í grunninn. Launuðum verkefnum fækkaði eftir bankahrun og Þóra var ekki bjartsýn.

Upp úr bankahruni fór ég að hugsa um hvar við Íslendingar myndum finna aðgengileg vítamín og steinefni ef landið myndi lokast og vöruskortur yrði. Ég átti alveg eins von á að það myndi geta komið náttúruhamfarir, stríð eða annað sem myndi setja heimsbyggðina á hvolf,“ 

segir Þóra.

Í kjölfarið fór hún að lesa sér til um og gera ýmsar tilraunir með íslenskar jurtir. Það var þó ekki með rekstur í huga heldur var Þóra að hugsa um sína eigin heilsu. Fljótlega kviknuðu hugmyndir.

„Mig langaði til að búa til matvæli, te og krydd en ekki hylki og duft. Árið 2009 fór ég að þurrka ber og mala, gera ýmsar tilraunir með margskonar jurta og berjasýróp ásamt því að gera fyrstu tilraunirnar með jurta og berja saltblöndur,“ segir Þóra.

Fyrstu mánuðina var eldhúsið undirlagt undir tilraunastarfsemina. Sumarið 2010 fór Þóra með prufuvörur í Kolaportið til að kanna viðbrögð fólks.

Frelsi til athafna og leyfi til mistaka

Í Kolaportinu varð ljóst að áhugi kaupenda var til staðar. Þóra skráði sig á Brautargengisnámskeið til að fá innsýn í fyrirtækjarekstur.

,,Fyrstu tvö árin einkenndust af endalausri vinnu, tilraunastarfsemi, stanslausum uppfærslum á vinnuferlum en ekki síst útsjónarsemi því fjármagn var að skornum skammti. Árið 2013 er maðurinn minn Sigurður Magnússon, systir mín Hólmfríður Þórisdóttir ásamt börnum okkar farin að koma að rekstrinum sem þá var settur í einkahlutafélag í eigu fjölskyldumeðlima,“ segir Þóra og bætir við: ,,Við settum okkur það takmark að fá ekki inn utanaðkomandi fjármagn og viðhalda sköpunargleði okkar, frelsi til athafna og leyfi til mistaka.“

Og fleiri markmið voru sett:

Á sama tíma settum við upp yfirgripsmikið uppskriftakerfi og upplýsingaferla ásamt því að færa allt bókhald fyrirtækisins jafnóðum til að vera alltaf með góða sýn yfir reksturinn, birgðir og viðskiptamenn frá degi til dags. Við hringdum í Creditinfo og spurðum hvað þyrfti til að komast í hóp Framúrskarandi fyrirtækja og tókum stefnuna þangað.“

Vöxtur og alls kyns tilraunir

Með auknum ferðamannastraumi til Íslands jókst eftirspurn eftir matargjafavörum úr íslensku hráefni. Urta Islandica sérhæfði sig í þessu og fór að framleiða og pakka vörum inn á þennan markað.

„Við keyptum okkur framleiðsluhús í Keflavík. Þar er hægt að taka á móti gestum og sjá inn í framleiðsluna. Við létum bora borholu efir ferskum sjó og höfum verið að gera ýmsar tilraunir með hann. Til dæmis er íslenskur sjór grunnurinn í öllum sýrópunum okkar í dag. Við höfum líka gert tilraunir með að framleiða sjósódavatn, eða sjódavatn eins og við köllum það. Það merkilega er að samsetningin á steinefnum í sjó eru eins og samsetning steinefna í blóði okkar og því tilvalið innihaldsefni í matvörur,“ segir Þóra.

Vorið 2017 segir Þóra að bókhaldið hafi sýnt breytingar í vændum varðandi ferðamenn. Vöxturinn var ekki lengur viðvarandi eins og verið hafði.

„Í fyrsta sinn þurftum við að huga að markaðsmálum og verja okkar hlutdeild á markaði. Samkeppnin var þá orðin mikil. Við settum mörg verkefni af stað og nýjar hugmyndir og ákváðum að vera ekki of háð ferðamönnum. Ein af þessum hugmyndum var að opna matarbúð sem myndi selja íslensk matvæli í plastlausum umbúðum. Okkur langaði að komast nær endakúnnanum með því að fara í smásölu, fá tilfinningu fyrir hvaða þörf þurfi að uppfylla og reyna að átta okkur betur á hvaða markhóp við vildum höfða til,“ segir Þóra.

En síðan kom Covid

Árið 2020 rann í garð og umhverfismálin voru mál málanna.

„Við vorum búin að skipuleggja hugmyndafræði lítillar matvöruverslunar sem væri með allar helstu nauðsynjar á boðstólnum en pakkaði þeim einungis í margnota og jarðgeranlegar umbúðir. Við fundum aðila til að smíða fyrir okkur glerþvottavél til að búa til hringrásarkerfi glerumbúða og gerðum mikla leit að jarðgeranlegum vakúmpokum og sellófan lausnum fyrir matvæli. Við gerðum ráð fyrir að grunnreksturinn fjármagnaði þetta hliðarverkefni og það yrði góð viðbót við reksturinn þótt það væri ólíkt,“ segir Þóra. 

Aftur var farið með prufuvörur í Kolaportið en þar segir Þóra ákveðna hefð fyrir því að fólk versli íslenskar matvörur. Þá var jafnframt ákveðið að ef vel gengi yrði verslunarhúsnæðunum í Austurgötu og í Keflavík breytt.

Covid breytti hins vegar öllu.

Grunnreksturinn dróst saman um 90%. Við sögðum upp fólki, drógum saman segl, lokuðum í Kolaporti en ákváðum að einbeita okkur að plastlausu og umhverfisvænu matarbúðinni,“ 

segir Þóra sem viðurkennir að margt í dag minnir hana á upphafið fyrir tíu árum síðan. Nú sé verið að gera allt í fyrsta sinn fyrir Matarbúðina Nándina, búa til ferla og reikna út sjálfbærni.

„Þótt dagarnir einkennist af mikilli vinnu erum við að vinna að áhugamáli sem á hjarta okkar óskipt. Fyrstu viðskiptavinirnir sem Matarbúðin Nándin þjónustar erum við sjálf. Við bjóðum upp á mjólkurvörur, brauðmeti, kjöt, fisk, ávexti, grænmeti, sælgæti, þurrvörur, tilbúna rétti og auðvitað Urta Islandica jurtavörur, krydd og te,“ segir Þóra.

Bjartsýn og gefur góð ráð

Þóra hefur trú á því að eftir Covid komist umhverfismálin í forgrunn á ný. Eftirspurn muni þá aukast eftir hreinum innlendum vörum, sjálfbærum matvælum og lífrænum, næringarríkum veganvörum og plastlausum matvörum. Sameinað konsept Urta Islandica og Matarbúðarinnar Nándin sé þeirra viðspyrnugrunnur fyrir árið 2021.

En hver myndir þú segja að væru helstu mistökin til að forðast í rekstri nýsköpunarfyrirtækis fyrstu árin, miðað við þína reynslu?

„Kannski að vera með allt of mörg járn í eldinum og ekki hafa góðan fókus, kannski að gera allt í húsi og þurfa að læra allt sjálf en ekki að útvista, eða að vera alltaf að fara erfiðu leiðina sem oft er miklu dýrari,“ segir Þóra og bætir við: 

En okkur þykir vænt um mistökin því þau voru hluti af lærdómsferli fyrirtækisins og leikgleði sem leyfir að við prófum nánast hvað sem okkur dettur í hug og fellur að heildar hugmyndarfræðinni sem byggir á einkunnarorðunum Fallegt, frumlegt og faglegt.“