Öryggismál heimilisins Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar 10. febrúar 2022 07:30 Heimilið er að vissu leyti eins og fyrirtæki. Það þarf skipulag og ramma utan um reksturinn, ef svo má segja. Við þurfum að sinna þrifum, tiltekt, innkaupum og þar sem margir eru í fjölskyldu eru mismunandi plön sem þarf að samræma. Nauðsynlegt er að huga vel að öryggismálum fyrirtækja og það sama á við um heimilið. Brunavarnir á heimilinu Eitt mikilvægasta öryggistæki heimilisins er án efa reykskynjarinn sem hefur fyrir löngu sannað gildi sitt og bjargað mannslífum. Best er að hafa reykskynjara í öllum rýmum og herbergjum, að minnsta kosti þar sem raftæki eru. Þó er ekki nóg að hafa bara reykskynjara heldur þarf hann að vera virkur. Mikilvægt er að prófa reykskynjara reglulega, helst mánaðarlega en minnst fjórum sinnum á ári. Einfalt er að gera það með því að þrýsta á þar til gerðan hnapp á reykskynjaranum og ef hann gefur frá sér hljóð er hann virkur. Skipta þarf um rafhlöður í flestum reykskynjurum einu sinni á ári og þá er gott að miða við tiltekna dagsetningu eins og til dæmis 1. desember sem er dagur reykskynjarans. Handslökkvitæki ættu að vera til á hverju heimili og huga þarf vel að staðsetningu þeirra. Skynsamlegt er að hafa slökkvitæki þar sem fólk á leið um, til dæmis nálægt útgangi til að stuðla að því að flóttaleið sé greið. Eldvarnateppi eru einnig mikilvægur öryggisbúnaður, auðveld í meðförum og henta vel til þess að slökkva eld í smærri hlutum sem hægt er að hjúpa inn í teppið. Eldvarnateppin ættu að vera í eldhúsi, sýnileg á vegg og nálægt eldhúsdyrum. Þau koma ekki í staðinn fyrir slökkvitæki en eru nauðsynleg viðbót til að hafa eldvarnir í lagi. Yfirfara þarf slökkvitæki reglulega og kanna þrýstinginn sem sjá má ofarlega á tækinu. Helstu gerðir handslökkvitækja eru dufttæki, léttvatnstæki og kolsýrutæki. Halda skal slökkvitækinu uppréttu og beina efninu með jafnri hliðarhreyfingu að rótum eldsins. Ef eldur uppgötvast tímanlega er oft hægt að slökkva hann með handslökkvitæki eða eldvarnateppi en tryggja þarf að flóttaleið sé greið og ekki taka óþarfa áhættu. Ef umfang eldsins er of mikið þarf að huga að eigin öryggi og annarra, forða sér og hringja á hjálp. Hafa þarf í huga að reykur getur verið mjög skaðlegur og flestir sem látast í eldsvoða látast af völdum reykeitrunar. Mannslíf þarf því alltaf að setja í forgang umfram eigur. Gott er að vera búin að leiða að því hugann hvernig bregðast skal við ef upp kemur eldur og hafa þá neyðaráætlun um hvernig komast skal út og hvar skal safnast saman í kjölfarið. Vatnstjón ein algengustu tjónin Skemmdir á heimilum í kjölfar vatnsleka eru ein algengustu tjónin hér á landi. Mörg tjón verða vegna skorts á viðhaldi eða vegna þess að rör ryðga í sundur og þá oft inni á baði eða í eldhúsi. Endurnýja þarf búnað reglulega og fá fagaðila til að sjá um uppsetningu og frágang. Reynslan sýnir að yfirfara þarf lagnir og tengingar, til dæmis undir bað- og eldhúsvöskum, á um það bil tíu ára fresti. Einnig hafa þvottavélar sem lyft er frá gólfi stundum fallið úr innréttingunni niður á gólf þegar þær eru í gangi með tilheyrandi raski. Mikilvægt er að festa þvottavélina með einhverjum hætti eða setja til dæmis þil fyrir framan til að halda þvottavélinni á sínum stað. Þegar kemur að vatnstjónum er mikilvægt að vita hvar á að skrúfa fyrir heitt og kalt vatn. Fyrstu viðbrögð geta haft mikið að segja. Gott er að merkja kranana heitt og kalt svo auðvelt sé að finna þá þegar á reynir en hægt er að fá merkimiða hjá Sjóvá. Einnig þarf aðgengi að vatnsinntaki að vera greitt svo auðvelt sé að komast að krönunum til að skrúfa fyrir. Algengt er að ýmis heimilistæki séu tengd beint við vatn eins og til dæmis ísskápar með klakavélum, uppþvottavélar og kaffivélar. Ef tæki eða tengingar gefa sig þá er hætta á að vatn renni óhindrað á gólfefni og sökkla innréttinga. Vatnsskynjari er sniðugt öryggistæki sem gefur frá sér hljóð ef vatn fer undir hann og það er líka hægt að tengja hann beint við öryggiskerfi hússins. Til viðbótar er hægt að setja öryggisloka á vatnslagnir sem lágmarka líkur á vatnstjóni. Hreinsum niðurföllin Niðurföll þarf að hreinsa reglulega, bæði innan- og utandyra. Í þau safnast óhreinindi sem geta smám saman stíflað niðurföllin. Gott er að hreinsa gólfniðurföll í baði og sturtu reglulega og í þvottahúsi. Utandyra þarf að hreinsa rennur og niðurföll við hús þannig að þau taki vel við vatni, sérstaklega yfir veturinn. Við búum við fjölbreytt veðurfar hér á landi og þekkjum öll hve skjótt veður skipast. Þá geta klaki og snjór bráðnað hratt ef snögghitnar í veðri og í vætutíð getur flætt hressilega í niðurföllin. Mikilvægt er þá að vera búin að hreinsa burt lauf og drullu eða klaka sem getur stíflað niðurfallið. Sprungur í útveggjum og lélegt ástand glugga, dyra og/eða þakkanta geta líka leitt til þess að vatn eigi greiða leið inn í húsið og því er gott að skoða reglulega húsið að utan til að kanna hvort þörf sé á viðhaldi og úrbótum. Að lokum er gott að láta lofta vel um, sér í lagi þar sem vatnsnotkun er mikil eins og á baðherbergi, þvottahúsi og eldhúsi. Æskilegt rakastig innandyra er 30-50% en of hátt eða lágt rakastig getur haft slæm áhrif á híbýli. Flest slys í heimahúsum Algengasta orsök slysa í frítíma er við heimilisstörf og flest slys á börnum verða í heimahúsum. Því er mikilvægt að huga að forvörnum á heimilinu. Á námskeiðinu Vertu skrefi á undan sem ætlað er foreldrum um slysavarnir barna hjá Miðstöð slysavarna barna, er farið yfir gátlista um öryggi barna á heimilinu. Fjallað er um hvernig tryggja megi öryggi barna á heimilum og í bílum. Mælt er með að amma og afi skoði líka sitt heimili út frá gátlistanum. Öruggt umhverfi og eftirlit foreldra dregur mjög úr líkum á slysum fyrstu æviárin. Til þess að fyrirbyggja slys þurfa foreldrar og aðrir sem sinna börnunum að huga vel að umhverfi barnsins og þroska á hverju aldursskeiði fyrir sig. Þegar kemur að heimilinu þarf að skoða íverustaði heimilisins með gagnrýnum huga og þá er gott að hafa gátlistann til hliðsjónar til að kanna hvort eitthvað megi betur fara. Hversdagslegir hlutir geta reynst hættulegir í meðförum barna á mismunandi þroskastigum. Best er því að freista þess að koma í veg fyrir slys með því að huga að forvörnum í tíma. Höfundur er verkefnastjóri forvarna hjá Sjóvá. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrefna Sigurjónsdóttir Slysavarnir Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Sjá meira
Heimilið er að vissu leyti eins og fyrirtæki. Það þarf skipulag og ramma utan um reksturinn, ef svo má segja. Við þurfum að sinna þrifum, tiltekt, innkaupum og þar sem margir eru í fjölskyldu eru mismunandi plön sem þarf að samræma. Nauðsynlegt er að huga vel að öryggismálum fyrirtækja og það sama á við um heimilið. Brunavarnir á heimilinu Eitt mikilvægasta öryggistæki heimilisins er án efa reykskynjarinn sem hefur fyrir löngu sannað gildi sitt og bjargað mannslífum. Best er að hafa reykskynjara í öllum rýmum og herbergjum, að minnsta kosti þar sem raftæki eru. Þó er ekki nóg að hafa bara reykskynjara heldur þarf hann að vera virkur. Mikilvægt er að prófa reykskynjara reglulega, helst mánaðarlega en minnst fjórum sinnum á ári. Einfalt er að gera það með því að þrýsta á þar til gerðan hnapp á reykskynjaranum og ef hann gefur frá sér hljóð er hann virkur. Skipta þarf um rafhlöður í flestum reykskynjurum einu sinni á ári og þá er gott að miða við tiltekna dagsetningu eins og til dæmis 1. desember sem er dagur reykskynjarans. Handslökkvitæki ættu að vera til á hverju heimili og huga þarf vel að staðsetningu þeirra. Skynsamlegt er að hafa slökkvitæki þar sem fólk á leið um, til dæmis nálægt útgangi til að stuðla að því að flóttaleið sé greið. Eldvarnateppi eru einnig mikilvægur öryggisbúnaður, auðveld í meðförum og henta vel til þess að slökkva eld í smærri hlutum sem hægt er að hjúpa inn í teppið. Eldvarnateppin ættu að vera í eldhúsi, sýnileg á vegg og nálægt eldhúsdyrum. Þau koma ekki í staðinn fyrir slökkvitæki en eru nauðsynleg viðbót til að hafa eldvarnir í lagi. Yfirfara þarf slökkvitæki reglulega og kanna þrýstinginn sem sjá má ofarlega á tækinu. Helstu gerðir handslökkvitækja eru dufttæki, léttvatnstæki og kolsýrutæki. Halda skal slökkvitækinu uppréttu og beina efninu með jafnri hliðarhreyfingu að rótum eldsins. Ef eldur uppgötvast tímanlega er oft hægt að slökkva hann með handslökkvitæki eða eldvarnateppi en tryggja þarf að flóttaleið sé greið og ekki taka óþarfa áhættu. Ef umfang eldsins er of mikið þarf að huga að eigin öryggi og annarra, forða sér og hringja á hjálp. Hafa þarf í huga að reykur getur verið mjög skaðlegur og flestir sem látast í eldsvoða látast af völdum reykeitrunar. Mannslíf þarf því alltaf að setja í forgang umfram eigur. Gott er að vera búin að leiða að því hugann hvernig bregðast skal við ef upp kemur eldur og hafa þá neyðaráætlun um hvernig komast skal út og hvar skal safnast saman í kjölfarið. Vatnstjón ein algengustu tjónin Skemmdir á heimilum í kjölfar vatnsleka eru ein algengustu tjónin hér á landi. Mörg tjón verða vegna skorts á viðhaldi eða vegna þess að rör ryðga í sundur og þá oft inni á baði eða í eldhúsi. Endurnýja þarf búnað reglulega og fá fagaðila til að sjá um uppsetningu og frágang. Reynslan sýnir að yfirfara þarf lagnir og tengingar, til dæmis undir bað- og eldhúsvöskum, á um það bil tíu ára fresti. Einnig hafa þvottavélar sem lyft er frá gólfi stundum fallið úr innréttingunni niður á gólf þegar þær eru í gangi með tilheyrandi raski. Mikilvægt er að festa þvottavélina með einhverjum hætti eða setja til dæmis þil fyrir framan til að halda þvottavélinni á sínum stað. Þegar kemur að vatnstjónum er mikilvægt að vita hvar á að skrúfa fyrir heitt og kalt vatn. Fyrstu viðbrögð geta haft mikið að segja. Gott er að merkja kranana heitt og kalt svo auðvelt sé að finna þá þegar á reynir en hægt er að fá merkimiða hjá Sjóvá. Einnig þarf aðgengi að vatnsinntaki að vera greitt svo auðvelt sé að komast að krönunum til að skrúfa fyrir. Algengt er að ýmis heimilistæki séu tengd beint við vatn eins og til dæmis ísskápar með klakavélum, uppþvottavélar og kaffivélar. Ef tæki eða tengingar gefa sig þá er hætta á að vatn renni óhindrað á gólfefni og sökkla innréttinga. Vatnsskynjari er sniðugt öryggistæki sem gefur frá sér hljóð ef vatn fer undir hann og það er líka hægt að tengja hann beint við öryggiskerfi hússins. Til viðbótar er hægt að setja öryggisloka á vatnslagnir sem lágmarka líkur á vatnstjóni. Hreinsum niðurföllin Niðurföll þarf að hreinsa reglulega, bæði innan- og utandyra. Í þau safnast óhreinindi sem geta smám saman stíflað niðurföllin. Gott er að hreinsa gólfniðurföll í baði og sturtu reglulega og í þvottahúsi. Utandyra þarf að hreinsa rennur og niðurföll við hús þannig að þau taki vel við vatni, sérstaklega yfir veturinn. Við búum við fjölbreytt veðurfar hér á landi og þekkjum öll hve skjótt veður skipast. Þá geta klaki og snjór bráðnað hratt ef snögghitnar í veðri og í vætutíð getur flætt hressilega í niðurföllin. Mikilvægt er þá að vera búin að hreinsa burt lauf og drullu eða klaka sem getur stíflað niðurfallið. Sprungur í útveggjum og lélegt ástand glugga, dyra og/eða þakkanta geta líka leitt til þess að vatn eigi greiða leið inn í húsið og því er gott að skoða reglulega húsið að utan til að kanna hvort þörf sé á viðhaldi og úrbótum. Að lokum er gott að láta lofta vel um, sér í lagi þar sem vatnsnotkun er mikil eins og á baðherbergi, þvottahúsi og eldhúsi. Æskilegt rakastig innandyra er 30-50% en of hátt eða lágt rakastig getur haft slæm áhrif á híbýli. Flest slys í heimahúsum Algengasta orsök slysa í frítíma er við heimilisstörf og flest slys á börnum verða í heimahúsum. Því er mikilvægt að huga að forvörnum á heimilinu. Á námskeiðinu Vertu skrefi á undan sem ætlað er foreldrum um slysavarnir barna hjá Miðstöð slysavarna barna, er farið yfir gátlista um öryggi barna á heimilinu. Fjallað er um hvernig tryggja megi öryggi barna á heimilum og í bílum. Mælt er með að amma og afi skoði líka sitt heimili út frá gátlistanum. Öruggt umhverfi og eftirlit foreldra dregur mjög úr líkum á slysum fyrstu æviárin. Til þess að fyrirbyggja slys þurfa foreldrar og aðrir sem sinna börnunum að huga vel að umhverfi barnsins og þroska á hverju aldursskeiði fyrir sig. Þegar kemur að heimilinu þarf að skoða íverustaði heimilisins með gagnrýnum huga og þá er gott að hafa gátlistann til hliðsjónar til að kanna hvort eitthvað megi betur fara. Hversdagslegir hlutir geta reynst hættulegir í meðförum barna á mismunandi þroskastigum. Best er því að freista þess að koma í veg fyrir slys með því að huga að forvörnum í tíma. Höfundur er verkefnastjóri forvarna hjá Sjóvá.
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar