Föst á djamminu Birta Karen Tryggvadóttir skrifar 30. maí 2022 08:00 Nú er flest ungt fólk búið í lokaprófum og þá fyllist miðbærinn af ungu fólki sem ætlar að fagna sumrinu, undirrituð er ein þeirra. Margir hafa þó rekið sig á það að erfitt getur reynst að fá leigubíl heim. Lögmál framboðs og eftirspurnar virt að vettugi Fyrir helgi ákvað innviðaráðherra að auka fjölda akstursleyfa fyrir leigubifreiðaakstur um hundrað á suðvesturhorninu, það er höfuðborgarsvæðið og Suðurnes. Leyfin á svæðinu verða því 680 talsins. Árið 1995 settu stjórnvöld fyrst þak á fjölda atvinnuleyfa en síðan þá hefur atvinnuleyfum fjölgað um tíu talsins á suðvesturhorninu. Þessi þróun skýtur skökku við þar sem að fólksfjöldi hefur aukist um 41% síðan þá, til viðbótar hefur fjöldi ferðamanna hér á landi aukist töluvert. Því er ljóst að stjórnvöld, sem ákvarða fjölda útgefinna atvinnuleyfa, hafa ekki mætt aukinni eftirspurn. Vegna núverandi stöðu á leigubifreiðamarkaði hefur brotist út öflugur svartur markaður með aksturþjónustu. Fésbókarhópar, með meðlimum sem telja á mörg þúsund, hafa sprottið upp þar sem að einstaklingar bjóða akstur, oft heim úr miðbænum, fyrir greiðslu. Slík staða er ekki æskileg þar sem að ekkert eftirlit er með slíkum vettvöngum og engar kröfur gerðar um öryggi. Auk þess er líklegt að örvæntingafullir miðbæjargestir leiti á rafskúturnar, í von um að komast heim, með tilheyrandi slysahættu. Áminning EFTA Í janúar 2021 hóf Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) samningsbrotamál gegn Íslandi með áminningu sem var send íslenskum stjórnvöldum. Áminningin var þess efnis að íslensk stjórnvöld hafa virt reglur EES um staðfestufrelsi á leigubílamarkaðinum að vettugi og brjóta þannig í bága við EES-samninginn Stofnunin taldi að núverandi löggjöf fæli í sér aðgangshindranir sem samræmast ekki skyldum íslenska ríkisins gagnvart EES-rétti. Áminningin ætti ekki að koma íslenskum stjórnvöldum á óvart þar sem að sama stofnun hafði nú þegar gert athugasemdir við leigubifreiðalöggjöf Norðmanna en hún er mjög sambærileg þeirri íslensku. Þar setti ESA fram þrjár athugasemdir: Í fyrsta lagi taldi hún takmörkun á fyrir fram ákveðnum fjölda atvinnuleyfa ólögmæta. Í öðru lagi taldi hún að reglur um úthlutun leyfa ekki vera fyrirsjáanlegar, hlutlausar eða lausar við mismunun og þar af leiðandi ólögmætar. Að lokum setti hún athugasemd við það að leyfishafar væru skyldaðir til að hafa afgreiðslu á leigubílastöðvum. Þessar athugasemdir eiga einnig við um íslensku löggjöfina. Auk ESA hefur Samkeppniseftirlitið ítrekað sett fram athugasemdir og umsagnir vegna frumvarpa um leigubifreiðaakstur. Þá hefur Samkeppniseftirlitið mælst til þess að ákveðin ákvæði núgildandi laga verði endurskoðuð með það að leiðarljósi að bæta samkeppnisumhverfi á leigubifreiðamarkaði. Skilyrði bílstjóra Einstaklingar sem vilja sækja um atvinnuleyfi til leigubílaaksturs þurfa að uppfylla ákveðin skilyrði skv. 5.gr. laga um leigubifreiðar. Þar á meðan að umsækandi skal stunda leigubílaakstur sem aðalatvinnu. Þetta ákvæði, ásamt fleirum, er fremur íþyngjandi. Samkvæmt núverandi löggjöf er úthlutun atvinnuleyfa byggð á grundvelli starfsreynslu innan takmörkunarsvæða. Þá er sú akstursreynsla sem að umsækjandi sem hefur aflað sér á öðru takmörkunarsvæði en því sem að hyggst sækjast eftir að aka á metið sem 100 dagar fyrir hvert ár. Auk þess eru umsækjendum sem hafa akstursreynslu annars staðar en á Íslandi reistar verulegar skorður þar sem að sú reynsla er ekki tekin til greina við umsóknarferlið. Jafnræði er þar af leiðandi ekki fylgt. Fyrrgreind skilyrði eru meðal þeirra takmarkana sem að leigubifreiðamarkaðurinn stendur frami fyrir. Erlendis hafa farveituþjónustur á borð við Uber og Lyft rutt sér rúms og notið gríðarlegra vinsælda. Þar eru aðgangshindranirnar ekki eins íþyngjandi og hér á landi. Jafnframt hefur íslenska fyrirtækið Parka sýnt áhuga á að veita sambærilega þjónustu hér á landi, líkt og Uber og Lyft, en miðað við núverandi löggjöf er slík starfsemi óheimil. Má ég komast heim af djamminu? Brýnt er að liðka fyrir núverandi löggjöf um leigubifreiðaakstur með það að leiðarljósti að skapa heilbrigðari samkeppnismarkaði um leigubifreiðaakstur. Með aukinni samkeppni verður þjónusta betri, farþegum til bóta. Þá loks getur lögmál framboðs og eftirspurnar tekið gildi á markaðinum og ég kemst skjótt heim af djamminu. Höfundur er háskólanemi sem finnst gaman að djamma. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Næturlíf Leigubílar Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Nú er flest ungt fólk búið í lokaprófum og þá fyllist miðbærinn af ungu fólki sem ætlar að fagna sumrinu, undirrituð er ein þeirra. Margir hafa þó rekið sig á það að erfitt getur reynst að fá leigubíl heim. Lögmál framboðs og eftirspurnar virt að vettugi Fyrir helgi ákvað innviðaráðherra að auka fjölda akstursleyfa fyrir leigubifreiðaakstur um hundrað á suðvesturhorninu, það er höfuðborgarsvæðið og Suðurnes. Leyfin á svæðinu verða því 680 talsins. Árið 1995 settu stjórnvöld fyrst þak á fjölda atvinnuleyfa en síðan þá hefur atvinnuleyfum fjölgað um tíu talsins á suðvesturhorninu. Þessi þróun skýtur skökku við þar sem að fólksfjöldi hefur aukist um 41% síðan þá, til viðbótar hefur fjöldi ferðamanna hér á landi aukist töluvert. Því er ljóst að stjórnvöld, sem ákvarða fjölda útgefinna atvinnuleyfa, hafa ekki mætt aukinni eftirspurn. Vegna núverandi stöðu á leigubifreiðamarkaði hefur brotist út öflugur svartur markaður með aksturþjónustu. Fésbókarhópar, með meðlimum sem telja á mörg þúsund, hafa sprottið upp þar sem að einstaklingar bjóða akstur, oft heim úr miðbænum, fyrir greiðslu. Slík staða er ekki æskileg þar sem að ekkert eftirlit er með slíkum vettvöngum og engar kröfur gerðar um öryggi. Auk þess er líklegt að örvæntingafullir miðbæjargestir leiti á rafskúturnar, í von um að komast heim, með tilheyrandi slysahættu. Áminning EFTA Í janúar 2021 hóf Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) samningsbrotamál gegn Íslandi með áminningu sem var send íslenskum stjórnvöldum. Áminningin var þess efnis að íslensk stjórnvöld hafa virt reglur EES um staðfestufrelsi á leigubílamarkaðinum að vettugi og brjóta þannig í bága við EES-samninginn Stofnunin taldi að núverandi löggjöf fæli í sér aðgangshindranir sem samræmast ekki skyldum íslenska ríkisins gagnvart EES-rétti. Áminningin ætti ekki að koma íslenskum stjórnvöldum á óvart þar sem að sama stofnun hafði nú þegar gert athugasemdir við leigubifreiðalöggjöf Norðmanna en hún er mjög sambærileg þeirri íslensku. Þar setti ESA fram þrjár athugasemdir: Í fyrsta lagi taldi hún takmörkun á fyrir fram ákveðnum fjölda atvinnuleyfa ólögmæta. Í öðru lagi taldi hún að reglur um úthlutun leyfa ekki vera fyrirsjáanlegar, hlutlausar eða lausar við mismunun og þar af leiðandi ólögmætar. Að lokum setti hún athugasemd við það að leyfishafar væru skyldaðir til að hafa afgreiðslu á leigubílastöðvum. Þessar athugasemdir eiga einnig við um íslensku löggjöfina. Auk ESA hefur Samkeppniseftirlitið ítrekað sett fram athugasemdir og umsagnir vegna frumvarpa um leigubifreiðaakstur. Þá hefur Samkeppniseftirlitið mælst til þess að ákveðin ákvæði núgildandi laga verði endurskoðuð með það að leiðarljósi að bæta samkeppnisumhverfi á leigubifreiðamarkaði. Skilyrði bílstjóra Einstaklingar sem vilja sækja um atvinnuleyfi til leigubílaaksturs þurfa að uppfylla ákveðin skilyrði skv. 5.gr. laga um leigubifreiðar. Þar á meðan að umsækandi skal stunda leigubílaakstur sem aðalatvinnu. Þetta ákvæði, ásamt fleirum, er fremur íþyngjandi. Samkvæmt núverandi löggjöf er úthlutun atvinnuleyfa byggð á grundvelli starfsreynslu innan takmörkunarsvæða. Þá er sú akstursreynsla sem að umsækjandi sem hefur aflað sér á öðru takmörkunarsvæði en því sem að hyggst sækjast eftir að aka á metið sem 100 dagar fyrir hvert ár. Auk þess eru umsækjendum sem hafa akstursreynslu annars staðar en á Íslandi reistar verulegar skorður þar sem að sú reynsla er ekki tekin til greina við umsóknarferlið. Jafnræði er þar af leiðandi ekki fylgt. Fyrrgreind skilyrði eru meðal þeirra takmarkana sem að leigubifreiðamarkaðurinn stendur frami fyrir. Erlendis hafa farveituþjónustur á borð við Uber og Lyft rutt sér rúms og notið gríðarlegra vinsælda. Þar eru aðgangshindranirnar ekki eins íþyngjandi og hér á landi. Jafnframt hefur íslenska fyrirtækið Parka sýnt áhuga á að veita sambærilega þjónustu hér á landi, líkt og Uber og Lyft, en miðað við núverandi löggjöf er slík starfsemi óheimil. Má ég komast heim af djamminu? Brýnt er að liðka fyrir núverandi löggjöf um leigubifreiðaakstur með það að leiðarljósti að skapa heilbrigðari samkeppnismarkaði um leigubifreiðaakstur. Með aukinni samkeppni verður þjónusta betri, farþegum til bóta. Þá loks getur lögmál framboðs og eftirspurnar tekið gildi á markaðinum og ég kemst skjótt heim af djamminu. Höfundur er háskólanemi sem finnst gaman að djamma.
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar