Herra, má ég fá meiri graut? Magnús Þór Jónsson skrifar 18. febrúar 2023 19:01 Það er óhætt að segja að á síðustu mánuðum hafi athygli landsmanna beinst í átt til kjarasamninga og auðvitað full ástæða til, samtalið milli atvinnurekenda og launafólks um réttláta umbun fyrir vinnuframlag er yfirleitt fréttnæmt, þar sem að um er að ræða hagsmuni stórra hópa í hvert sinn. Það hefur verið um margt óvanaleg staða uppi á íslenskum vinnumarkaði síðustu misseri. Stéttarfélög fóru ekki varhluta af þeim doða sem einkenndi marga þætti samskipta þjóðar sem barðist við alheimsfaraldur. Við snerum bökum saman um allt samfélagið til varnar veirunni, óháð öllum ytri þáttum og ýttum mörgu til hliðar sem áður hafði verið ríkur þáttur í okkar lífi. Eitt af því voru samskipti um kaup og kjör á vinnumarkaði og því mátti reikna með að í kjölfarið yrði tími að ná takti á þeim vettvangi. Kannski var það ástæða þess að um skeið mátti greina óeiningu í okkar röðum, það í okkar kröfugerð sem við vorum ekki sammála um varð kjarni fréttaflutnings og því miður féllum við í þá gryfju að bera ósætti okkar á borð almennings í fjölmiðlum. Á meðan á þessu stóð hölluðu atvinnurekendur sér líklega aftur, pússuðu sennilega aðeins af gamalli hugmyndafræði um að sundra og sigra (divide and conquer) og gáfu upp boltann um að fram undan væri tími þar sem að úr litlu væri að moða og allir yrðu að sætta sig við það sama. Auðvitað er það svo að í litlu hagkerfi sem býr við sífelldan óstöðugleika í efnahagslífi sínu að það getur verið naumt skammtað, nema jú kannski til stórfyrirtækja, sem stefnir í að skili methagnaði til hluthafa sinna fyrir árið 2022 og vissulega hafa fyrirtæki, samkvæmt könnun BHM, náð að auka hagnað sinn um 60% nú á þeim tímum sem verðbólgan hefur höggvið stöðugt í kaupmátt almennings. Hin almenna umræða hefur þó ekki farið hátt um þessi atriði. Hún hefur verið um ótraust efnahagsástand og ábyrgð launafólks á þeirri stöðu sem uppi er. Á síðustu dögum var svo dregin upp enn ein gömul sundrunargrýla á bræðra- og systralagssamkomu Félags atvinnurekenda. Þar kynntu þau til leiks æðra mikilvægi hins almenna markaðar þar sem verðandi ráðherra hélt eitt aðalerindið um ofvaxið opinbert kerfi. Þar leyfði þingmaðurinn sér að spyrja hvort að verðmæti yrðu til í skúffum embættismanna! Væntanlega hefur þessi ágæti þingmaður bara gleymt því að stærstum hluta opinberra starfsmanna var jú skipað til vinnu með stjórnvaldsákvörðunum á tímum COVID19 – til að verja lífsgæði samfélagsins. Grínsketsinum þeirra var meðal annars beint að forsvarsfólki opinberra samtaka sem hafa í vetur ákveðið að vinna saman að mörgum sameiginlegum hagsmunum okkar félagsfólks. Hugmyndafræðin um að skipta samtökum launafólks upp skín sterkt í gegn. Viðbrögðin sem birtust þegar Efling, eitt stærsta stéttarfélag landsins, ákvað að ný rétt sinn til kjaraviðræðna og óska annarra kjara en þegar hafði verið samið um komu ekki á óvart. Hvað þá þegar forsvarsmaður stéttarfélagsins leyfði sér að viðhafa stór orð um mikilvægi síns fólks og mótmæla samningatækni mótaðilans í viðræðunum. Fulltrúar hans misstu andann yfir þeirri óskammfeilni að Efling hygðist boða til verkfalls, sem er jú skýlaus réttur stéttarfélags í vinnudeilum, og hrósuðu sigri þegar miðlunartillaga var lögð fram. Umræðunni í samfélaginu var snúið á þann stað að Efling væri að „ógna stöðugleikanum“ og grátklökkir stjórnendur stórfyrirtækja, með milljónir í mánaðarlaun, lýstu megnri óánægju. Sem betur fer ýtti þessi umræða við íslenskum stéttarfélögum og vonandi öllu launafólki. Það ber að þakka Eflingarfólki, óháð öllum öðrum þáttum kjaradeilunnar, fyrir að taka að sér hlutverk Ólivers Twist úr matsalnum þar sem allir sátu hnípnir og svangir og þáðu sinn nauma grautarskammt úr hendi yfirvaldsins. Efling ákvað að grauturinn sem átti að skipta jafnt milli allra dygði ekki og viðbrögð þeirra krafna voru nákvæmlega þau sömu og yfirvaldsins hjá Dickens. Harmakvein og öskur um frekju og óforskömmugheit sem gæti ógnað heimsmynd þeirra sem ráða. Stéttarfélög gegna lykilhlutverki í að viðhalda gangverki samfélags. Á næstu vikum og mánuðum er gríðarlega mikilvægt að við komum saman og snúum við umræðu byggðri á hugmyndafræði þess að launafólk beri stærstu byrðarnar af ótryggu efnahagsástandi. Við verðum að þrýsta á umræðu um stóru málin í samfélaginu. Mál eins og réttlátara skattkerfi, húsnæðiskerfi sem gefur öllum möguleika á að koma þaki yfir höfuðið og stöðugleiki gjaldmiðilsins má nefna sem erindi sem við eigum við stjórnvöld, félagsmönnum okkar til heilla. Við verðum að standa vörð um réttindi launafólks í umhverfi kjaraviðræðna og kjarasamninga. Umræðan um breytingu á vinnulöggjöf, sem byggist meðal annars á ummælum lögmanna sem áttu traust stéttarfélaga áður fyrr eða þeirra sem þreytast ekki á því að telja völd embættismanna ganga framar almannarétti, er beinlínis hættuleg launafólki þessa lands. Við verðum því að snúa bökum saman, standa upp og fylgja Eflingu í grautarröðina. Íslensk stéttarfélög hafa ólík einkenni sem byggjast á mismunandi áherslum félagsmanna sinna. Við höfum öll það sameiginlega markmið að stuðla að réttlátari skiptingu auðæfanna og það er mun líklegra að með öflugri samstöðu fáum við meiri graut fyrir okkar félagsfólk. Saman verðum við sterkari! Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Magnús Þór Jónsson Kjaramál Kjaraviðræður 2022-23 Mest lesið Halldór 28.06.2025 Halldór Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar Sjá meira
Það er óhætt að segja að á síðustu mánuðum hafi athygli landsmanna beinst í átt til kjarasamninga og auðvitað full ástæða til, samtalið milli atvinnurekenda og launafólks um réttláta umbun fyrir vinnuframlag er yfirleitt fréttnæmt, þar sem að um er að ræða hagsmuni stórra hópa í hvert sinn. Það hefur verið um margt óvanaleg staða uppi á íslenskum vinnumarkaði síðustu misseri. Stéttarfélög fóru ekki varhluta af þeim doða sem einkenndi marga þætti samskipta þjóðar sem barðist við alheimsfaraldur. Við snerum bökum saman um allt samfélagið til varnar veirunni, óháð öllum ytri þáttum og ýttum mörgu til hliðar sem áður hafði verið ríkur þáttur í okkar lífi. Eitt af því voru samskipti um kaup og kjör á vinnumarkaði og því mátti reikna með að í kjölfarið yrði tími að ná takti á þeim vettvangi. Kannski var það ástæða þess að um skeið mátti greina óeiningu í okkar röðum, það í okkar kröfugerð sem við vorum ekki sammála um varð kjarni fréttaflutnings og því miður féllum við í þá gryfju að bera ósætti okkar á borð almennings í fjölmiðlum. Á meðan á þessu stóð hölluðu atvinnurekendur sér líklega aftur, pússuðu sennilega aðeins af gamalli hugmyndafræði um að sundra og sigra (divide and conquer) og gáfu upp boltann um að fram undan væri tími þar sem að úr litlu væri að moða og allir yrðu að sætta sig við það sama. Auðvitað er það svo að í litlu hagkerfi sem býr við sífelldan óstöðugleika í efnahagslífi sínu að það getur verið naumt skammtað, nema jú kannski til stórfyrirtækja, sem stefnir í að skili methagnaði til hluthafa sinna fyrir árið 2022 og vissulega hafa fyrirtæki, samkvæmt könnun BHM, náð að auka hagnað sinn um 60% nú á þeim tímum sem verðbólgan hefur höggvið stöðugt í kaupmátt almennings. Hin almenna umræða hefur þó ekki farið hátt um þessi atriði. Hún hefur verið um ótraust efnahagsástand og ábyrgð launafólks á þeirri stöðu sem uppi er. Á síðustu dögum var svo dregin upp enn ein gömul sundrunargrýla á bræðra- og systralagssamkomu Félags atvinnurekenda. Þar kynntu þau til leiks æðra mikilvægi hins almenna markaðar þar sem verðandi ráðherra hélt eitt aðalerindið um ofvaxið opinbert kerfi. Þar leyfði þingmaðurinn sér að spyrja hvort að verðmæti yrðu til í skúffum embættismanna! Væntanlega hefur þessi ágæti þingmaður bara gleymt því að stærstum hluta opinberra starfsmanna var jú skipað til vinnu með stjórnvaldsákvörðunum á tímum COVID19 – til að verja lífsgæði samfélagsins. Grínsketsinum þeirra var meðal annars beint að forsvarsfólki opinberra samtaka sem hafa í vetur ákveðið að vinna saman að mörgum sameiginlegum hagsmunum okkar félagsfólks. Hugmyndafræðin um að skipta samtökum launafólks upp skín sterkt í gegn. Viðbrögðin sem birtust þegar Efling, eitt stærsta stéttarfélag landsins, ákvað að ný rétt sinn til kjaraviðræðna og óska annarra kjara en þegar hafði verið samið um komu ekki á óvart. Hvað þá þegar forsvarsmaður stéttarfélagsins leyfði sér að viðhafa stór orð um mikilvægi síns fólks og mótmæla samningatækni mótaðilans í viðræðunum. Fulltrúar hans misstu andann yfir þeirri óskammfeilni að Efling hygðist boða til verkfalls, sem er jú skýlaus réttur stéttarfélags í vinnudeilum, og hrósuðu sigri þegar miðlunartillaga var lögð fram. Umræðunni í samfélaginu var snúið á þann stað að Efling væri að „ógna stöðugleikanum“ og grátklökkir stjórnendur stórfyrirtækja, með milljónir í mánaðarlaun, lýstu megnri óánægju. Sem betur fer ýtti þessi umræða við íslenskum stéttarfélögum og vonandi öllu launafólki. Það ber að þakka Eflingarfólki, óháð öllum öðrum þáttum kjaradeilunnar, fyrir að taka að sér hlutverk Ólivers Twist úr matsalnum þar sem allir sátu hnípnir og svangir og þáðu sinn nauma grautarskammt úr hendi yfirvaldsins. Efling ákvað að grauturinn sem átti að skipta jafnt milli allra dygði ekki og viðbrögð þeirra krafna voru nákvæmlega þau sömu og yfirvaldsins hjá Dickens. Harmakvein og öskur um frekju og óforskömmugheit sem gæti ógnað heimsmynd þeirra sem ráða. Stéttarfélög gegna lykilhlutverki í að viðhalda gangverki samfélags. Á næstu vikum og mánuðum er gríðarlega mikilvægt að við komum saman og snúum við umræðu byggðri á hugmyndafræði þess að launafólk beri stærstu byrðarnar af ótryggu efnahagsástandi. Við verðum að þrýsta á umræðu um stóru málin í samfélaginu. Mál eins og réttlátara skattkerfi, húsnæðiskerfi sem gefur öllum möguleika á að koma þaki yfir höfuðið og stöðugleiki gjaldmiðilsins má nefna sem erindi sem við eigum við stjórnvöld, félagsmönnum okkar til heilla. Við verðum að standa vörð um réttindi launafólks í umhverfi kjaraviðræðna og kjarasamninga. Umræðan um breytingu á vinnulöggjöf, sem byggist meðal annars á ummælum lögmanna sem áttu traust stéttarfélaga áður fyrr eða þeirra sem þreytast ekki á því að telja völd embættismanna ganga framar almannarétti, er beinlínis hættuleg launafólki þessa lands. Við verðum því að snúa bökum saman, standa upp og fylgja Eflingu í grautarröðina. Íslensk stéttarfélög hafa ólík einkenni sem byggjast á mismunandi áherslum félagsmanna sinna. Við höfum öll það sameiginlega markmið að stuðla að réttlátari skiptingu auðæfanna og það er mun líklegra að með öflugri samstöðu fáum við meiri graut fyrir okkar félagsfólk. Saman verðum við sterkari! Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands.
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar
Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar
Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar