„Þið vitið fullkomlega hvað er í pakkanum“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 29. maí 2023 13:31 „Vitanlega er Evrópusambandið ekki lokaður pakki. Þið vitið hvað þið væruð að fara út í. Og ef þið eruð ekki reiðubúin til þess, haldið ykkur þá fyrir utan sambandið. Það er það bezta sem þið getið gert,“ sagði Uffe-Ellemann heitinn Jensen, fyrrverandi utanríkisráðherra Danmerkur, í viðtali við mbl.is í marz 2017 en hann var mikill stuðningsmaður þess að Ísland gengi í Evrópusambandið og þekkti vel til umræðunnar hér á landi. Spurður út í þann málflutning skoðanasystkina sinna hér á landi að sækja þyrfti um inngöngu í sambandið til þess að „kíkja í pakkann“ sagði hann einfaldlega: „Þið vitið fullkomlega hvað er í pakkanum.“ Hið ágætasta tilefni til þess að rifja upp þessi orð Jensens, sem var á sínum tíma leiðtogi danska flokksins Venstre, systurflokks Viðreisnar, kom með grein Guðbrands Einarssonar, þingmanns Viðreisnar, á Vísir.is í fyrir helgi þar sem hann dustaði rykið af frasanum um það að kíkja þyrfti í pakkann. Sagði hann þannig að hefja þyrfti umsóknarferli að Evrópusambandinu „til þess að við fáum að sjá hvað er í pakkanum í raun og veru.“ Á sama tíma situr Guðbrandur á þingi fyrir stjórnmálaflokk sem hefur einfaldlega þástefnuað Ísland eigi að ganga í sambandið án nokkurs fyrirvara um það hvað slík innganga hefði í för með sér. Spil Evrópusambandsins þegar á borðinu Fulltrúar Evrópusambandsins sjálfs eru á meðal þeirra sem hafnað hafa þessum málflutningi íslenzkra Evrópusambandssinna. Þannig sagði til að mynda Olli Rehn, þáverandi stækkunarstjóri sambandsins, í samtali við Morgunblaðið 10. september 2009, spurður hvort spilin yrðu loks lögð á borðið af hálfu þess og upplýst hvað væri í boði eftir að þáverandi ríkisstjórn Samfylkingarinnar og Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs hafði sótt um inngöngu í sambandið: „Ef ég nota myndlíkingu þína þá eru spil Evrópusambandsins þegar á borðinu, fyrir allra augum. Það er að segja regluverk sambandsins og meginreglur þess.“ Fullyrðing Guðbrands um að í boði sé að hefja umsóknarferli að Evrópusambandinu án þess að ætlunin sé að ganga þar inn, með vísan til þess að Norðmenn hafi í tvígang hafnað inngöngu, stenzt að sama skapi ekki skoðun. Þannig hafa fulltrúar sambandsins sjálfs lýst því yfir að slíkt sé ekki í boði líkt og til að mynda Štefan Füle, arftaki Rehns,gerðiá fundi utanríkismálanefndar Alþingis í október 2011. Hið sama kemur efnislega víða fram í gögnum frá Evrópusambandinu. Þá fóru Norðmenn einungis í einfaldar viðræður við sambandið en ekki það viðamikla og áralanga ferli sem ríki fara í gegnum í dag og snýst fyrst og fremst um aðlögun. Valdið yfir sjávarútvegsmálunum til ESB Fram kemur í grein Guðbrands að regla Evrópusambandsins um hlutfallslega stöðugar veiðar ætti að tryggja sjávarútvegshagsmuni Íslands kæmi til inngöngu í sambandið. Raunin er hins vegar sú að umrædd regla á sér enga stoð í Lissabon-sáttmála Evrópusambandsins, hún breytir engu um það að valdið yfir íslenzkum sjávarútvegsmálum færðist til sambandsins í samræmi við ákvæði hans, komið hefur ítrekað fram í gögnum þess að reglan sé ekki hugsuð sem varanlegt fyrirkomulag, hún hefur sætt vaxandi gagnrýni og hæglega mætti breyta henni eða afnema hana án samþykkis Íslands þó landið væri þar innanborðs. Varðandi landbúnað vildi þingmaðurinn meina að svonefndur heimsskautalandbúnaður myndi tryggja að íslenzkir bændur nytu sömu styrkja og áður ef Ísland gengi í Evrópusambandið. Með fyrirkomulaginu er stjórnvöldum í Finnlandi og Svíþjóð heimilað að greiða bændum norðan 62. breiddargráðu styrki til viðbótar styrkjum sambandsins. Hámark er í þeim efnum en ekkert lágmark og ákveður Evrópusambandið öll skilyrði fyrir viðbótarstyrkjunum. Fyrir vikið gætu þeir hæglega fallið á brott með breyttri stefnu sambandsins og löggjöf í landbúnaðarmálum. Til þess þyrfti að sama skapi ekki samþykki Íslands. Vægi ríkja ESB tekur mið af íbúafjölda Mikilvægt er að hafa í huga í þessu sambandi að vægi ríkja innan Evrópusambandsins, og þar með möguleikar þeirra á því að hafa áhrif á ákvarðanir á vettvangi sambandsins, fer fyrst og fremst eftir íbúafjölda þeirra. Því fámennari sem ríkin eru því minni möguleika eiga þau almennt á því að hafa áhrif á ákvarðanatöku stofnana Evrópusambandsins þar sem þau eiga fulltrúa. Kæmi til inngöngu Íslands í sambandið yrði landið fámennasta ríki þess og með vægi í samræmi við það. Þannig yrði vægi Íslands í ráðherraráði Evrópusambandsins 0,08% og á þingi sambandsins yrði staða landsins á við það að hafa hálfan þingmann á Alþingi. Við þetta bætist að einróma samþykki ríkja Evrópusambandsins heyrir til algerra undantekninga í dag. Telja má þannig nánast á fingrum annarrar handar þá málaflokka þar sem það á enn við. Þar á meðal eru hvorki orkumál né sjávarútvegsmál og það sama á við um landbúnaðarmál. Vald Evrópusambandsins yfir þessum málaflokkum og flestum öðrum málefnum ríkja þess er niðurneglt í Lissabon-sáttmálanum (2.-4. gr. TFEU). Langflestar ákvarðanir í ráðherraráði Evrópusambandsins þurfa einungis samþykki 55% ríkjanna með 65% íbúafjölda sambandsins að baki sér. Þar standa fámennustu ríkin vitanlega langverst að vígi. Lýsti áhyggjum af ósamstíga ríkisstjórn Forsenda þess að tekin verði skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið er annars eðli málsins samkvæmt þingmeirihluti fyrir málinu, kjörinn af íslenzkum kjósendum, og ríkisstjórn samstíga um að það verði gert. Það er einnig mat sambandsins. Fulltrúar Evrópusambandsins lýstu þannig til að mynda ítrekað yfir áhyggjum sínum af því að ríkisstjórn Samfylkingarinnar og VG væri ekki samstíga gagnvart málinu. Til dæmis utanríkismálanefnd þings sambandsins í nóvember 2012: „Þing Evrópusambandsins ítrekar áhyggjur sínar af pólitískum ágreiningi innan ríkisstjórnarinnar og stjórnmálaflokkanna varðandi inngönguna í það“. Væntanlega segir það sig sjálft að stjórnmálaflokkar, sem kosnir hafa verið úr á þá stefnu að taka ekki skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið, geta ekki staðið að slíku nema með því að hafa að engu það sem þeir sögðu við kjósendur sína fyrir kosningar. Fullyrðingar um að háværri kröfu sé fyrir að fara um það að tekin verði skref í átt að inngöngu í sambandið á sama tíma og Viðreisn, eini flokkurinn sem leggur áherzlu á málið, mælist með vel innan við 10% fylgi standast vitanlega enga skoðun. Hvers vegna er stuðningur við Viðreisn ekki miklu meiri ef slíkri háværri kröfu er raunverulega fyrir að fara? Hvað er þá að flokknum? Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Mest lesið Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun Glerbrotin í ryksugupokanum Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun Hvernig léttum við daglega lífið þitt? Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Bakslag í opinberri þróunarsamvinnu Gunnar Salvarsson Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna Jón Ingi Hákonarson Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Á hvorum endanum viljum við byrja að skera af? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Bakslag í opinberri þróunarsamvinnu Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Fyrirmyndar forvarnarstefna í Mosfellsbæ Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun Hvernig léttum við daglega lífið þitt? Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Kína mun ekki bjarga Vesturlöndum að þessu sinni Sæþór Randalsson skrifar Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Glerbrotin í ryksugupokanum Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar Skoðun Draghi-skýrslan og veikleikar Íslands Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Nokkur orð um sérlausn í flugi Birna Sigrún Hallsdóttir,Hrafnhildur Bragadóttir skrifar Skoðun Geta öll dýrin í skóginum verið vinir? Steinar Bragi Sigurjónsson skrifar Skoðun Iðjuþjálfun í verki Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íbúðalán Landsbankans og fyrstu kaupendur Helgi Teitur Helgason skrifar Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal skrifar Skoðun Hamona Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Ógn og ofbeldi á vinnustöðum – hvað er til ráða Gísli Níls Einarsson skrifar Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson skrifar Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson skrifar Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson skrifar Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
„Vitanlega er Evrópusambandið ekki lokaður pakki. Þið vitið hvað þið væruð að fara út í. Og ef þið eruð ekki reiðubúin til þess, haldið ykkur þá fyrir utan sambandið. Það er það bezta sem þið getið gert,“ sagði Uffe-Ellemann heitinn Jensen, fyrrverandi utanríkisráðherra Danmerkur, í viðtali við mbl.is í marz 2017 en hann var mikill stuðningsmaður þess að Ísland gengi í Evrópusambandið og þekkti vel til umræðunnar hér á landi. Spurður út í þann málflutning skoðanasystkina sinna hér á landi að sækja þyrfti um inngöngu í sambandið til þess að „kíkja í pakkann“ sagði hann einfaldlega: „Þið vitið fullkomlega hvað er í pakkanum.“ Hið ágætasta tilefni til þess að rifja upp þessi orð Jensens, sem var á sínum tíma leiðtogi danska flokksins Venstre, systurflokks Viðreisnar, kom með grein Guðbrands Einarssonar, þingmanns Viðreisnar, á Vísir.is í fyrir helgi þar sem hann dustaði rykið af frasanum um það að kíkja þyrfti í pakkann. Sagði hann þannig að hefja þyrfti umsóknarferli að Evrópusambandinu „til þess að við fáum að sjá hvað er í pakkanum í raun og veru.“ Á sama tíma situr Guðbrandur á þingi fyrir stjórnmálaflokk sem hefur einfaldlega þástefnuað Ísland eigi að ganga í sambandið án nokkurs fyrirvara um það hvað slík innganga hefði í för með sér. Spil Evrópusambandsins þegar á borðinu Fulltrúar Evrópusambandsins sjálfs eru á meðal þeirra sem hafnað hafa þessum málflutningi íslenzkra Evrópusambandssinna. Þannig sagði til að mynda Olli Rehn, þáverandi stækkunarstjóri sambandsins, í samtali við Morgunblaðið 10. september 2009, spurður hvort spilin yrðu loks lögð á borðið af hálfu þess og upplýst hvað væri í boði eftir að þáverandi ríkisstjórn Samfylkingarinnar og Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs hafði sótt um inngöngu í sambandið: „Ef ég nota myndlíkingu þína þá eru spil Evrópusambandsins þegar á borðinu, fyrir allra augum. Það er að segja regluverk sambandsins og meginreglur þess.“ Fullyrðing Guðbrands um að í boði sé að hefja umsóknarferli að Evrópusambandinu án þess að ætlunin sé að ganga þar inn, með vísan til þess að Norðmenn hafi í tvígang hafnað inngöngu, stenzt að sama skapi ekki skoðun. Þannig hafa fulltrúar sambandsins sjálfs lýst því yfir að slíkt sé ekki í boði líkt og til að mynda Štefan Füle, arftaki Rehns,gerðiá fundi utanríkismálanefndar Alþingis í október 2011. Hið sama kemur efnislega víða fram í gögnum frá Evrópusambandinu. Þá fóru Norðmenn einungis í einfaldar viðræður við sambandið en ekki það viðamikla og áralanga ferli sem ríki fara í gegnum í dag og snýst fyrst og fremst um aðlögun. Valdið yfir sjávarútvegsmálunum til ESB Fram kemur í grein Guðbrands að regla Evrópusambandsins um hlutfallslega stöðugar veiðar ætti að tryggja sjávarútvegshagsmuni Íslands kæmi til inngöngu í sambandið. Raunin er hins vegar sú að umrædd regla á sér enga stoð í Lissabon-sáttmála Evrópusambandsins, hún breytir engu um það að valdið yfir íslenzkum sjávarútvegsmálum færðist til sambandsins í samræmi við ákvæði hans, komið hefur ítrekað fram í gögnum þess að reglan sé ekki hugsuð sem varanlegt fyrirkomulag, hún hefur sætt vaxandi gagnrýni og hæglega mætti breyta henni eða afnema hana án samþykkis Íslands þó landið væri þar innanborðs. Varðandi landbúnað vildi þingmaðurinn meina að svonefndur heimsskautalandbúnaður myndi tryggja að íslenzkir bændur nytu sömu styrkja og áður ef Ísland gengi í Evrópusambandið. Með fyrirkomulaginu er stjórnvöldum í Finnlandi og Svíþjóð heimilað að greiða bændum norðan 62. breiddargráðu styrki til viðbótar styrkjum sambandsins. Hámark er í þeim efnum en ekkert lágmark og ákveður Evrópusambandið öll skilyrði fyrir viðbótarstyrkjunum. Fyrir vikið gætu þeir hæglega fallið á brott með breyttri stefnu sambandsins og löggjöf í landbúnaðarmálum. Til þess þyrfti að sama skapi ekki samþykki Íslands. Vægi ríkja ESB tekur mið af íbúafjölda Mikilvægt er að hafa í huga í þessu sambandi að vægi ríkja innan Evrópusambandsins, og þar með möguleikar þeirra á því að hafa áhrif á ákvarðanir á vettvangi sambandsins, fer fyrst og fremst eftir íbúafjölda þeirra. Því fámennari sem ríkin eru því minni möguleika eiga þau almennt á því að hafa áhrif á ákvarðanatöku stofnana Evrópusambandsins þar sem þau eiga fulltrúa. Kæmi til inngöngu Íslands í sambandið yrði landið fámennasta ríki þess og með vægi í samræmi við það. Þannig yrði vægi Íslands í ráðherraráði Evrópusambandsins 0,08% og á þingi sambandsins yrði staða landsins á við það að hafa hálfan þingmann á Alþingi. Við þetta bætist að einróma samþykki ríkja Evrópusambandsins heyrir til algerra undantekninga í dag. Telja má þannig nánast á fingrum annarrar handar þá málaflokka þar sem það á enn við. Þar á meðal eru hvorki orkumál né sjávarútvegsmál og það sama á við um landbúnaðarmál. Vald Evrópusambandsins yfir þessum málaflokkum og flestum öðrum málefnum ríkja þess er niðurneglt í Lissabon-sáttmálanum (2.-4. gr. TFEU). Langflestar ákvarðanir í ráðherraráði Evrópusambandsins þurfa einungis samþykki 55% ríkjanna með 65% íbúafjölda sambandsins að baki sér. Þar standa fámennustu ríkin vitanlega langverst að vígi. Lýsti áhyggjum af ósamstíga ríkisstjórn Forsenda þess að tekin verði skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið er annars eðli málsins samkvæmt þingmeirihluti fyrir málinu, kjörinn af íslenzkum kjósendum, og ríkisstjórn samstíga um að það verði gert. Það er einnig mat sambandsins. Fulltrúar Evrópusambandsins lýstu þannig til að mynda ítrekað yfir áhyggjum sínum af því að ríkisstjórn Samfylkingarinnar og VG væri ekki samstíga gagnvart málinu. Til dæmis utanríkismálanefnd þings sambandsins í nóvember 2012: „Þing Evrópusambandsins ítrekar áhyggjur sínar af pólitískum ágreiningi innan ríkisstjórnarinnar og stjórnmálaflokkanna varðandi inngönguna í það“. Væntanlega segir það sig sjálft að stjórnmálaflokkar, sem kosnir hafa verið úr á þá stefnu að taka ekki skref í átt að inngöngu í Evrópusambandið, geta ekki staðið að slíku nema með því að hafa að engu það sem þeir sögðu við kjósendur sína fyrir kosningar. Fullyrðingar um að háværri kröfu sé fyrir að fara um það að tekin verði skref í átt að inngöngu í sambandið á sama tíma og Viðreisn, eini flokkurinn sem leggur áherzlu á málið, mælist með vel innan við 10% fylgi standast vitanlega enga skoðun. Hvers vegna er stuðningur við Viðreisn ekki miklu meiri ef slíkri háværri kröfu er raunverulega fyrir að fara? Hvað er þá að flokknum? Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun
Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun
Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar
Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar
Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar
Skoðun Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun
Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir Skoðun
Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir Skoðun