Lofsöngur um lygina Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar 22. ágúst 2023 15:00 Í Heimildinni birtist á dögunum grein undir fyrirsögninni „Lágkúra illskunnar“ eftir Láru Pálsdóttur, félagsráðgjafa. Greinin er dæmigerð fyrir málflutning margra þeirra sem ekki vilja una niðurstöðu Útlendingastofnunar og kærunefndar útlendingamála (og í sumum tilvikum einnig dómstóla). Þessar stofnanir hafa komist að þeirri ítarlega rökstuddu niðurstöðu að ákveðnir umsækjendur um alþjóðlega vernd uppfylli ekki skilyrði þess að teljast flóttamenn samkvæmt alþjóðlegum viðmiðum og íslenskum lögum og að þeim sé ekki nein sérstök hætta búin í heimalandinu. Fólki, sem hefur fengið synjun og telst hvorki flóttamenn né hælisleitendur í skilningi laganna, stendur til boða að fá stuðning við heimför, húsaskjól, fæði og dagpeninga og undir vissum kringumstæðum fjárstyrk að auki allt að 460 þús. kr. til að koma sér fyrir í heimalandinu. Ef fólk kýs á hinn bóginn að virða að vettugi íslensk lög og niðurstöður réttra stjórnvalda er þessi fyrirgreiðsla ekki lengur í boði. Fólki er þó alltaf heimilt að sjá sig um hönd og vinna með stjórnvöldum að heimför og þá geta þau aftur fengið framangreinda fyrirgreiðslu þar til kemur að brottför frá landinu. Niðurfelling þjónustu tekur ekki til barnafólks, fólks með fötlun og langvarandi stuðningsþarfir eða fólks sem þarfnast heilbrigðisþjónustu. Einnig njóta þeir áfram þjónustu sem ekki geta snúið aftur til heimalandsins af ástæðum sem þeir bera ekki ábyrgð á sjálfir. Þessi framkvæmd heitir í grein Láru „…fólk í neyð er sett út á Guð og gaddinn og ráðamenn virðast vonast til þess að þetta fólk sökkvi og hverfi á flæðiskerinu … sem því hefur verið úthlutað.“ Þetta segir Lára að sé „illvirki“ af hálfu hins opinbera og hún fullyrðir að viðkomandi einstaklingar eigi ekki í nein hús að venda. Það er rangt. Fólkinu gefst kostur á því að fá margháttaðan og mikinn stuðning af hálfu hins opinbera til að snúa aftur til síns heima eftir að niðurstaða er fengin að lokinni málsmeðferð á tveimur stjórnsýslustigum. En Lára gengur lengra en að fara með rangt mál. Hún sakar mig um að fela mig á bak við lagabókstafinn líkt og Adolf Eichmann gerði í málsvörn sinni vegna helfararinnar! Þetta er auðvitað ótækur málflutningur. Lára gefur sér forsendur sem eru ekki í samræmi við staðreyndir. Á grundvelli þeirra forsendna gerir hún mér upp skoðanir og líkir þeim við málsvörn ábyrgðarmanna einhverra verstu glæpa í sögu mannkyns. Hverjar eru staðreyndir málsins? Ísland er ekki með opin landamæri. Við erum aðilar að Schengen-svæðinu og hér á landi gilda skýrar reglur um ferðir og dvöl útlendinga í landinu rétt eins og í öðrum löndum innan svæðisins. Ísland á aðild að hinu alþjóðlega verndarkerfi sem felur í sér veigamikla undantekningu frá almennum lögum um dvöl í landinu. Alþjóðlega verndarkerfið tekur við fólki sem er í hættu í eigin landi, hugsanlega vegna yfirvofandi ofsókna, ótta við pyndingar eða dauða, oft vegna stríðsástands í viðkomandi landi. Allir sem sækja um alþjóðlega vernd hér á landi fá úrlausn sinna mála á tveimur stjórnsýslustigum, fyrst hjá Útlendingastofnun og svo endurskoðun hjá kærunefnd útlendingamála. Íslenska ríkið útvegar umsækjendum löglærðan talsmann í ferlinu þeim að kostnaðarlausu. Umsækjendur eru í húsnæði og fá margþætta þjónustu á vegum íslenska ríkisins þeim að kostnaðarlausu á umsóknartímanum. Þeir umsækjendur sem fá jákvæða niðurstöðu og alþjóðlega vernd teljast flóttamenn og fara í þjónustu verndarkerfisins hérlendis. Í þeim tilvikum þar sem endanleg niðurstaða er neikvæð er viðkomandi ekki talinn flóttamaður í skilningi laganna og á því að geta snúið til síns heimaríkis eða réttmæts dvalarríkis. Margir gera það og hafa þeir 30 daga til að undirbúa sig til þess að fara af landi brott. Þjónustan við þá aðila helst óskert og er jafnvel framlengd í marga mánuði ef viðkomandi er í samstarfi við yfirvöld um að vinna að heimför. Þetta er í hnotskurn það kerfi sem Lára Pálsdóttir líkir við helförina í grein sinni um „lágkúru illskunnar“. Ég kýs að kalla hennar innlegg í umræðuna „lofsöng um lygina“ því hún styðst ekki við staðreyndir. Reyndin er sú að lítill minnihluti kýs að hlíta ekki lögmætri niðurstöðu yfirvalda og telst í ólögmætri dvöl hér á landi. Sá minnihluti missir þjónustu yfirvalda eftir 30 daga enda ber viðkomandi að yfirgefa landið. Niðurstaða eftir efnismeðferð á tveimur stjórnsýslustigum er skýr. Þeir sem missa þjónustu eru ekki flóttamenn. Þeir þurfa þó ekki að vera á götunni. Þeir hafa það í hendi sér að snúa aftur til síns heimalands eða lögmæts dvalarríkis. Skorti skilríki til fararinnar er það í þeirra valdi að vinna með íslenskum stjórnvöldum að útvegun skilríkja og öruggri heimför. Í hverri viku þurfa íslenskir ríkisborgarar að sæta þungbærum en lögmætum aðgerðum yfirvalda. Það er þungbært að missa húseign á uppboði, horfa á eftir barni í forræðisdeilu eða mæta til að taka út refsivist í fangelsi. Fáum dettur í hug að hefja opinbera umræðu um það hverjum beri að styðja þá einstaklinga til þess að óhlýðnast lögmætum fyrirmælum yfirvalda. Hvers vegna ætti annað að gilda um þá útlendinga sem fengið hafa lögmæta synjun á sinni umsókn um alþjóðlega vernd? Ætlum við virkilega að láta geðþótta ráða því hvenær íslensk lög gilda og hvenær ekki? Enginn sem fengið hefur endanlega synjun um umsókn um vernd þarf að hafast við í tjaldi eða á götum borgarinnar. Það eina sem viðkomandi þarf að gera er að gefa sig fram við lögreglu og starfa með yfirvöldum að farsælli heimferð. Höfundur er dómsmálaráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðrún Hafsteinsdóttir Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Hælisleitendur Flóttafólk á Íslandi Mest lesið Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans Skoðun Skoðun Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Sjá meira
Í Heimildinni birtist á dögunum grein undir fyrirsögninni „Lágkúra illskunnar“ eftir Láru Pálsdóttur, félagsráðgjafa. Greinin er dæmigerð fyrir málflutning margra þeirra sem ekki vilja una niðurstöðu Útlendingastofnunar og kærunefndar útlendingamála (og í sumum tilvikum einnig dómstóla). Þessar stofnanir hafa komist að þeirri ítarlega rökstuddu niðurstöðu að ákveðnir umsækjendur um alþjóðlega vernd uppfylli ekki skilyrði þess að teljast flóttamenn samkvæmt alþjóðlegum viðmiðum og íslenskum lögum og að þeim sé ekki nein sérstök hætta búin í heimalandinu. Fólki, sem hefur fengið synjun og telst hvorki flóttamenn né hælisleitendur í skilningi laganna, stendur til boða að fá stuðning við heimför, húsaskjól, fæði og dagpeninga og undir vissum kringumstæðum fjárstyrk að auki allt að 460 þús. kr. til að koma sér fyrir í heimalandinu. Ef fólk kýs á hinn bóginn að virða að vettugi íslensk lög og niðurstöður réttra stjórnvalda er þessi fyrirgreiðsla ekki lengur í boði. Fólki er þó alltaf heimilt að sjá sig um hönd og vinna með stjórnvöldum að heimför og þá geta þau aftur fengið framangreinda fyrirgreiðslu þar til kemur að brottför frá landinu. Niðurfelling þjónustu tekur ekki til barnafólks, fólks með fötlun og langvarandi stuðningsþarfir eða fólks sem þarfnast heilbrigðisþjónustu. Einnig njóta þeir áfram þjónustu sem ekki geta snúið aftur til heimalandsins af ástæðum sem þeir bera ekki ábyrgð á sjálfir. Þessi framkvæmd heitir í grein Láru „…fólk í neyð er sett út á Guð og gaddinn og ráðamenn virðast vonast til þess að þetta fólk sökkvi og hverfi á flæðiskerinu … sem því hefur verið úthlutað.“ Þetta segir Lára að sé „illvirki“ af hálfu hins opinbera og hún fullyrðir að viðkomandi einstaklingar eigi ekki í nein hús að venda. Það er rangt. Fólkinu gefst kostur á því að fá margháttaðan og mikinn stuðning af hálfu hins opinbera til að snúa aftur til síns heima eftir að niðurstaða er fengin að lokinni málsmeðferð á tveimur stjórnsýslustigum. En Lára gengur lengra en að fara með rangt mál. Hún sakar mig um að fela mig á bak við lagabókstafinn líkt og Adolf Eichmann gerði í málsvörn sinni vegna helfararinnar! Þetta er auðvitað ótækur málflutningur. Lára gefur sér forsendur sem eru ekki í samræmi við staðreyndir. Á grundvelli þeirra forsendna gerir hún mér upp skoðanir og líkir þeim við málsvörn ábyrgðarmanna einhverra verstu glæpa í sögu mannkyns. Hverjar eru staðreyndir málsins? Ísland er ekki með opin landamæri. Við erum aðilar að Schengen-svæðinu og hér á landi gilda skýrar reglur um ferðir og dvöl útlendinga í landinu rétt eins og í öðrum löndum innan svæðisins. Ísland á aðild að hinu alþjóðlega verndarkerfi sem felur í sér veigamikla undantekningu frá almennum lögum um dvöl í landinu. Alþjóðlega verndarkerfið tekur við fólki sem er í hættu í eigin landi, hugsanlega vegna yfirvofandi ofsókna, ótta við pyndingar eða dauða, oft vegna stríðsástands í viðkomandi landi. Allir sem sækja um alþjóðlega vernd hér á landi fá úrlausn sinna mála á tveimur stjórnsýslustigum, fyrst hjá Útlendingastofnun og svo endurskoðun hjá kærunefnd útlendingamála. Íslenska ríkið útvegar umsækjendum löglærðan talsmann í ferlinu þeim að kostnaðarlausu. Umsækjendur eru í húsnæði og fá margþætta þjónustu á vegum íslenska ríkisins þeim að kostnaðarlausu á umsóknartímanum. Þeir umsækjendur sem fá jákvæða niðurstöðu og alþjóðlega vernd teljast flóttamenn og fara í þjónustu verndarkerfisins hérlendis. Í þeim tilvikum þar sem endanleg niðurstaða er neikvæð er viðkomandi ekki talinn flóttamaður í skilningi laganna og á því að geta snúið til síns heimaríkis eða réttmæts dvalarríkis. Margir gera það og hafa þeir 30 daga til að undirbúa sig til þess að fara af landi brott. Þjónustan við þá aðila helst óskert og er jafnvel framlengd í marga mánuði ef viðkomandi er í samstarfi við yfirvöld um að vinna að heimför. Þetta er í hnotskurn það kerfi sem Lára Pálsdóttir líkir við helförina í grein sinni um „lágkúru illskunnar“. Ég kýs að kalla hennar innlegg í umræðuna „lofsöng um lygina“ því hún styðst ekki við staðreyndir. Reyndin er sú að lítill minnihluti kýs að hlíta ekki lögmætri niðurstöðu yfirvalda og telst í ólögmætri dvöl hér á landi. Sá minnihluti missir þjónustu yfirvalda eftir 30 daga enda ber viðkomandi að yfirgefa landið. Niðurstaða eftir efnismeðferð á tveimur stjórnsýslustigum er skýr. Þeir sem missa þjónustu eru ekki flóttamenn. Þeir þurfa þó ekki að vera á götunni. Þeir hafa það í hendi sér að snúa aftur til síns heimalands eða lögmæts dvalarríkis. Skorti skilríki til fararinnar er það í þeirra valdi að vinna með íslenskum stjórnvöldum að útvegun skilríkja og öruggri heimför. Í hverri viku þurfa íslenskir ríkisborgarar að sæta þungbærum en lögmætum aðgerðum yfirvalda. Það er þungbært að missa húseign á uppboði, horfa á eftir barni í forræðisdeilu eða mæta til að taka út refsivist í fangelsi. Fáum dettur í hug að hefja opinbera umræðu um það hverjum beri að styðja þá einstaklinga til þess að óhlýðnast lögmætum fyrirmælum yfirvalda. Hvers vegna ætti annað að gilda um þá útlendinga sem fengið hafa lögmæta synjun á sinni umsókn um alþjóðlega vernd? Ætlum við virkilega að láta geðþótta ráða því hvenær íslensk lög gilda og hvenær ekki? Enginn sem fengið hefur endanlega synjun um umsókn um vernd þarf að hafast við í tjaldi eða á götum borgarinnar. Það eina sem viðkomandi þarf að gera er að gefa sig fram við lögreglu og starfa með yfirvöldum að farsælli heimferð. Höfundur er dómsmálaráðherra.
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun