Hittumst og ræðum um menntamál! Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar 28. september 2023 09:00 Menntun er ræktun manneskjunnar og leggur grunn að farsælu lífi hvers og eins. Menntastarfið sjálft, sú ræktun, er seinlegt verk. Þetta þekkja foreldrar og allir uppalendur. Þolinmæði er nauðsynleg til að við fáum numið heildarmyndina hvert svo sem viðfangsefnið er, en einnig til að bera kennsl á og rækta hið besta í hverjum einstaklingi sem við umgöngumst og störfum með. Flest eigum við vafalítið minningar um; kennara sem gáfu sér tíma til að skilja nemendur sína og virtu sérstöðu hvers og eins, þjálfara sem voru lausir við óþol og æsing en höfðu samt ætíð annað augað á þroskamöguleikum skjólstæðinga sinna, og misstu ekki sjónar á lokamarkmiðinu, einstaklingsþroskanum. Á Menntakviku, árlegri ráðstefnu Menntavísindasviðs sem fer fram 28. - 29. september, eru kynntar rannsóknir um það sem efst er á baugi í menntavísindum hér á landi. og Þar ber ræktun manneskjunnar svo sannarlega á góma. Ræktun manneskjunnar er seinlegt verk vegna þess að hún krefst skilnings og innsæis, en hvorugt verður knúið fram með ofsa. Við þurfum að rækta skilninginn og innsæið. Það byggist ekki bara á því að fella dóma um hitt og þetta heldur ekki síður að fresta dómum, bíða með að fullyrða þar til við höfum skýra mynd af viðfangsefninu. Til að öðlast heildstæða mynd af viðfangsefninu, höfum við sem störfum að menntarannsóknum einbeitt okkur að fjölbreytilegum eigindlegum og megindlegum rannsóknaraðferðum. Við temjum okkur virðingu gagnvart viðfangsefninu hvert svo sem það er. Þannig gefum við raunveruleikanum færi á að birta sig, raungerast í fjölbreyttum myndum, svo ég leyfi mér dálítið hátíðlegt orðalag. Hér skiptir málfrelsi og akademískt frelsi höfuð máli. Málfrelsið byggist á því að við viðurkennum að við erum ekki handhafar sannleikans, a.m.k. ekki alls sannleikans og jafnvel þegar við föngum allan sannleikann þurfum við á andstæðum sjónarmiðum að halda til að halda sannleikanum lifandi og virkum. Þannig er hæfileikinn til að læra af öðrum ekki eingöngu forsenda menntunar heldur einnig æðsta stig þroskans. Með aukinni menntun vex löngunin til að læra af öðrum, um leið og við deilum þekkingu okkar með öðrum. Rannsóknir í menntavísindum hafa tekið stórstígum framförum á umliðnum áratugum. Menntarannsakendur hafa í auknum mæli lært af vísindamönnum af öðrum fræðasviðum, tileinkað sér aðferðir þeirra og niðurstöður, og um leið höfum við breytt skilningi annarra fræðimanna á ytri landamærum vísindanna. Við höfum innleitt og þróað okkar eigin rannsóknaraðferðir – mótað nýjar hefðir menntavísinda – til að mynda á sviði starfendarannsókna og fjölbreyttra þátttöku-og samvinnurannsókna. Menntarannsakendur hafa einnig mótað nýjar hefðir og rannsóknaraðferðir í mælingar- og matsfræðum sem hafa opnað nýjar leiðir að viðfangsefninu. Menntavísindin hafa því fyrir löngu sannað gildi sitt og öðlast samþykki í heimi vísindanna. Menntakvika, árleg ráðstefna Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er nú haldin í 27. skipti og hefur því heldur betur slitið barnsskónum. Við höfum náð þessum árangri vegna þess fólks sem ruddi brautina fyrir okkur og gegndu frumkvöðlastarfi við að móta þau fræðasvið sem hér eru stunduð. Á meðal þeirra eru Steingrímur Arason, kennari, sem starfaði við Kennaraskólann á fyrri hluta 20. aldar og Þuríður J. Kristjánsdóttir, prófessor og aðstoðarrektor kennaraháskólans sem starfaði á síðari hluta 20. aldar, og eru verðugir fulltrúar ólíkra tímabila. Á opnunarmálstofu Menntakviku verður úthlutað alls sjö styrkjum til doktorsnema og menntarannsakenda úr tveimur styrktarsjóðum sem þau ánöfnuðu til eflingar menntarannsókna og eiga þau því miklar þakkir skildar. Mikla deigla er í íslensku menntakerfi um þessar mundir þar sem lögð er áhersla á heildstæða samvinnu um farsæld og menntun barna og ungmenna. Nýtt ráðuneyti mennta- og barnamála varð til árið 2021 og farsældarlög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna tóku gildi sama ár. Það er því vel við hæfi að aðalerindi ráðstefnunnar sem fer fram fimmtudaginn 28. september kl. 14.00 sé helgað því að rýna í framkvæmd menntastefnu og samvinnu um hana. Hvaða máli skiptir menntastefna og hverjir koma að mótun hennar? Hvaða hlutverki gegna ólíkar fagstéttir til að stuðla að menntun og farsæld barna og ungmenna? Hver eru breytt hlutverk skóla og hvaða tækifæri og áskoranir fylgja örri tækniþróun? Hvaða áhrif hafa breyttir lífshættir á heilsu, næringu, félagatengsl og tómstundastarf í nútímasamfélagi? Síðast en ekki síst, hvaða sameiginlegu gildi ætti íslenskt samfélag að hafa að leiðarljósi þegar kemur að menntun og farsæld? Leitað verður svara við þessum spurningum og mörgum fleiri á þeim fjölmörgu málstofum sem haldnar verða fimmtudag 28. september og föstudag 29. september á Menntavísindasviði Háskóla Íslands við Stakkahlíð og í streymi á ZOOM. Alls verða flutt 225 erindi í 65 málstofum og því er úr nægu að velja. Dagskrá má sjá á heimasíðu ráðstefnunnar: https://menntakvika.hi.is/ Verið öll velkomin! Höfundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbrún Þ. Pálsdóttir Skóla - og menntamál Háskólar Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson Skoðun Skoðun Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Sjá meira
Menntun er ræktun manneskjunnar og leggur grunn að farsælu lífi hvers og eins. Menntastarfið sjálft, sú ræktun, er seinlegt verk. Þetta þekkja foreldrar og allir uppalendur. Þolinmæði er nauðsynleg til að við fáum numið heildarmyndina hvert svo sem viðfangsefnið er, en einnig til að bera kennsl á og rækta hið besta í hverjum einstaklingi sem við umgöngumst og störfum með. Flest eigum við vafalítið minningar um; kennara sem gáfu sér tíma til að skilja nemendur sína og virtu sérstöðu hvers og eins, þjálfara sem voru lausir við óþol og æsing en höfðu samt ætíð annað augað á þroskamöguleikum skjólstæðinga sinna, og misstu ekki sjónar á lokamarkmiðinu, einstaklingsþroskanum. Á Menntakviku, árlegri ráðstefnu Menntavísindasviðs sem fer fram 28. - 29. september, eru kynntar rannsóknir um það sem efst er á baugi í menntavísindum hér á landi. og Þar ber ræktun manneskjunnar svo sannarlega á góma. Ræktun manneskjunnar er seinlegt verk vegna þess að hún krefst skilnings og innsæis, en hvorugt verður knúið fram með ofsa. Við þurfum að rækta skilninginn og innsæið. Það byggist ekki bara á því að fella dóma um hitt og þetta heldur ekki síður að fresta dómum, bíða með að fullyrða þar til við höfum skýra mynd af viðfangsefninu. Til að öðlast heildstæða mynd af viðfangsefninu, höfum við sem störfum að menntarannsóknum einbeitt okkur að fjölbreytilegum eigindlegum og megindlegum rannsóknaraðferðum. Við temjum okkur virðingu gagnvart viðfangsefninu hvert svo sem það er. Þannig gefum við raunveruleikanum færi á að birta sig, raungerast í fjölbreyttum myndum, svo ég leyfi mér dálítið hátíðlegt orðalag. Hér skiptir málfrelsi og akademískt frelsi höfuð máli. Málfrelsið byggist á því að við viðurkennum að við erum ekki handhafar sannleikans, a.m.k. ekki alls sannleikans og jafnvel þegar við föngum allan sannleikann þurfum við á andstæðum sjónarmiðum að halda til að halda sannleikanum lifandi og virkum. Þannig er hæfileikinn til að læra af öðrum ekki eingöngu forsenda menntunar heldur einnig æðsta stig þroskans. Með aukinni menntun vex löngunin til að læra af öðrum, um leið og við deilum þekkingu okkar með öðrum. Rannsóknir í menntavísindum hafa tekið stórstígum framförum á umliðnum áratugum. Menntarannsakendur hafa í auknum mæli lært af vísindamönnum af öðrum fræðasviðum, tileinkað sér aðferðir þeirra og niðurstöður, og um leið höfum við breytt skilningi annarra fræðimanna á ytri landamærum vísindanna. Við höfum innleitt og þróað okkar eigin rannsóknaraðferðir – mótað nýjar hefðir menntavísinda – til að mynda á sviði starfendarannsókna og fjölbreyttra þátttöku-og samvinnurannsókna. Menntarannsakendur hafa einnig mótað nýjar hefðir og rannsóknaraðferðir í mælingar- og matsfræðum sem hafa opnað nýjar leiðir að viðfangsefninu. Menntavísindin hafa því fyrir löngu sannað gildi sitt og öðlast samþykki í heimi vísindanna. Menntakvika, árleg ráðstefna Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er nú haldin í 27. skipti og hefur því heldur betur slitið barnsskónum. Við höfum náð þessum árangri vegna þess fólks sem ruddi brautina fyrir okkur og gegndu frumkvöðlastarfi við að móta þau fræðasvið sem hér eru stunduð. Á meðal þeirra eru Steingrímur Arason, kennari, sem starfaði við Kennaraskólann á fyrri hluta 20. aldar og Þuríður J. Kristjánsdóttir, prófessor og aðstoðarrektor kennaraháskólans sem starfaði á síðari hluta 20. aldar, og eru verðugir fulltrúar ólíkra tímabila. Á opnunarmálstofu Menntakviku verður úthlutað alls sjö styrkjum til doktorsnema og menntarannsakenda úr tveimur styrktarsjóðum sem þau ánöfnuðu til eflingar menntarannsókna og eiga þau því miklar þakkir skildar. Mikla deigla er í íslensku menntakerfi um þessar mundir þar sem lögð er áhersla á heildstæða samvinnu um farsæld og menntun barna og ungmenna. Nýtt ráðuneyti mennta- og barnamála varð til árið 2021 og farsældarlög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna tóku gildi sama ár. Það er því vel við hæfi að aðalerindi ráðstefnunnar sem fer fram fimmtudaginn 28. september kl. 14.00 sé helgað því að rýna í framkvæmd menntastefnu og samvinnu um hana. Hvaða máli skiptir menntastefna og hverjir koma að mótun hennar? Hvaða hlutverki gegna ólíkar fagstéttir til að stuðla að menntun og farsæld barna og ungmenna? Hver eru breytt hlutverk skóla og hvaða tækifæri og áskoranir fylgja örri tækniþróun? Hvaða áhrif hafa breyttir lífshættir á heilsu, næringu, félagatengsl og tómstundastarf í nútímasamfélagi? Síðast en ekki síst, hvaða sameiginlegu gildi ætti íslenskt samfélag að hafa að leiðarljósi þegar kemur að menntun og farsæld? Leitað verður svara við þessum spurningum og mörgum fleiri á þeim fjölmörgu málstofum sem haldnar verða fimmtudag 28. september og föstudag 29. september á Menntavísindasviði Háskóla Íslands við Stakkahlíð og í streymi á ZOOM. Alls verða flutt 225 erindi í 65 málstofum og því er úr nægu að velja. Dagskrá má sjá á heimasíðu ráðstefnunnar: https://menntakvika.hi.is/ Verið öll velkomin! Höfundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun