Þorum að viðurkenna staðreyndir - burt með óvissuna Signý Jóhannesdóttir skrifar 21. janúar 2024 12:00 Á undanförnum 4 árum höfum við fylgst með vaxandi ógn steðja að Grindvíkingum. Reykjanesið er vaknað til lífsins og enginn veit hvenær jarðhræringum lýkur þar og hvaða innviðir hafa orðið fyrir árásum úr eldstöðvunum þegar yfir lýkur. Þegar landsmenn, sem virðast eiga í mjög sérstöku sambandi við eldgos hafa flykkst á svæðið til að dást að fegurð og ógn náttúrunnar, hafa mín viðbrögð verið þau að kúra sem fastast í sófanum mínum og fylgjast með í beinni á RUV allra landsmanna. Ég get ekki dáðst að því sem ógnar öryggi fólks. Ég hef þurft að yfirgefa heimili mitt vegna náttúrvár og Grindvíkingar eiga alla mína samúð og meira til. Hvers vegna yfirvöld hafa ekki notað undanfarin ár til að yfirfæra lög 49/1997 um varnir gegn snjóflóðum yfir á aðra náttúruvá, er mér óskiljanlegt. Það er jafn ógnvekjandi og sú staðreynd að snjóflóðavörnum er ekki lokið á þeim hamfarasvæðum þar sem tugir manna hafa farist. Draumalandið Ég er fædd og uppalin undir Strengsgilinu á Siglufirði. Faðir minn byggði þar lítið hús á árunum eftir seinni heimstyrjöldina. Sá sem átti landið sem hann byggði á, sagði honum að ֦ ef hann færi út á holtið” væri hann sloppinn við farveg snjóflóðanna úr gilinu. Mín fjölskylda keypti lóð 1978 og við byggðum okkur heimili nokkrum metrum norðar. ֦Draumalandið” kallaði elsti sonur minn, þriggja ára, þegar hann fékk að koma með í húsbygginguna. Rómantíkin og ást á umhverfinu var okkur efst í huga. Bróðir minn, bæjarverkfræðingurinn hjálpaði okkur að velja lóðina. Það mátti byggja á næstu lóð sunnan við okkar, svo ekki á næstu 5 lóðum. Strengsgilið er eitthvert þekktasta snjóflóðasvæði á landinu. Þetta vissu allir en samt var örlögunum storkað. Í desember 1994 fékk ég hringingu frá Almannavarnanefnd Siglufjarðar. Mér var sagt að það þyrfti að rýma svæðið. Ég brást hin versta við, því fram að þessu hafði lína hættusvæðisins verið dregin um suðurgaflinn á húsinu mínu. Foreldrum mínum, sem bjuggu á ská á móti mér, einni lóð sunnar, hafði fram að þessu verið bent á að fara til mín, þegar þau þyrftu að rýma. Ég sagði stundum í hálfkæringi að þau fengju að gista í norðurendanum, þar væru þau ekki á hættusvæði. Þennan desembermorgun 1994 fór ég ekki neitt. Það rofaði til í hríðinni og ég sá upp í fjallið að gilið hafði hreinsað sig og flóðið hafði stöðvast í hlíðinni fyrir ofan snjóflóðahúsin(Suðurgata 76 og 78), eins og oft áður. Árið 1995 hófst með langvarandi óveðrum og snjókomu og það ár varð landsmönnum örlagaríkt. Ég þráaðist við og neitaði að yfirgefa húsið mitt þegar hringt var. Maðurinn minn var á sjónum og ég taldi mér leyfast að taka þá ákvörðun að leggja mig og börnin mín í hættu. Stundum hef ég hugsað um það hvort nefndarmennirnir í almannavarnanefndinni hafi dregið strá, þegar ákveðið var hver myndi hafa samband við þessa rugluðu konu. Alla vega var oft ný rödd í símanum. Eitt af því sem pirraði mig við þessar hringingar var að ef ég spurði hvert ég gæti farið, var mér bent á að ég gæti t.d. farið til annarshvors bróður míns sem bjuggu á staðnum. Mér var sem sagt bent á að fara af einu hættusvæði á annað. Annar bróðirinn bjó í Norðurtúni og hinn á Hverfisgötu. Á báðum stöðum höfðu fallið snjóflóð. Snjóflóðin á Flateyri í október 1995 kenndu okkur að snjóflóð falla ekki bara á skilgreindum hættusvæðum og alls ekki alltaf eftir þeim bókstöfum sem yfirvöld velja svæðunum. Fífldirfska eða fávitaháttur! Það þurfti í raun allar þessar hörmungar og dauðsföll á Súðavík og Flateyri til að opna augu mín fyrir því að þegar náttúran tekur völdin þá ber mér og öðrum að hlýða yfirvöldum. Yfirvöldum ber skylda til að bregðast við og búa íbúunum öruggt skjól. Ekki senda fólk frá einu hættusvæði á annað eins og gert hefur verið allt of lengi. Mér sem móður fjögurra barna bar skylda til að forða þeim frá hættunni, frekar oftar en sjaldnar. Það sem ég held að almannavarnanefndin á Siglufirði hafi lært þennan vetur, var að það þarf að vera til áætlun um fjöldahjálparstöðvar og það þarf að skrá hvert fólkið fer, þannig að ekki þurfi að velkjast í vafa um hverjir eru farnir af svæðinu og hvert þeir eru farnir. Ég get aldrei fullþakkað forsjóninni, að engu af mínu fólki var fórnað, vegna þess að ég hagaði mér eins og fáviti. Ég er líka þakklát samfélaginu að hafa tekið þá ákvörðun að verja gamla heimilið mitt og annarra þeirra sem undir varnargörðunum búa. Það þurfti mikið til að opna augu bæði íbúa og yfirvalda. Eftir áramótin “95 – “96 tók við mikill rússibani þar sem við vorum eins og jójó út og inn af svæðinu. Íbúarnir lögðust í fundahöld og við gerðum kröfu á yfirvöld um að svara okkur fljótt og vel, hvort það ætti að kaupa af okkur húseignirnar eða verja byggðina. Við létum okkur líka detta í hug að hægt væri að byggja blokk/ir á Eyrinni, sem við gætum búið í, ef til rýminga kæmi. Svo mæti leigja þetta húsnæði út til túrista þess á milli. Hættið að hangsa! Lög um varnir gegn snjóflóðum og skriðuföllum felldu á brott ýmis eldri lög og reglugerðir um hvernig stjórnvöld skyldu bregðast við snjóflóðum og skriðuföllum. Ég myndi treysta mér til þess að lagfæra þennan lagabálk þannig að hann félli að öðrum náttúruhamförum eins og eldgosum og jarðföllum af völdum jarðhræringa. Ég þyrfti ekki fjóra daga til þess - hvað þá fjögur ár. Hvaða ráðamaður telur að hann geti varið byggðina í Grindavík? Varið byggðina þannig að íbúar geti búið þar við sama öryggi og t.d. fólkið sem keypti gamla heimilið mitt á Siglufirði. Ekki láta íbúana bíða í óvissunni. Þegar snjóflóðið féll á Neskaupstað í mars 2023 og heimamenn fóru að rifja upp flóðið sem féll í desember 1974, þá spurði ég sjálfa mig enn einu sinni: Hvers vegna er byggðin ekki varin? Hér með skora ég á þar til bær stjórnvöld að sýna íbúum Grindavíkur þá virðingu að gefa þeim kost á að byrja nýtt líf í því öryggi sem öllum landsmönnum ætti að standa til boða. Breytið lögum eða setjið ný um varnir og viðbrögð þegar jarðhræringar ógna byggð. Fórnið ekki fleiri lífum, ekki andlegri og félagslegri heilsu fólks vegna þess að þið teljið að bull eins og ֦Við stöndum með Grindvíkingum” veiti íbúum öruggt skjól. Það er allveg sama hversu margir ráðherrar éta þetta upp, það hjálpar ekki. Það tók bara dagpart að afgreiða á þingi lög um að byggja varnargarða. Nú er komið að því að viðurukenna staðreyndir og ákveða að kaupa upp húsnæði fólks í Grindavík. Burt með óvissuna. Höfundur er fyrrverandi íbúi á Siglufirði, bjó undir Stengsgilinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Signý Jóhannesdóttir Grindavík Fjallabyggð Alþingi Mest lesið Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Sjá meira
Á undanförnum 4 árum höfum við fylgst með vaxandi ógn steðja að Grindvíkingum. Reykjanesið er vaknað til lífsins og enginn veit hvenær jarðhræringum lýkur þar og hvaða innviðir hafa orðið fyrir árásum úr eldstöðvunum þegar yfir lýkur. Þegar landsmenn, sem virðast eiga í mjög sérstöku sambandi við eldgos hafa flykkst á svæðið til að dást að fegurð og ógn náttúrunnar, hafa mín viðbrögð verið þau að kúra sem fastast í sófanum mínum og fylgjast með í beinni á RUV allra landsmanna. Ég get ekki dáðst að því sem ógnar öryggi fólks. Ég hef þurft að yfirgefa heimili mitt vegna náttúrvár og Grindvíkingar eiga alla mína samúð og meira til. Hvers vegna yfirvöld hafa ekki notað undanfarin ár til að yfirfæra lög 49/1997 um varnir gegn snjóflóðum yfir á aðra náttúruvá, er mér óskiljanlegt. Það er jafn ógnvekjandi og sú staðreynd að snjóflóðavörnum er ekki lokið á þeim hamfarasvæðum þar sem tugir manna hafa farist. Draumalandið Ég er fædd og uppalin undir Strengsgilinu á Siglufirði. Faðir minn byggði þar lítið hús á árunum eftir seinni heimstyrjöldina. Sá sem átti landið sem hann byggði á, sagði honum að ֦ ef hann færi út á holtið” væri hann sloppinn við farveg snjóflóðanna úr gilinu. Mín fjölskylda keypti lóð 1978 og við byggðum okkur heimili nokkrum metrum norðar. ֦Draumalandið” kallaði elsti sonur minn, þriggja ára, þegar hann fékk að koma með í húsbygginguna. Rómantíkin og ást á umhverfinu var okkur efst í huga. Bróðir minn, bæjarverkfræðingurinn hjálpaði okkur að velja lóðina. Það mátti byggja á næstu lóð sunnan við okkar, svo ekki á næstu 5 lóðum. Strengsgilið er eitthvert þekktasta snjóflóðasvæði á landinu. Þetta vissu allir en samt var örlögunum storkað. Í desember 1994 fékk ég hringingu frá Almannavarnanefnd Siglufjarðar. Mér var sagt að það þyrfti að rýma svæðið. Ég brást hin versta við, því fram að þessu hafði lína hættusvæðisins verið dregin um suðurgaflinn á húsinu mínu. Foreldrum mínum, sem bjuggu á ská á móti mér, einni lóð sunnar, hafði fram að þessu verið bent á að fara til mín, þegar þau þyrftu að rýma. Ég sagði stundum í hálfkæringi að þau fengju að gista í norðurendanum, þar væru þau ekki á hættusvæði. Þennan desembermorgun 1994 fór ég ekki neitt. Það rofaði til í hríðinni og ég sá upp í fjallið að gilið hafði hreinsað sig og flóðið hafði stöðvast í hlíðinni fyrir ofan snjóflóðahúsin(Suðurgata 76 og 78), eins og oft áður. Árið 1995 hófst með langvarandi óveðrum og snjókomu og það ár varð landsmönnum örlagaríkt. Ég þráaðist við og neitaði að yfirgefa húsið mitt þegar hringt var. Maðurinn minn var á sjónum og ég taldi mér leyfast að taka þá ákvörðun að leggja mig og börnin mín í hættu. Stundum hef ég hugsað um það hvort nefndarmennirnir í almannavarnanefndinni hafi dregið strá, þegar ákveðið var hver myndi hafa samband við þessa rugluðu konu. Alla vega var oft ný rödd í símanum. Eitt af því sem pirraði mig við þessar hringingar var að ef ég spurði hvert ég gæti farið, var mér bent á að ég gæti t.d. farið til annarshvors bróður míns sem bjuggu á staðnum. Mér var sem sagt bent á að fara af einu hættusvæði á annað. Annar bróðirinn bjó í Norðurtúni og hinn á Hverfisgötu. Á báðum stöðum höfðu fallið snjóflóð. Snjóflóðin á Flateyri í október 1995 kenndu okkur að snjóflóð falla ekki bara á skilgreindum hættusvæðum og alls ekki alltaf eftir þeim bókstöfum sem yfirvöld velja svæðunum. Fífldirfska eða fávitaháttur! Það þurfti í raun allar þessar hörmungar og dauðsföll á Súðavík og Flateyri til að opna augu mín fyrir því að þegar náttúran tekur völdin þá ber mér og öðrum að hlýða yfirvöldum. Yfirvöldum ber skylda til að bregðast við og búa íbúunum öruggt skjól. Ekki senda fólk frá einu hættusvæði á annað eins og gert hefur verið allt of lengi. Mér sem móður fjögurra barna bar skylda til að forða þeim frá hættunni, frekar oftar en sjaldnar. Það sem ég held að almannavarnanefndin á Siglufirði hafi lært þennan vetur, var að það þarf að vera til áætlun um fjöldahjálparstöðvar og það þarf að skrá hvert fólkið fer, þannig að ekki þurfi að velkjast í vafa um hverjir eru farnir af svæðinu og hvert þeir eru farnir. Ég get aldrei fullþakkað forsjóninni, að engu af mínu fólki var fórnað, vegna þess að ég hagaði mér eins og fáviti. Ég er líka þakklát samfélaginu að hafa tekið þá ákvörðun að verja gamla heimilið mitt og annarra þeirra sem undir varnargörðunum búa. Það þurfti mikið til að opna augu bæði íbúa og yfirvalda. Eftir áramótin “95 – “96 tók við mikill rússibani þar sem við vorum eins og jójó út og inn af svæðinu. Íbúarnir lögðust í fundahöld og við gerðum kröfu á yfirvöld um að svara okkur fljótt og vel, hvort það ætti að kaupa af okkur húseignirnar eða verja byggðina. Við létum okkur líka detta í hug að hægt væri að byggja blokk/ir á Eyrinni, sem við gætum búið í, ef til rýminga kæmi. Svo mæti leigja þetta húsnæði út til túrista þess á milli. Hættið að hangsa! Lög um varnir gegn snjóflóðum og skriðuföllum felldu á brott ýmis eldri lög og reglugerðir um hvernig stjórnvöld skyldu bregðast við snjóflóðum og skriðuföllum. Ég myndi treysta mér til þess að lagfæra þennan lagabálk þannig að hann félli að öðrum náttúruhamförum eins og eldgosum og jarðföllum af völdum jarðhræringa. Ég þyrfti ekki fjóra daga til þess - hvað þá fjögur ár. Hvaða ráðamaður telur að hann geti varið byggðina í Grindavík? Varið byggðina þannig að íbúar geti búið þar við sama öryggi og t.d. fólkið sem keypti gamla heimilið mitt á Siglufirði. Ekki láta íbúana bíða í óvissunni. Þegar snjóflóðið féll á Neskaupstað í mars 2023 og heimamenn fóru að rifja upp flóðið sem féll í desember 1974, þá spurði ég sjálfa mig enn einu sinni: Hvers vegna er byggðin ekki varin? Hér með skora ég á þar til bær stjórnvöld að sýna íbúum Grindavíkur þá virðingu að gefa þeim kost á að byrja nýtt líf í því öryggi sem öllum landsmönnum ætti að standa til boða. Breytið lögum eða setjið ný um varnir og viðbrögð þegar jarðhræringar ógna byggð. Fórnið ekki fleiri lífum, ekki andlegri og félagslegri heilsu fólks vegna þess að þið teljið að bull eins og ֦Við stöndum með Grindvíkingum” veiti íbúum öruggt skjól. Það er allveg sama hversu margir ráðherrar éta þetta upp, það hjálpar ekki. Það tók bara dagpart að afgreiða á þingi lög um að byggja varnargarða. Nú er komið að því að viðurukenna staðreyndir og ákveða að kaupa upp húsnæði fólks í Grindavík. Burt með óvissuna. Höfundur er fyrrverandi íbúi á Siglufirði, bjó undir Stengsgilinu.
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar