Táknmál Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar 11. febrúar 2025 08:04 Á Íslandi í dag þann ellefta febrúar er haldin hátíðlegur dagur íslenska táknmálsins. Við sem erum tengd táknmálinu órjúfanlegum böndum fögnum deginum í hjarta okkar og huga. Ég óska öllum íslendingum til hamingju með dag íslenska táknmálsins 11. febrúar. Íslenska táknmálið er samkvæmt lögum (61/2011) jafnrétthátt íslenskri tungu sem er alveg frábært. En betur má en duga skal. Það tók langan tíma að fá þessi lög í gegn. Það tekur líka vissulega langan tíma að byggja upp réttindin sem þessi lög eiga að gefa okkur táknmálsfólki og öllum íslendingum reyndar, þegar svona heilt yfir séð á hvorn endan sem er á litið. Það er vinna að gera táknmálinu hátt undir höfði í stjórnsýslunni og koma því að og að réttindi táknmálsfólks séu sjálfsögð og að ekki sé litið á okkur sem forréttindahóp. Það getur engin heyrandi sagt fyrir okkar hönd hvað sé best fyrir okkur, það er ekkert tæki sem kemur í staðinn fyrir táknmálið. Táknmál er mannréttind, ekki val. Það að vera heyrnarlaus, heyrnarskertur eða með samþætta sjón- og heyrnarskerðingu er ekki val eða lífstíll, það er bara svona - ég get ekki notað neitt annað því ég bara þekki ekkert annað. Ég þekki líka ekkert annað en að þurfa að berjast við og brasa við stjórnvöld um réttindi mín á forsendum táknmálsins. Táknmálsfólki er mjög annt um líf sitt á forsendum táknmálsins. Í hvert einasta sinn sem við hittumst hvort sem það er spjall yfir kaffibolla eða fínasta matarboð er aðalumræðuefnið við borðið; barningur okkar við að fá heyrandi til að skilja mikilvægi táknmálsins, aðgengi okkar með því að félagslegum tækifærum, fara í leikhús, sinna vinnu okkar o.s.frv. Textun er líka oft til umræðu en textun er líka okkar aðgengi og ber því miður oft skugga á textun þannig að við upplifum mikla heyrnarhyggju (e. audisma) í okkar garð frá stjórnvöldum sem enn hafa ekki sett textun á innlent sjónvarpsefni í lög og sjónvarpsstöðvum sem ekki sýna neinn metnað í að texta og mögulega finnst textun ekki jafn mikilvæg og hljóðið er. Í þessum hittingum gleymum við stundum okkur sjálfum, tilfinningum okkar, sorgar og gleðistundum, því skemmtilega jafnvel því leiðinlega sem við gerum jú í daglega lífinu eins og áhugamálum okkar og hugðarefnum. Baráttumál táknmálsins og textans taka mikið pláss einfaldlega af því þau mál eru lengi að komastí í þann farveg eins og við viljum að sé. Það er ekki hlustað á okkur og tekið tillit til okkar þarfa á forsendum táknmálsins. Það finnst okkur svolítið leiðinlegt. Táknmál og textun er mitt/okkar aðgengi og mín/okkar brú til að vera hluti af samfélaginu og taka þátt í því, það að vera með er stærsti sigurinn sagði einhver. Við lifum á víðsjárverðum tímum, sérstaklega núna þegar við horfum til Bandaríkjanna, okkur er um og ó núna, tökum andköf jafnvel. Við horfum nú á að margra ára barátta táknmálssamfélagsins í Bandaríkjum er nú í þessum skrifuðum orðum fótum troðin og traðkað á af valdamesta manni Bandaríkjanna, Trump forseta og hans liði. Árið 1990 gerðust það að samþykkt voru aðgengislög sem í daglegu tali eru kölluð ADA lögin (e. American Disability of Act) Þessi lög bættu stórlega aðgengi fatlaðra, þó mest leyfi ég mér að segja aðgengi heyrnarlausra á forsendum táknmálsins og texta í félagslegum skilningi og aðgerðum. Nú er jafnvel verkefni sem kostuð eru í gegnum ADA lögin eins og myndsímatúlkun að hætta eða hverfa og textun hjá einkareknum sjónvarpsstöðvum. Svo er það líka DEI sem stendur fyrir fjölbreytileika, jöfnuð og inngildingu/tækifæri (e. diversity, equity, and inclusion). Fyrsti vísir að DEI birtist árið 1961 og var komið á af Robert Kennedy þáverandi forseta. DEI hefur þróast og átt góðu gengi að fagna hjá t.d. heyrnarlausum, heyrnarskertum og fólki með samþætta sjón og heyrnarskerðingu í gegnum árin. DEI hefur mikið snúist um aðgengi og á síðustu misserum líka nefnt DEIA (e. Acces bætt við). Það hefur gefið þeim tækifæri til að vera á vinnumarkaði og starfa hjá því opinbera í Bandaríkjunum. Nú er þessu kippt af borðinu og hefur fólk fengið uppsagnarbréf sem felur í sér að þau segi sjálf upp og fái 7 mánaða laun eða vilji þau ekki skrifa undir uppsagnarbréfið þá hætti nú þegar strax án nokkurs uppsagnarfrests eða launa. Það hefur líka verið talað illa um þá sem njóta DEIA samkomulagsins af forseta Bandaríkjanna og er ósanngjarn málatilbúnaður. Það eru allir hræddir, svekktir og margir sem ná því ekki enn að þetta skuli geta gerst nú á okkar tímum þar sem við höldum í heiðri fjölbreytileika, jöfnuð, tækifæri og aðgengi. Það sem heyrnarlausir í Bandaríkjunum hafa misst núna til viðbótar við vinnu sína og lífsviðurværi og er vert að nefna er það að engin táknmálstúlkun er frá daglegum blaðamannafundum Hvíta hússins. Táknmálið var þurrkað út í einu vettvangi og mun gerast á mörgum öðrum stöðum líka, ekki bara í nánustu framtíð heldur kannski bara í dag eða á morgun ef marka má þann ofurofsa sem forseti Bandaríkjanna viðheldur á hverjum degi að klekkja á fólkinu í landinu hans til þess eins að gera Ameríku stórkostlegri aftur (MAGA). Það má kannski líka nefna það hérna að nú í fyrsta sinn í 160 ára sögu Gallaudet háskólans í Washington D.C sem er háskóli fyrir heyrnarlausa, heyrnarskerta og fólks með samþætta sjón-og heyrnarskerðingu hriktir verulega í stoðum skólans og stefnir í að missa allan sinn alríkis fjárstuðnings verði samþykktir Trumps að veruleika. Ég trú varla að ég sé að skrifa þetta, finnst jafn ótrúlegt að þetta skuli vera að gerast. Hérna sjáum við að engin veit fyrr en misst hefur hvað táknmálið er mikilvægt og hve fjölbreytileiki, jöfnuður og tækifæri spila stórt hlutverk í að við sem njótum táknmálsins á hverjum degi eigum. Texti eru líka mikilvægur. Réttindi á forsendum táknmálsins er línudans, við verðum að fá skilning frá þeim sem hafa völdin í stjórnsýslunni að vera meðvituð um að taka táknmálið með í aðgerðum, fjárveitingum, ákvörðunum og lagasetningum. Það er mannauður í táknmáli sem á að horfa á. Við erum lítið samfélag og erum búin að miða út hvernig táknmálið er sjálfsagt mál okkar og við viljum vera með í samfélaginu, fá sömu tækifæri, finna fyrir sama jöfnuði sem aðrir finna fyrir og vera hluti af fjölbreytileika landsins með táknmálinu okkar. Við eigum skilið að vera með og fá tækifæri að gefa af okkur okkar reynslu, sjónarhorn og viðmið. Að þessu sögðu ber því að fagna að nú er að finna í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar meðal annara verkefna að lögð skuli vera áhersla á að rannsóknir á táknmáli skulu styrktar og staða táknmálsins efld. Ég er full tilhlökkunar á að orð í stjórnarsáttmálanum skulu efnd og þeim komið til verka innan táknmálssamfélagsins. Ég ♡ táknmál. Höfundur er með alþjóðlega diplómu í frumkvöðlafræðum og leiðsögumaður í ferðaþjónustu með táknmál sem aðalmál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Táknmál Sigurlín Margrét Sigurðardóttir Mest lesið Halldór 4.10.2025 Halldór Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Skoðun Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Á Íslandi í dag þann ellefta febrúar er haldin hátíðlegur dagur íslenska táknmálsins. Við sem erum tengd táknmálinu órjúfanlegum böndum fögnum deginum í hjarta okkar og huga. Ég óska öllum íslendingum til hamingju með dag íslenska táknmálsins 11. febrúar. Íslenska táknmálið er samkvæmt lögum (61/2011) jafnrétthátt íslenskri tungu sem er alveg frábært. En betur má en duga skal. Það tók langan tíma að fá þessi lög í gegn. Það tekur líka vissulega langan tíma að byggja upp réttindin sem þessi lög eiga að gefa okkur táknmálsfólki og öllum íslendingum reyndar, þegar svona heilt yfir séð á hvorn endan sem er á litið. Það er vinna að gera táknmálinu hátt undir höfði í stjórnsýslunni og koma því að og að réttindi táknmálsfólks séu sjálfsögð og að ekki sé litið á okkur sem forréttindahóp. Það getur engin heyrandi sagt fyrir okkar hönd hvað sé best fyrir okkur, það er ekkert tæki sem kemur í staðinn fyrir táknmálið. Táknmál er mannréttind, ekki val. Það að vera heyrnarlaus, heyrnarskertur eða með samþætta sjón- og heyrnarskerðingu er ekki val eða lífstíll, það er bara svona - ég get ekki notað neitt annað því ég bara þekki ekkert annað. Ég þekki líka ekkert annað en að þurfa að berjast við og brasa við stjórnvöld um réttindi mín á forsendum táknmálsins. Táknmálsfólki er mjög annt um líf sitt á forsendum táknmálsins. Í hvert einasta sinn sem við hittumst hvort sem það er spjall yfir kaffibolla eða fínasta matarboð er aðalumræðuefnið við borðið; barningur okkar við að fá heyrandi til að skilja mikilvægi táknmálsins, aðgengi okkar með því að félagslegum tækifærum, fara í leikhús, sinna vinnu okkar o.s.frv. Textun er líka oft til umræðu en textun er líka okkar aðgengi og ber því miður oft skugga á textun þannig að við upplifum mikla heyrnarhyggju (e. audisma) í okkar garð frá stjórnvöldum sem enn hafa ekki sett textun á innlent sjónvarpsefni í lög og sjónvarpsstöðvum sem ekki sýna neinn metnað í að texta og mögulega finnst textun ekki jafn mikilvæg og hljóðið er. Í þessum hittingum gleymum við stundum okkur sjálfum, tilfinningum okkar, sorgar og gleðistundum, því skemmtilega jafnvel því leiðinlega sem við gerum jú í daglega lífinu eins og áhugamálum okkar og hugðarefnum. Baráttumál táknmálsins og textans taka mikið pláss einfaldlega af því þau mál eru lengi að komastí í þann farveg eins og við viljum að sé. Það er ekki hlustað á okkur og tekið tillit til okkar þarfa á forsendum táknmálsins. Það finnst okkur svolítið leiðinlegt. Táknmál og textun er mitt/okkar aðgengi og mín/okkar brú til að vera hluti af samfélaginu og taka þátt í því, það að vera með er stærsti sigurinn sagði einhver. Við lifum á víðsjárverðum tímum, sérstaklega núna þegar við horfum til Bandaríkjanna, okkur er um og ó núna, tökum andköf jafnvel. Við horfum nú á að margra ára barátta táknmálssamfélagsins í Bandaríkjum er nú í þessum skrifuðum orðum fótum troðin og traðkað á af valdamesta manni Bandaríkjanna, Trump forseta og hans liði. Árið 1990 gerðust það að samþykkt voru aðgengislög sem í daglegu tali eru kölluð ADA lögin (e. American Disability of Act) Þessi lög bættu stórlega aðgengi fatlaðra, þó mest leyfi ég mér að segja aðgengi heyrnarlausra á forsendum táknmálsins og texta í félagslegum skilningi og aðgerðum. Nú er jafnvel verkefni sem kostuð eru í gegnum ADA lögin eins og myndsímatúlkun að hætta eða hverfa og textun hjá einkareknum sjónvarpsstöðvum. Svo er það líka DEI sem stendur fyrir fjölbreytileika, jöfnuð og inngildingu/tækifæri (e. diversity, equity, and inclusion). Fyrsti vísir að DEI birtist árið 1961 og var komið á af Robert Kennedy þáverandi forseta. DEI hefur þróast og átt góðu gengi að fagna hjá t.d. heyrnarlausum, heyrnarskertum og fólki með samþætta sjón og heyrnarskerðingu í gegnum árin. DEI hefur mikið snúist um aðgengi og á síðustu misserum líka nefnt DEIA (e. Acces bætt við). Það hefur gefið þeim tækifæri til að vera á vinnumarkaði og starfa hjá því opinbera í Bandaríkjunum. Nú er þessu kippt af borðinu og hefur fólk fengið uppsagnarbréf sem felur í sér að þau segi sjálf upp og fái 7 mánaða laun eða vilji þau ekki skrifa undir uppsagnarbréfið þá hætti nú þegar strax án nokkurs uppsagnarfrests eða launa. Það hefur líka verið talað illa um þá sem njóta DEIA samkomulagsins af forseta Bandaríkjanna og er ósanngjarn málatilbúnaður. Það eru allir hræddir, svekktir og margir sem ná því ekki enn að þetta skuli geta gerst nú á okkar tímum þar sem við höldum í heiðri fjölbreytileika, jöfnuð, tækifæri og aðgengi. Það sem heyrnarlausir í Bandaríkjunum hafa misst núna til viðbótar við vinnu sína og lífsviðurværi og er vert að nefna er það að engin táknmálstúlkun er frá daglegum blaðamannafundum Hvíta hússins. Táknmálið var þurrkað út í einu vettvangi og mun gerast á mörgum öðrum stöðum líka, ekki bara í nánustu framtíð heldur kannski bara í dag eða á morgun ef marka má þann ofurofsa sem forseti Bandaríkjanna viðheldur á hverjum degi að klekkja á fólkinu í landinu hans til þess eins að gera Ameríku stórkostlegri aftur (MAGA). Það má kannski líka nefna það hérna að nú í fyrsta sinn í 160 ára sögu Gallaudet háskólans í Washington D.C sem er háskóli fyrir heyrnarlausa, heyrnarskerta og fólks með samþætta sjón-og heyrnarskerðingu hriktir verulega í stoðum skólans og stefnir í að missa allan sinn alríkis fjárstuðnings verði samþykktir Trumps að veruleika. Ég trú varla að ég sé að skrifa þetta, finnst jafn ótrúlegt að þetta skuli vera að gerast. Hérna sjáum við að engin veit fyrr en misst hefur hvað táknmálið er mikilvægt og hve fjölbreytileiki, jöfnuður og tækifæri spila stórt hlutverk í að við sem njótum táknmálsins á hverjum degi eigum. Texti eru líka mikilvægur. Réttindi á forsendum táknmálsins er línudans, við verðum að fá skilning frá þeim sem hafa völdin í stjórnsýslunni að vera meðvituð um að taka táknmálið með í aðgerðum, fjárveitingum, ákvörðunum og lagasetningum. Það er mannauður í táknmáli sem á að horfa á. Við erum lítið samfélag og erum búin að miða út hvernig táknmálið er sjálfsagt mál okkar og við viljum vera með í samfélaginu, fá sömu tækifæri, finna fyrir sama jöfnuði sem aðrir finna fyrir og vera hluti af fjölbreytileika landsins með táknmálinu okkar. Við eigum skilið að vera með og fá tækifæri að gefa af okkur okkar reynslu, sjónarhorn og viðmið. Að þessu sögðu ber því að fagna að nú er að finna í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar meðal annara verkefna að lögð skuli vera áhersla á að rannsóknir á táknmáli skulu styrktar og staða táknmálsins efld. Ég er full tilhlökkunar á að orð í stjórnarsáttmálanum skulu efnd og þeim komið til verka innan táknmálssamfélagsins. Ég ♡ táknmál. Höfundur er með alþjóðlega diplómu í frumkvöðlafræðum og leiðsögumaður í ferðaþjónustu með táknmál sem aðalmál.
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun