Gervigreind er síðasta von íslensks heilbrigðiskerfis – munum við grípa tækifærið? Sigvaldi Einarsson skrifar 21. febrúar 2025 10:31 Íslenska heilbrigðiskerfið er á krossgötum. Á síðustu árum hefur verið reynt að innleiða stafrænar lausnir til að bæta þjónustu, en niðurstaðan hefur oft verið þunglamaleg kerfi sem bæði sjúklingar og heilbrigðisstarfsfólk eiga erfitt með að nota. Í stað þess að einfalda ferla hafa mörg þessara kerfa skapað nýjar hindranir.Við þurfum að endurhugsa lausnir. Gervigreind gæti verið lykillinn að raunverulegri stafrænnri byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi. Þegar stafrænar lausnir virka ekki – kerfi sem flækja ferla í stað þess að hjálpa Stafræn heilbrigðisþjónusta á að bæta aðgengi, hraða og öryggi – en hvað gerist þegar hún er ekki hönnuð með notandann í huga? Vandamálin eru vel þekkt: 1️⃣ Landspítala appið – lífsnauðsynleg gögn læst á bakvið hindranir Appið á að hjálpa sjúklingum að fylgjast með meðferðum og panta tíma, en margir lenda í því að mikilvægar upplýsingar eru aðeins aðgengilegar í gegnum appið. Þetta er sérstaklega stórt vandamál fyrir eldra fólk og þá sem eru ekki tæknivæddir. Aðgangsstýring og notendaviðmót virka ekki sem skyldi, sem veldur streitu hjá sjúklingum. 2️⃣ Heilsuvera – ósveigjanlegt kerfi sem flækir ferla fyrir notendur Í stað þess að einfalda samskipti milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks hefur Heilsuvera reynst flókin í notkun. Eldra fólk og þeir sem ekki eru vanir rafrænum lausnum eiga erfitt með að panta tíma og nálgast upplýsingar. Þegar fólk gefst upp á að nota kerfið og kýs frekar að hringja eða mæta á staðinn, verður stafræna lausnin tilgangslaus.Heilsuvera býður þó nú þegar upp á netspjall þar sem heilbrigðisstarfsfólk svarar fyrirspurnum sjúklinga. Þó það sé mikilvægt skref í átt að betri þjónustu, þá er spjallið háð opnunartímum og mönnun. Þetta sýnir þörfina fyrir sjálfvirkni með gervigreind, sem gæti tryggt tafarlausar upplýsingar allan sólarhringinn. 3️⃣ Sjúkraskrárkerfi – læknar þurfa að flakka á milli kerfa Læknar og hjúkrunarfræðingar þurfa hraðan og skýran aðgang að sjúkrasögu sjúklinga, en núverandi kerfi eru illa samþætt. Það þýðir að heilbrigðisstarfsfólk þarf að flakka á milli mismunandi kerfa til að fá heildarsýn. Í bráðatilvikum getur þetta tafið ákvarðanatöku og haft alvarlegar afleiðingar. ✅ Hvernig getur gervigreind bjargað stafrænum lausnum? ✅ 1. Sjálfvirk aðstoð fyrir sjúklinga – engar fleiri hindranir Gervigreind getur verið innbyggð í stafræna þjónustu til að svara algengum spurningum sjúklinga um lyf, tímaáætlanir og meðferðir. Í stað þess að flakka um flókið viðmót gæti sjúklingur fengið einfalt, auðskiljanlegt svar í rauntíma. ✅ 2. Skilvirkari sjúkraskrár – allar upplýsingar á einum stað Gervigreind getur sameinað og greint gögn úr mörgum kerfum og veitt læknum skýra yfirsýn yfir sjúkrasögu einstaklings. Með því að nota náttúrulegan tungumálaskilning getur hún sjálfvirknivætt flokkun upplýsinga og sparað heilbrigðisstarfsfólki dýrmætan tíma. ✅ 3. Betri spár og greiningar á heilsufarsgögnum Með því að greina stór gagnasöfn getur gervigreind fundið áhættuhópa og varað við sjúkdómum áður en þeir verða alvarlegir. Þetta gæti gjörbreytt forvörnum í íslenska heilbrigðiskerfinu. ✅ 4. Notendavænni upplýsingamiðlun – flóknar niðurstöður útskýrðar á mannamáli Í stað tæknilegrar læknisfræðiskýrslu getur sjúklingur fengið skýran og einfaldan texta um stöðu sína og næstu skref í meðferðinni. 📌 Hvað þarf að gerast núna? Það er ekki spurning hvort Ísland eigi að innleiða gervigreind í heilbrigðiskerfið, heldur hvenær og hvernig við gerum það rétt. ✔ Að þjálfa gervigreind á íslenskum heilbrigðisgögnum – svo hún virki fyrir íslenskt samfélag. ✔ Að forgangsraða notendareynslu – bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. ✔ Að tryggja siðferðislegan ramma og gagnavernd – þannig að gögn séu örugg og vel varin. ✔ Að fjárfesta í lausnum sem virka í stað þess að lappa upp á gamalt kerfi. 🔎 Niðurstaða: Ísland getur orðið leiðandi – ef við tökum réttar ákvarðanir núna Við höfum tækifæri til að gera íslenskt heilbrigðiskerfi að fyrirmynd í stafrænum lausnum. Ef við nýtum gervigreind rétt, getum við skapað kerfi sem virkar fyrir alla – bæði sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. Stóra spurningin er: Ætlum við að leiða þessa þróun eða elta önnur lönd áratugum síðar? Höfundur er MBA nemadi hjá Akademias og gervigreindarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Gervigreind Mest lesið Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson Skoðun Skoðun Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Íslenska heilbrigðiskerfið er á krossgötum. Á síðustu árum hefur verið reynt að innleiða stafrænar lausnir til að bæta þjónustu, en niðurstaðan hefur oft verið þunglamaleg kerfi sem bæði sjúklingar og heilbrigðisstarfsfólk eiga erfitt með að nota. Í stað þess að einfalda ferla hafa mörg þessara kerfa skapað nýjar hindranir.Við þurfum að endurhugsa lausnir. Gervigreind gæti verið lykillinn að raunverulegri stafrænnri byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi. Þegar stafrænar lausnir virka ekki – kerfi sem flækja ferla í stað þess að hjálpa Stafræn heilbrigðisþjónusta á að bæta aðgengi, hraða og öryggi – en hvað gerist þegar hún er ekki hönnuð með notandann í huga? Vandamálin eru vel þekkt: 1️⃣ Landspítala appið – lífsnauðsynleg gögn læst á bakvið hindranir Appið á að hjálpa sjúklingum að fylgjast með meðferðum og panta tíma, en margir lenda í því að mikilvægar upplýsingar eru aðeins aðgengilegar í gegnum appið. Þetta er sérstaklega stórt vandamál fyrir eldra fólk og þá sem eru ekki tæknivæddir. Aðgangsstýring og notendaviðmót virka ekki sem skyldi, sem veldur streitu hjá sjúklingum. 2️⃣ Heilsuvera – ósveigjanlegt kerfi sem flækir ferla fyrir notendur Í stað þess að einfalda samskipti milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks hefur Heilsuvera reynst flókin í notkun. Eldra fólk og þeir sem ekki eru vanir rafrænum lausnum eiga erfitt með að panta tíma og nálgast upplýsingar. Þegar fólk gefst upp á að nota kerfið og kýs frekar að hringja eða mæta á staðinn, verður stafræna lausnin tilgangslaus.Heilsuvera býður þó nú þegar upp á netspjall þar sem heilbrigðisstarfsfólk svarar fyrirspurnum sjúklinga. Þó það sé mikilvægt skref í átt að betri þjónustu, þá er spjallið háð opnunartímum og mönnun. Þetta sýnir þörfina fyrir sjálfvirkni með gervigreind, sem gæti tryggt tafarlausar upplýsingar allan sólarhringinn. 3️⃣ Sjúkraskrárkerfi – læknar þurfa að flakka á milli kerfa Læknar og hjúkrunarfræðingar þurfa hraðan og skýran aðgang að sjúkrasögu sjúklinga, en núverandi kerfi eru illa samþætt. Það þýðir að heilbrigðisstarfsfólk þarf að flakka á milli mismunandi kerfa til að fá heildarsýn. Í bráðatilvikum getur þetta tafið ákvarðanatöku og haft alvarlegar afleiðingar. ✅ Hvernig getur gervigreind bjargað stafrænum lausnum? ✅ 1. Sjálfvirk aðstoð fyrir sjúklinga – engar fleiri hindranir Gervigreind getur verið innbyggð í stafræna þjónustu til að svara algengum spurningum sjúklinga um lyf, tímaáætlanir og meðferðir. Í stað þess að flakka um flókið viðmót gæti sjúklingur fengið einfalt, auðskiljanlegt svar í rauntíma. ✅ 2. Skilvirkari sjúkraskrár – allar upplýsingar á einum stað Gervigreind getur sameinað og greint gögn úr mörgum kerfum og veitt læknum skýra yfirsýn yfir sjúkrasögu einstaklings. Með því að nota náttúrulegan tungumálaskilning getur hún sjálfvirknivætt flokkun upplýsinga og sparað heilbrigðisstarfsfólki dýrmætan tíma. ✅ 3. Betri spár og greiningar á heilsufarsgögnum Með því að greina stór gagnasöfn getur gervigreind fundið áhættuhópa og varað við sjúkdómum áður en þeir verða alvarlegir. Þetta gæti gjörbreytt forvörnum í íslenska heilbrigðiskerfinu. ✅ 4. Notendavænni upplýsingamiðlun – flóknar niðurstöður útskýrðar á mannamáli Í stað tæknilegrar læknisfræðiskýrslu getur sjúklingur fengið skýran og einfaldan texta um stöðu sína og næstu skref í meðferðinni. 📌 Hvað þarf að gerast núna? Það er ekki spurning hvort Ísland eigi að innleiða gervigreind í heilbrigðiskerfið, heldur hvenær og hvernig við gerum það rétt. ✔ Að þjálfa gervigreind á íslenskum heilbrigðisgögnum – svo hún virki fyrir íslenskt samfélag. ✔ Að forgangsraða notendareynslu – bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. ✔ Að tryggja siðferðislegan ramma og gagnavernd – þannig að gögn séu örugg og vel varin. ✔ Að fjárfesta í lausnum sem virka í stað þess að lappa upp á gamalt kerfi. 🔎 Niðurstaða: Ísland getur orðið leiðandi – ef við tökum réttar ákvarðanir núna Við höfum tækifæri til að gera íslenskt heilbrigðiskerfi að fyrirmynd í stafrænum lausnum. Ef við nýtum gervigreind rétt, getum við skapað kerfi sem virkar fyrir alla – bæði sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. Stóra spurningin er: Ætlum við að leiða þessa þróun eða elta önnur lönd áratugum síðar? Höfundur er MBA nemadi hjá Akademias og gervigreindarfræðingur.
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun