Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar 1. apríl 2025 10:33 Í dag hefur ungt fólk aðgang að öllum heiminum í lófa sínum. Með síma í höndunum 24/7 eru þau stöðugt tengd við allt! – einnig allt það versta sem internetið hefur uppá að bjóða. Samfélagsmiðlar, spjallforrit og samskiptahættir ungs fólks hafa þróast á ógnarhraða, og eitt af því sem oft fer fram hjá foreldrum og forráðamönnum er hvernig tákn, emojis og skammstafanir eru notuð til að senda duldar skilaboð. Því miður er það staðreynd að í dag nota netglæpamenn, barnaníðingar og fíkniefnasalar emojis og skammstafanir til að komast í samband við börn og ungmenni. Þess vegna er nauðsynlegt að foreldrar og forráðamenn fræðist um þetta og séu meðvitaðir um merkingu sumra tákna og orðasambanda sem notuð eru í samskiptum á netinu. 🔍 Hvað eru börnin okkar að tala um á netinu? Unglingar í dag eru hluti af stafrænum heimi þar sem þeir hafa þróað sína eigin tjáningu. Fyrir foreldra og fullorðna er oft erfitt að átta sig á því hvað þessi tákn og orð þýða í raun og veru. Það sem lítur út fyrir að vera saklaus emoji getur í raun haft duldar merkingar – sumar hættulegar. Í gegnum rannsóknir hafa lögregluyfirvöld eins og Ástralska alríkislögreglan (AFP) og Bandaríska fíkniefnalögreglan (DEA) varað við notkun emojis í ólöglegum tilgangi. Þessar upplýsingar eru ekki ætlaðar til að hræða foreldra heldur til að fræða og gera þeim kleift að grípa inn í ef nauðsynlegt er. 🚨 Börn eru ekki tilbúin fyrir allan heiminn í lófanum Börn og unglingar eru í stöðugri þroskaþróun. Heilinn þeirra er enn að mótast og þau eiga erfitt með að skilja langtímaafleiðingar eigin hegðunar. Þau eru líka auðveld skotmörk fyrir þá sem vilja misnota þau. Það sem var einu sinni lokaður heimur barna og unglinga – þar sem þau gátu leikið sér úti og lifað barnæsku sinni – er nú aðgengilegur öllum sem vilja ná til þeirra. Með aðeins einni snertingu á skjá geta þau lent í samskiptum við fullorðna einstaklinga sem hafa alls ekki góðar fyrirætlanir. Við sjáum í samfélaginu í dag að börn verða fyrir áreiti, ofbeldi og hafa aðgengi að óheilbrigðum hugmyndum og samskiptum á netinu. Þau eru orðin ónæm fyrir hlutum sem ættu að vekja viðbrögð. Þau sjá ofbeldi, klám og eiturlyf á netinu, alla daga sem verður til þess að þeim finnst eins og það sé ekkert mál, og eru því orðin ónæm fyrir flest öllu. Því oftar sem þú sérð eitthvað, því minni áhrif hefur það á mann og þú venst því. Hér áður fyrr var maður sjálfur sendur inn í herbergið sitt þegar ofbeldi eða óheilbrigðir hlutir birtust í fréttatímanum, en nú hafa ungmennin okkar aðgengi að þessu alla daga, alltaf. Við vitum ekkert hvernig “algorithmin” þeirra er í tækjunum. Hvað eru þau að sjá? Og erum við að tala við þau um þetta? 🚨 Dulin merking emojis – hvað ættu foreldrar að vita? Hér eru nokkur dæmi um hvernig ákveðin emojis eru notuð í vafasömum tilgangi á netinu: Fíkniefnatengd notkun Emoji Merking 🍁 Maríjúana 💊 Lyfseðilsskyld lyf (Xanax, Oxycodone) ❄️ Kókaín 🍄 Ofskynjunarsveppir 🔌 Fíkniefnasali (tengiliður) 🚀 Sterk áhrif / eiturlyf með mikinn styrk 🏴☠️ Heróín 🐴 Ketamín 🎈 Nitrous Oxide (gleðigas) Kynferðisleg merking emojis Emoji Merking 🍆 Karlkyns kynfæri 🍑 Rass 🌮 Kvenkyns kynfæri 👅 Munnmök 💦 Kynferðisleg örvun / fullnæging 🔥 Aðlöðun / kynferðislegt spennandi 🍕 Barnaklám 🌽 Klám Emojis notuð í kynferðislega áreitni og mansali Emoji Merking 🍭 Vísun í börn og misnotkun 🛑🍬 "Stöðva og nammi" – notað til að lokka börn 🐻 "Bear" – notað af fullorðnum sem laðast að börnum 🆘 Dulinn samskiptakóði á netinu – skammstafanir sem geta bent til hættu Á samfélagsmiðlum og spjallforritum eins og Snapchat, Telegram, TikTok og Instagram nota ungmenni skammstafanir sem foreldrar gætu ekki áttað sig á. Hér eru nokkur dæmi: Skammstöfun Merking CD9 eða Code 9 Foreldrar eru nálægt DNI Ekki eiga í samskiptum (viðvörun um kynferðislegt efni fyrir undir 18) DM;HS Skiptir ekki máli; hafði kynmök DPW "D*** myndir velkomnar" (Typpamyndir velkomnar) Down in the DM Nota einkaskilaboð til að biðja um nektarmyndir GNRN Farðu úr fötunum núna! (Get Naked Right Now) GNOC Vertu nakin í myndavélinni (Get Naked On Camera) LMIRL Hittumst í raunveruleikanum (Let's meet in real life) LMP Líkaðu við myndina mína (Like my pic) NIFOC Nakinn fyrir framan tölvu NP4NP Nektarmynd fyrir nektarmynd PIR Foreldri í herberginu POS Foreldri yfir öxl Rule 34 Hvers kyns efni getur verið gert klámfengið Sneaky Link Leynilegt kynferðislegt samband Smash Að stunda kynlíf án skuldbindinga TDTM Talaðu “dirty” við mig 1174 Klúbbur fyrir nektardans 143 Ég elska þig 9 Foreldri að fylgjast með 🔴 Hvað geta foreldrar gert? 🔴 Það er á okkar ábyrgð að vernda börnin okkar Við getum ekki komið í veg fyrir að börnin okkar séu á netinu, en við getum verndað þau með því að fræða þau og vera til staðar fyrir þau. Netið er ekki að fara neitt, og það er ekki raunhæft að fjarlægja snjallsíma úr lífi barna í dag. En það sem við getum gert er að vera vakandi og fræða okkur um það sem þau eru að sjá, heyra og segja. Börn þurfa foreldra sem hlusta, sem spyrja spurninga og sem skilja heiminn sem þau lifa í. Ef við lærum tungumálið þeirra getum við verndað þau betur. Hér eru nokkur skref sem foreldrar og forráðamenn geta tekið: Hlustum á börnin okkar. Verum vakandi. Það gæti bjargað lífi þeirra. ✅ Fylgjast með – Veistu hvaða forrit barnið þitt notar? Fylgstu með skyndilegum breytingum í hegðun þeirra. ✅ Tala við börnin – Eitt stærsta vandamálið er að börn eru hrædd við að tala við foreldra sína af ótta við að missa aðgang að símanum sínum. Tryggðu að þau viti að þau geta komið til þín. ✅ Kynna sér netöryggi – Lærðu um persónuverndarstillingar, lokað spjall og hvernig forrit virka. ✅ Setja reglur – Útskýrðu að netið er ekki einkarými og að þau ættu aldrei að senda eða taka við óviðeigandi myndum. ✅ Vera á varðbergi – Ef barnið þitt notar skammstafanir sem þú þekkir ekki eða er að tala við óþekkta aðila á netinu, ættir þú að skoða það nánar. 🔚 Niðurstaða Við lifum í heimi þar sem börn og unglingar eru stöðugt í sambandi við umheiminn. Það er hræðilegt að hugsa til þess að þau sjái oft allt það versta á internetinu og að þau séu að verða ónæm fyrir óheilbrigðum áhrifum. Þess vegna er mikilvægt að við sem fullorðnir fræðum okkur, fylgjumst með og tökum virkan þátt í stafrænu lífi þeirra. 👀 Hafðu auga með emojis – það sem virðist saklaust getur verið eitthvað allt annað. 🚨📢 Dreifðu þessari grein og hjálpaðu öðrum að vera meðvitaðir um hvað er raunverulega að gerast á netinu. Höfundur er grunnskólakennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Grunnskólar Samfélagsmiðlar Símanotkun barna Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Sjá meira
Í dag hefur ungt fólk aðgang að öllum heiminum í lófa sínum. Með síma í höndunum 24/7 eru þau stöðugt tengd við allt! – einnig allt það versta sem internetið hefur uppá að bjóða. Samfélagsmiðlar, spjallforrit og samskiptahættir ungs fólks hafa þróast á ógnarhraða, og eitt af því sem oft fer fram hjá foreldrum og forráðamönnum er hvernig tákn, emojis og skammstafanir eru notuð til að senda duldar skilaboð. Því miður er það staðreynd að í dag nota netglæpamenn, barnaníðingar og fíkniefnasalar emojis og skammstafanir til að komast í samband við börn og ungmenni. Þess vegna er nauðsynlegt að foreldrar og forráðamenn fræðist um þetta og séu meðvitaðir um merkingu sumra tákna og orðasambanda sem notuð eru í samskiptum á netinu. 🔍 Hvað eru börnin okkar að tala um á netinu? Unglingar í dag eru hluti af stafrænum heimi þar sem þeir hafa þróað sína eigin tjáningu. Fyrir foreldra og fullorðna er oft erfitt að átta sig á því hvað þessi tákn og orð þýða í raun og veru. Það sem lítur út fyrir að vera saklaus emoji getur í raun haft duldar merkingar – sumar hættulegar. Í gegnum rannsóknir hafa lögregluyfirvöld eins og Ástralska alríkislögreglan (AFP) og Bandaríska fíkniefnalögreglan (DEA) varað við notkun emojis í ólöglegum tilgangi. Þessar upplýsingar eru ekki ætlaðar til að hræða foreldra heldur til að fræða og gera þeim kleift að grípa inn í ef nauðsynlegt er. 🚨 Börn eru ekki tilbúin fyrir allan heiminn í lófanum Börn og unglingar eru í stöðugri þroskaþróun. Heilinn þeirra er enn að mótast og þau eiga erfitt með að skilja langtímaafleiðingar eigin hegðunar. Þau eru líka auðveld skotmörk fyrir þá sem vilja misnota þau. Það sem var einu sinni lokaður heimur barna og unglinga – þar sem þau gátu leikið sér úti og lifað barnæsku sinni – er nú aðgengilegur öllum sem vilja ná til þeirra. Með aðeins einni snertingu á skjá geta þau lent í samskiptum við fullorðna einstaklinga sem hafa alls ekki góðar fyrirætlanir. Við sjáum í samfélaginu í dag að börn verða fyrir áreiti, ofbeldi og hafa aðgengi að óheilbrigðum hugmyndum og samskiptum á netinu. Þau eru orðin ónæm fyrir hlutum sem ættu að vekja viðbrögð. Þau sjá ofbeldi, klám og eiturlyf á netinu, alla daga sem verður til þess að þeim finnst eins og það sé ekkert mál, og eru því orðin ónæm fyrir flest öllu. Því oftar sem þú sérð eitthvað, því minni áhrif hefur það á mann og þú venst því. Hér áður fyrr var maður sjálfur sendur inn í herbergið sitt þegar ofbeldi eða óheilbrigðir hlutir birtust í fréttatímanum, en nú hafa ungmennin okkar aðgengi að þessu alla daga, alltaf. Við vitum ekkert hvernig “algorithmin” þeirra er í tækjunum. Hvað eru þau að sjá? Og erum við að tala við þau um þetta? 🚨 Dulin merking emojis – hvað ættu foreldrar að vita? Hér eru nokkur dæmi um hvernig ákveðin emojis eru notuð í vafasömum tilgangi á netinu: Fíkniefnatengd notkun Emoji Merking 🍁 Maríjúana 💊 Lyfseðilsskyld lyf (Xanax, Oxycodone) ❄️ Kókaín 🍄 Ofskynjunarsveppir 🔌 Fíkniefnasali (tengiliður) 🚀 Sterk áhrif / eiturlyf með mikinn styrk 🏴☠️ Heróín 🐴 Ketamín 🎈 Nitrous Oxide (gleðigas) Kynferðisleg merking emojis Emoji Merking 🍆 Karlkyns kynfæri 🍑 Rass 🌮 Kvenkyns kynfæri 👅 Munnmök 💦 Kynferðisleg örvun / fullnæging 🔥 Aðlöðun / kynferðislegt spennandi 🍕 Barnaklám 🌽 Klám Emojis notuð í kynferðislega áreitni og mansali Emoji Merking 🍭 Vísun í börn og misnotkun 🛑🍬 "Stöðva og nammi" – notað til að lokka börn 🐻 "Bear" – notað af fullorðnum sem laðast að börnum 🆘 Dulinn samskiptakóði á netinu – skammstafanir sem geta bent til hættu Á samfélagsmiðlum og spjallforritum eins og Snapchat, Telegram, TikTok og Instagram nota ungmenni skammstafanir sem foreldrar gætu ekki áttað sig á. Hér eru nokkur dæmi: Skammstöfun Merking CD9 eða Code 9 Foreldrar eru nálægt DNI Ekki eiga í samskiptum (viðvörun um kynferðislegt efni fyrir undir 18) DM;HS Skiptir ekki máli; hafði kynmök DPW "D*** myndir velkomnar" (Typpamyndir velkomnar) Down in the DM Nota einkaskilaboð til að biðja um nektarmyndir GNRN Farðu úr fötunum núna! (Get Naked Right Now) GNOC Vertu nakin í myndavélinni (Get Naked On Camera) LMIRL Hittumst í raunveruleikanum (Let's meet in real life) LMP Líkaðu við myndina mína (Like my pic) NIFOC Nakinn fyrir framan tölvu NP4NP Nektarmynd fyrir nektarmynd PIR Foreldri í herberginu POS Foreldri yfir öxl Rule 34 Hvers kyns efni getur verið gert klámfengið Sneaky Link Leynilegt kynferðislegt samband Smash Að stunda kynlíf án skuldbindinga TDTM Talaðu “dirty” við mig 1174 Klúbbur fyrir nektardans 143 Ég elska þig 9 Foreldri að fylgjast með 🔴 Hvað geta foreldrar gert? 🔴 Það er á okkar ábyrgð að vernda börnin okkar Við getum ekki komið í veg fyrir að börnin okkar séu á netinu, en við getum verndað þau með því að fræða þau og vera til staðar fyrir þau. Netið er ekki að fara neitt, og það er ekki raunhæft að fjarlægja snjallsíma úr lífi barna í dag. En það sem við getum gert er að vera vakandi og fræða okkur um það sem þau eru að sjá, heyra og segja. Börn þurfa foreldra sem hlusta, sem spyrja spurninga og sem skilja heiminn sem þau lifa í. Ef við lærum tungumálið þeirra getum við verndað þau betur. Hér eru nokkur skref sem foreldrar og forráðamenn geta tekið: Hlustum á börnin okkar. Verum vakandi. Það gæti bjargað lífi þeirra. ✅ Fylgjast með – Veistu hvaða forrit barnið þitt notar? Fylgstu með skyndilegum breytingum í hegðun þeirra. ✅ Tala við börnin – Eitt stærsta vandamálið er að börn eru hrædd við að tala við foreldra sína af ótta við að missa aðgang að símanum sínum. Tryggðu að þau viti að þau geta komið til þín. ✅ Kynna sér netöryggi – Lærðu um persónuverndarstillingar, lokað spjall og hvernig forrit virka. ✅ Setja reglur – Útskýrðu að netið er ekki einkarými og að þau ættu aldrei að senda eða taka við óviðeigandi myndum. ✅ Vera á varðbergi – Ef barnið þitt notar skammstafanir sem þú þekkir ekki eða er að tala við óþekkta aðila á netinu, ættir þú að skoða það nánar. 🔚 Niðurstaða Við lifum í heimi þar sem börn og unglingar eru stöðugt í sambandi við umheiminn. Það er hræðilegt að hugsa til þess að þau sjái oft allt það versta á internetinu og að þau séu að verða ónæm fyrir óheilbrigðum áhrifum. Þess vegna er mikilvægt að við sem fullorðnir fræðum okkur, fylgjumst með og tökum virkan þátt í stafrænu lífi þeirra. 👀 Hafðu auga með emojis – það sem virðist saklaust getur verið eitthvað allt annað. 🚨📢 Dreifðu þessari grein og hjálpaðu öðrum að vera meðvitaðir um hvað er raunverulega að gerast á netinu. Höfundur er grunnskólakennari.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun