Breyting á samsköttun hafi mest áhrif á tekjuháa karla yfir fertugu Elín Margrét Böðvarsdóttir skrifar 9. apríl 2025 15:11 Axel Hall er lektor við Háskólann í Reykjavík. Samsköttun hjóna og sambúðarfólks eykur í langflestum tilfellum ráðstöfunartekjur tekjuhærri heimila, og hefur áhrif á innan við fimm prósent skattgreiðenda. Þetta er meðal þess sem fram kemur í minnisblaði frá fjármálaráðuneytinu þar sem einnig segir að ráðstöfunin stuðli að kynjamisrétti. Fyrirhuguð breyting á samsköttun mun að sögn sérfræðings í langflestum tilfellum hafa áhrif á tekjuháa karla yfir fertugu en í mun minni mæli á barnafjölskyldur. Í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar sem nú er í meðförum Alþingis er gert ráð fyrir að afnema samsköttun hjóna og sambýlisfólks sem heimilar samnýtingu skattþrepa að hluta. Þingmenn stjórnarandstöðunnar hafa gagnrýnt áformin harðlega sem feli í sér skattahækkun á heimili landsins, þvert á það sem stjórnarflokkarnir hafi lofað í aðdraganda kosninga. Ekki er gert ráð fyrir breytingum á samnýtingu persónuafsláttar. Fréttastofa óskaði eftir gögnum frá fjármálaráðuneytinu um þær forsendur sem liggja að baki áformum um afnám samsköttunar. Í minnisblaði frá ráðuneytinu, sem dagsett er 6. desember í fyrra, kemur meðal annars fram að teknar hafi verið saman helstu upplýsingar um samsköttun vegna tekjuársins 2023. Ríkissjóður hafi orðið af 2,7 milljörðum króna á því ári og samsköttunin sé eftirgjöf af skatttekjum sem því nemi. Þá segir einnig um tekjudreifingu og ráðstöfunartekjur heimila í minnisblaðinu að aðgerð samsköttunar auki ráðstöfunartekjur tekjuhærri heimila. Samsköttunin stuðli að kynjamisrétti „Um er að ræða 4,3% einstaklinga í álagningar-gögnum Skattsins og eru 95% þeirra í efstu tekjutíund, af þeim eru karlar í 82% tilvika. Samsköttunin gengur því gegn almennu hlutverki hins opinbera að stuðla fremur að því að jafna tekjudreifinguna en auka hana. Með hliðsjón af jafnréttissjónarmiðum þá styður þessi aðgerð kynjamisrétti þar sem konur hafa að jafnaði lægri laun er karlar og bera að auki meiri ábyrgð á ólaunuðum heimilis- og umönnunar-störfum. Af þeim sem njóta samsköttunar fá álagðan 26% af öllum fjármagnstekjuskatti einstaklinga og er því einnig um að ræða eignamikla aðila,” segir ennfremur í minnisblaðinu. Axel Hall er lektor við viðskipta- og hagfræðideild Háskólans í Reykjavík, og var formaður sérfræðihóps um endurskoðun á tekjuskattskerfinu í aðdraganda lífskjarasamninga árið 2019. „Í dag getur sambúðarfólk flutt á milli persónuafslátt annars vegar og síðan ef annar makinn er í efsta [skatt]þrepi og hinn makinn fullnýtir ekki næst efsta þrepið þá má tekjuhærri aðilinn nýta helming af ónýttum hluta næst efsta þrepsins. Það sem er núna til umræðu er að afnema þessa heimild en að láta áfram vera heimild til staðar til þess að millifæra persónuafslátt á milli sambúðarfólks,“ útskýrir Axel í samtali við fréttastofu. Axel var formaður sérfræðingahóps var formaður sérfræðihóps um endurskoðun á tekjuskattskerfinu í aðdraganda lífskjarasamninga árið 2019.Vísir/Egill „Til þess að geta nýtt þessa heimild í dag þá þarf annar aðilinn að vera tekjuhár og hinn aðilinn að vera tekjulægri. Það eru um sjö prósent framteljenda sem greiða skatt í efsta þrepi þannig þetta augljóslega beinist þá að þeim. Það eru um 6 prósent sambúðarfólks sem nýtir þessa heimild og í 80% tilfella er karlinn tekjuhærri og um 90% af fjárhæðinni rennur til karla,“ segir Axel. Ef horft sé til aldurshópa er það langalgengast að sögn Axels að ívilnunin renni til einstaklings innan sambúðar sem að er á aldrinum 45 til 54 ára en minnst renni ívilnunin fólks á aldrinum 25 til 34 ára. „Hér er algengasta tilfellið um að ræða tekjuháan karl yfir fertugu og ennfremur að þetta er ekki í ríkum mæli að renna til barnafjölskyldna,“ segir Axel. Þá bendir hann á að sambærileg ívilnun tíðkist almennt ekki annars staðar á Norðurlöndum. „Einstaklingsframtöl eru meginregla á hinum Norðurlöndunum. Í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi er samsköttun af þessu tagi ekki í boði og í Danmörku er takmörkuð heimild til millifærslu persónuafsláttar en ekki deiling þrepa,“ útskýrir Axel. Innan við 1% tekjuskattshækkun á efstu tekjutíundina Í öðru minnisblaði dagsettu 18. desember 2024 sem fréttastofu barst frá ráðuneytinu er því svarað hvernig aukinn tekjuskattur vegna afnáms samsköttunar skiptist innan efstu tekjutíundarinnar, það er milli þeirra sem eru í 90-95% og þeirra sem eru á 95-100% bili efstu tekjutíundar. Svarið, sem tekið var saman í tengslum við stjórnarmyndunarviðræður, byggir á álagningargögnum vegna tekjuársins 2023. Hlutfall samsköttunar í efstu tekjutíundinni skiptist þannig að 93,3% aukins tekjuskatts lendir á efri helmingi tíundarinnar en 6,7% á neðri helmingi. Þá kemur fram í minnisblaðinu að tekjuskattsgreiðslur efri helmings hækki um 0,62% og neðri helmings um 0,07% við afnám samsköttunarinnar. Alþingi Efnahagsmál Skattar og tollar Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Fjármál heimilisins Mest lesið Bað um 12 milljónir til að halda tónlistarhátíð í öðru sveitarfélagi Innlent Segja ógnarstjórn ríkja á Þjóðminjasafninu Innlent Telja manninn hafa örmagnast við sjósundsæfingar Innlent Telja að maðurinn sé fundinn Innlent „Þetta er mjög þungt og erfitt“ Innlent Reknir fyrir að vinna ekki nógu mikið Innlent Kærir Costner fyrir „ofbeldisfulla óundirbúna“ nauðgunarsenu Erlent „Yndisleg kvöldstund í þessum þunga harmi okkar“ Innlent Gert að finna aðra staðsetningu fyrir hjólhýsabyggðina Innlent Gömul strætóskýli verði nýtt sem „byttebox“ Innlent Fleiri fréttir Telja að maðurinn sé fundinn „Þetta er mjög þungt og erfitt“ „Ég vara mjög við því að menn beiti þessu úrræði“ „Verið að búa til óseðjandi kerfi þar sem bátum mun fjölga“ Eldur kviknaði í vörubíl á Reykjanesbraut Bað um 12 milljónir til að halda tónlistarhátíð í öðru sveitarfélagi „Yndisleg kvöldstund í þessum þunga harmi okkar“ Leit hefst á ný eftir hádegi Klúðursleg rannsókn lögreglu leiddi til sýknu skipstjóra Reknir fyrir að vinna ekki nógu mikið Færa boðuð gagnmótmæli gegn rasisma vegna ofbeldisógnar Telja manninn hafa örmagnast við sjósundsæfingar Gömul strætóskýli verði nýtt sem „byttebox“ Segja ógnarstjórn ríkja á Þjóðminjasafninu Gert að finna aðra staðsetningu fyrir hjólhýsabyggðina Sofandi á byggingarsvæðinu og „í vandræðum með vin sinn“ „Okkur langar að börnin okkar fái öruggan stað til að vera á“ Utanríkisráðherra Breta á Íslandi: „Gleður mig að Ísland vill vera með í bandalagi viljugra þjóða“ Biblíur og Kjarval sameinast í Vestmannaeyjum Tapaði 20 milljónum á svipstundu við að samþykkja beiðni Sjaldséð heimsókn utanríkisráðherra og háar upphæðir sem hverfa Ætla ekki að minnka leyfilegan dagsafla Leitinni að sundmanninum lokið að sinni „Arfavitlaus lausn“ að minnka aflann í hverri veiðiferð Barn fórst í Hvítá í gær Drengurinn er kominn í leitirnar Gróf slagsmál foreldra á fótboltamóti barna reyndust plat Ómetanlegt að koma skilaboðum sinnar kynslóðar á framfæri á svo stórum viðburði Segir ráðgjöf Hafró kippt úr sambandi og „gúmmítékki“ sendur á næstu ríkisstjórn Svæðið sem Veitur vilja girða „óþarflega stórt“ Sjá meira
Í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar sem nú er í meðförum Alþingis er gert ráð fyrir að afnema samsköttun hjóna og sambýlisfólks sem heimilar samnýtingu skattþrepa að hluta. Þingmenn stjórnarandstöðunnar hafa gagnrýnt áformin harðlega sem feli í sér skattahækkun á heimili landsins, þvert á það sem stjórnarflokkarnir hafi lofað í aðdraganda kosninga. Ekki er gert ráð fyrir breytingum á samnýtingu persónuafsláttar. Fréttastofa óskaði eftir gögnum frá fjármálaráðuneytinu um þær forsendur sem liggja að baki áformum um afnám samsköttunar. Í minnisblaði frá ráðuneytinu, sem dagsett er 6. desember í fyrra, kemur meðal annars fram að teknar hafi verið saman helstu upplýsingar um samsköttun vegna tekjuársins 2023. Ríkissjóður hafi orðið af 2,7 milljörðum króna á því ári og samsköttunin sé eftirgjöf af skatttekjum sem því nemi. Þá segir einnig um tekjudreifingu og ráðstöfunartekjur heimila í minnisblaðinu að aðgerð samsköttunar auki ráðstöfunartekjur tekjuhærri heimila. Samsköttunin stuðli að kynjamisrétti „Um er að ræða 4,3% einstaklinga í álagningar-gögnum Skattsins og eru 95% þeirra í efstu tekjutíund, af þeim eru karlar í 82% tilvika. Samsköttunin gengur því gegn almennu hlutverki hins opinbera að stuðla fremur að því að jafna tekjudreifinguna en auka hana. Með hliðsjón af jafnréttissjónarmiðum þá styður þessi aðgerð kynjamisrétti þar sem konur hafa að jafnaði lægri laun er karlar og bera að auki meiri ábyrgð á ólaunuðum heimilis- og umönnunar-störfum. Af þeim sem njóta samsköttunar fá álagðan 26% af öllum fjármagnstekjuskatti einstaklinga og er því einnig um að ræða eignamikla aðila,” segir ennfremur í minnisblaðinu. Axel Hall er lektor við viðskipta- og hagfræðideild Háskólans í Reykjavík, og var formaður sérfræðihóps um endurskoðun á tekjuskattskerfinu í aðdraganda lífskjarasamninga árið 2019. „Í dag getur sambúðarfólk flutt á milli persónuafslátt annars vegar og síðan ef annar makinn er í efsta [skatt]þrepi og hinn makinn fullnýtir ekki næst efsta þrepið þá má tekjuhærri aðilinn nýta helming af ónýttum hluta næst efsta þrepsins. Það sem er núna til umræðu er að afnema þessa heimild en að láta áfram vera heimild til staðar til þess að millifæra persónuafslátt á milli sambúðarfólks,“ útskýrir Axel í samtali við fréttastofu. Axel var formaður sérfræðingahóps var formaður sérfræðihóps um endurskoðun á tekjuskattskerfinu í aðdraganda lífskjarasamninga árið 2019.Vísir/Egill „Til þess að geta nýtt þessa heimild í dag þá þarf annar aðilinn að vera tekjuhár og hinn aðilinn að vera tekjulægri. Það eru um sjö prósent framteljenda sem greiða skatt í efsta þrepi þannig þetta augljóslega beinist þá að þeim. Það eru um 6 prósent sambúðarfólks sem nýtir þessa heimild og í 80% tilfella er karlinn tekjuhærri og um 90% af fjárhæðinni rennur til karla,“ segir Axel. Ef horft sé til aldurshópa er það langalgengast að sögn Axels að ívilnunin renni til einstaklings innan sambúðar sem að er á aldrinum 45 til 54 ára en minnst renni ívilnunin fólks á aldrinum 25 til 34 ára. „Hér er algengasta tilfellið um að ræða tekjuháan karl yfir fertugu og ennfremur að þetta er ekki í ríkum mæli að renna til barnafjölskyldna,“ segir Axel. Þá bendir hann á að sambærileg ívilnun tíðkist almennt ekki annars staðar á Norðurlöndum. „Einstaklingsframtöl eru meginregla á hinum Norðurlöndunum. Í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi er samsköttun af þessu tagi ekki í boði og í Danmörku er takmörkuð heimild til millifærslu persónuafsláttar en ekki deiling þrepa,“ útskýrir Axel. Innan við 1% tekjuskattshækkun á efstu tekjutíundina Í öðru minnisblaði dagsettu 18. desember 2024 sem fréttastofu barst frá ráðuneytinu er því svarað hvernig aukinn tekjuskattur vegna afnáms samsköttunar skiptist innan efstu tekjutíundarinnar, það er milli þeirra sem eru í 90-95% og þeirra sem eru á 95-100% bili efstu tekjutíundar. Svarið, sem tekið var saman í tengslum við stjórnarmyndunarviðræður, byggir á álagningargögnum vegna tekjuársins 2023. Hlutfall samsköttunar í efstu tekjutíundinni skiptist þannig að 93,3% aukins tekjuskatts lendir á efri helmingi tíundarinnar en 6,7% á neðri helmingi. Þá kemur fram í minnisblaðinu að tekjuskattsgreiðslur efri helmings hækki um 0,62% og neðri helmings um 0,07% við afnám samsköttunarinnar.
Alþingi Efnahagsmál Skattar og tollar Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Fjármál heimilisins Mest lesið Bað um 12 milljónir til að halda tónlistarhátíð í öðru sveitarfélagi Innlent Segja ógnarstjórn ríkja á Þjóðminjasafninu Innlent Telja manninn hafa örmagnast við sjósundsæfingar Innlent Telja að maðurinn sé fundinn Innlent „Þetta er mjög þungt og erfitt“ Innlent Reknir fyrir að vinna ekki nógu mikið Innlent Kærir Costner fyrir „ofbeldisfulla óundirbúna“ nauðgunarsenu Erlent „Yndisleg kvöldstund í þessum þunga harmi okkar“ Innlent Gert að finna aðra staðsetningu fyrir hjólhýsabyggðina Innlent Gömul strætóskýli verði nýtt sem „byttebox“ Innlent Fleiri fréttir Telja að maðurinn sé fundinn „Þetta er mjög þungt og erfitt“ „Ég vara mjög við því að menn beiti þessu úrræði“ „Verið að búa til óseðjandi kerfi þar sem bátum mun fjölga“ Eldur kviknaði í vörubíl á Reykjanesbraut Bað um 12 milljónir til að halda tónlistarhátíð í öðru sveitarfélagi „Yndisleg kvöldstund í þessum þunga harmi okkar“ Leit hefst á ný eftir hádegi Klúðursleg rannsókn lögreglu leiddi til sýknu skipstjóra Reknir fyrir að vinna ekki nógu mikið Færa boðuð gagnmótmæli gegn rasisma vegna ofbeldisógnar Telja manninn hafa örmagnast við sjósundsæfingar Gömul strætóskýli verði nýtt sem „byttebox“ Segja ógnarstjórn ríkja á Þjóðminjasafninu Gert að finna aðra staðsetningu fyrir hjólhýsabyggðina Sofandi á byggingarsvæðinu og „í vandræðum með vin sinn“ „Okkur langar að börnin okkar fái öruggan stað til að vera á“ Utanríkisráðherra Breta á Íslandi: „Gleður mig að Ísland vill vera með í bandalagi viljugra þjóða“ Biblíur og Kjarval sameinast í Vestmannaeyjum Tapaði 20 milljónum á svipstundu við að samþykkja beiðni Sjaldséð heimsókn utanríkisráðherra og háar upphæðir sem hverfa Ætla ekki að minnka leyfilegan dagsafla Leitinni að sundmanninum lokið að sinni „Arfavitlaus lausn“ að minnka aflann í hverri veiðiferð Barn fórst í Hvítá í gær Drengurinn er kominn í leitirnar Gróf slagsmál foreldra á fótboltamóti barna reyndust plat Ómetanlegt að koma skilaboðum sinnar kynslóðar á framfæri á svo stórum viðburði Segir ráðgjöf Hafró kippt úr sambandi og „gúmmítékki“ sendur á næstu ríkisstjórn Svæðið sem Veitur vilja girða „óþarflega stórt“ Sjá meira
Utanríkisráðherra Breta á Íslandi: „Gleður mig að Ísland vill vera með í bandalagi viljugra þjóða“