Hvenær ber fullorðið fólk ábyrð? Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar 10. apríl 2025 07:00 Ég las nýlega viðtal á Vísi við rapparann Kilo (Garðar Eyfjörð) þar sem hann talaði um spilafíkn og ábyrgð áhrifavalda.Frásögn Kilo sló mig svakalega. Nú hef ég verið sjálf edrú frá áfengi og fíkniefnum í nokkur ár. Ég veit hvað það er að vera fíkill. Og það stuðar mig að sjá hvað fullorðnir einstaklingar, áhrifavaldar og tónlistarmenn, og sömuleiðis venjulegar mæður og feður úti í bæ eru að birta á samfélagsmiðlum. Erum við ekki fyrirmyndir barnanna okkar? Eigum við ekki að standa upp og segja eitthvað? Er ekki löngu kominn tími til þess að fara vekja athygli á fullorðnum einstaklingum á TikTok sem er búnir að sannfæra fatlað fólk, eða fólk með hinar og þessar þroskahamlanir, um að vera með sér í „liði“ og rakka aðra niður? Nú er ég á hálum ís. Ég hef nefnilega sjálf orðið fyrir barðinu á þessu „fullorðna“ fólki. Ég hef séð mæður, og jafnvel feður, inni á þessum miðli, TikTok, þar sem þau viðhafa vægast sagt ógeðslegt orðbragð - fyrir framan börnin sín. Svo er fólk að pæla í því út frá hverju einelti sprettur og hvaðan börn eru pikka upp ljóta orðanotkun og hegðun? Ég get með sanni sagt að þetta kemur beint af „live feed“ umræðum á TikTok. Þessir fullorðnu einstaklingar ganga langt í því að brjóta aðra niður andlega, og þá sérstaklega einn tiltekinn hópur. Um daginn tjáði ég mig „live“ inni á TikTok – um umræður sem höfðu átt sér þar stað daginn áður, þar það var beinlínis verið að ræða um mig. Ég hefði betur mátt sleppa því. Frá upphafi var aðeins eitt sem vakti fyrir mér: að vera til staðar fyrir þolendur. Ég vissi að ég kæmi ekki til með að fara að eignast vini. Ég sá myndskeið frá fólki sem talaði niður til þolenda á viðurstyggilegan hátt. Ég vildi vera til staðar. Fyrir það var ég, og er enn, kölluð ógeðslegum nöfnum Ég vil taka upp hanskann fyrir jaðarsetta og viðkvæma hópa í samfélaginu, einstaklinga sem glíma við fatlanir eða raskanir af hverskyns tagi. Einstaklinga sem eiga auðvelt með að sogast þarna inn af því að þeir þrá ekkert heitar en að „fitta“ inn. Þeir lenda síðan í því að þeirra miðlar eru ítrekað notaðir sem vettvangur eineltis. Ég, fullorðin manneskja, varð fyrir þessu. Hvað ætli aðrir þarna úti hafi orðið fyrir þessu líka? Ég veit um hræðileg dæmi þar sem einstaklingar hafa reynt að svipta sig lífi út af þessu. Er þetta í alvörunni það sem mæður og feður vilja fyrir börnin sín: að horfa á þessi live feed á TikTok? Ég myndi ráðleggja hverju einasta foreldri að kanna samfélagsmiðlanotkun hjá barninu sínu, sjá hverjum barnið er að fylgja og hvort barnið sé að taka þátt í live feed-um, eða hlusta á live feed hjá fullorðnu fólki. Það er alveg kominn tími til þess að segja frá þessu og skila skömminni heim. Svo erum við hissa að samfélagið lagist ekki. Einelti verður sífellt meira og grófara og ofbeldishegðun á meðal barna verður sífellt algengari. Stórbrotin drykkja á leikjum, fjárhættuspil gerð „eðlileg“, er þetta fyrirmyndarlegt? Um daginn fór ég ásamt 15 ára gamalli dóttur minni til Manchester þar sem við fórum á fótboltaleik, en dóttir mín hefur æft fótbolta í tæp níu ár. Dóttur minni blöskraði að sjá hversu mikil drykkja og fyllerí var á meðal áhorfenda á leiknum og hafði orð á því við mig hvað þetta tvennt passaði engan veginn saman. Ég geri mér grein fyrir því að áfengisneysla og þessi „bjórmenning“ hefur alltaf fylgt fótboltaleikjum. En af hverju þarf það að vera þannig? Erum við ekki fyrst og fremst að fara á leiki til að styðja við liðið okkar, hvetja okkar menn eða konur? Er ekki hægt að bíða með bjórsötrið þar til eftir leikinn, fara þá eitthvert og fagna með vinunum- án barnanna? Ég veit að ég er ekki ein um þessa skoðun. Í hlaðvarpinu mínu Þetta er alvaran tók ég viðtal við geðhjúkrunarfræðing, sem hafði það á orði að þetta tvennt, áfengi og íþróttaáhorf, væri fáránleg samsetning. Það er staðreynd að áfengi er skaðlegasta vímuefnið. Hvaða skilaboð viljum við senda börnunum okkar? Að þetta sé bara allt í lagi? Að þú getir ekki „fittað“ inn án þess að drekka, neyta efna eða spila fjárhættuspil? Ég er hjartanlega sammála rapparanum Kilo. Eins og hann réttilega bendir á þá eru áhrifavaldar búnir að „normalísera“ fjárhættuspil og gera þau „kúl“ á meðal ungs fólks. Það er skelfilegt. Rapparar og áhrifavaldar sem eru edrú í dag eru að „hæpa“ þetta upp. Þetta er í rauninni stórhættulegt. Ég vil benda fólki að það eru til úrræði. Inni á Vogi er boðið upp á GA (Gamblers Anonymous) fundi. Þar er hægt að sækja styrk, hvatningu og fá áheyrn. Hvenær á að fara tala upphátt fyrir börnin okkar en ekki bara geyma allt inní skáp láta eins og ekkert sé að gerast eða þetta geti ekki verið „þitt“ barn? Viljum við að þau haldi að þau sé ekki kúl, eða að þau geti ekki náð sér í fylgjendur ef þau eru ekki partur af eineltismenningunni á TikTok? Ég er sjálf búin að láta mín börn vita að það eru ákveðnir aðgangar sem þau ættu ekki að fylgja, og helst loka á þá. Ég nefni þá ekki hér en ég mun með glöðu geði segja hverjum sem er sem spyr mig. Ég þykist vita að þessi grein á eftir að vera tekin fyrir af þessum tiltekna hópi á TikTok. Ég hef verið sökuð um viðbjóðslega hluti þarna inni, ærumeiðingar sem eru svo alvarlegar að ég endaði á því að leita til lögmanns, sem er með málið á sínu borði í dag. Ég fór í djúpa naflaskoðun og hætti algjörlega að fara inn á TikTok, nema þá rétt til að „skrolla.“ Ég hef ákveðið að ég ætla ekki að vera þessi gerð af fyrirmynd fyrir börnin mín. Áður en ég skrifaði þessa grein fór ég aðeins á stúfana og skoðaði „live“ hjá erlendum einstaklingum á TikTok. Þar var allt annað uppi á tengingum en það sem ég hef séð hérna heima. Það var áberandi hvað umræðurnar voru upplífgandi og jákvæðar; fólk var að hrósa öðrum, tala fallega við hvort annað. Engin neikvæðni, niðurrif eða baktal. Elsku foreldrar. Börnunum ykkar er ekki lengur óhætt jafnvel þó að þau séu alein inni í herberginu sínu. Og ef þið hafið ekki horft á þættina Adolescence þarna var um „venjulegan“ unglingstrák sem hvarf í tölvuheiminn, varð fyrir einelti og sagði aldrei neitt. Sat með það hjá sér. Endaði á einhverju sem hann gat aldrei tekið til baka, vilt þú að þetta sé þitt barn? Því hvort sem þetta er brotið heimili eða bara ósköp venjulegt heimili þá getur þetta alveg leynst inni á þínu heimili. Linkur meðfylgjandi er frá Landlækni : Hér fer landlæknir yfir þessa þætti. Verið vakandi fyrir því hvað börnin ykkar og unglingarnir ykkar eru að gera inni á samfélagsmiðlum. Undanfarin ár höfum við misst frá okkur allt of mörg ungmenni í blóma lífsins. Sum hafa látið lífið í kjölfar ofbeldis, önnur vegna vímuefnaneyslu. Svo ekki sé minnst á þau sem hafa fallið fyrir eigin hendi. Hvenær eigum við að segja stopp? Höfundur er móðir og nemi í afbrotafræði Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ofbeldi barna Ofbeldi gegn börnum Fjárhættuspil Fíkn Skóla- og menntamál Mest lesið Halldór 27.03.2024 Halldór Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Ég las nýlega viðtal á Vísi við rapparann Kilo (Garðar Eyfjörð) þar sem hann talaði um spilafíkn og ábyrgð áhrifavalda.Frásögn Kilo sló mig svakalega. Nú hef ég verið sjálf edrú frá áfengi og fíkniefnum í nokkur ár. Ég veit hvað það er að vera fíkill. Og það stuðar mig að sjá hvað fullorðnir einstaklingar, áhrifavaldar og tónlistarmenn, og sömuleiðis venjulegar mæður og feður úti í bæ eru að birta á samfélagsmiðlum. Erum við ekki fyrirmyndir barnanna okkar? Eigum við ekki að standa upp og segja eitthvað? Er ekki löngu kominn tími til þess að fara vekja athygli á fullorðnum einstaklingum á TikTok sem er búnir að sannfæra fatlað fólk, eða fólk með hinar og þessar þroskahamlanir, um að vera með sér í „liði“ og rakka aðra niður? Nú er ég á hálum ís. Ég hef nefnilega sjálf orðið fyrir barðinu á þessu „fullorðna“ fólki. Ég hef séð mæður, og jafnvel feður, inni á þessum miðli, TikTok, þar sem þau viðhafa vægast sagt ógeðslegt orðbragð - fyrir framan börnin sín. Svo er fólk að pæla í því út frá hverju einelti sprettur og hvaðan börn eru pikka upp ljóta orðanotkun og hegðun? Ég get með sanni sagt að þetta kemur beint af „live feed“ umræðum á TikTok. Þessir fullorðnu einstaklingar ganga langt í því að brjóta aðra niður andlega, og þá sérstaklega einn tiltekinn hópur. Um daginn tjáði ég mig „live“ inni á TikTok – um umræður sem höfðu átt sér þar stað daginn áður, þar það var beinlínis verið að ræða um mig. Ég hefði betur mátt sleppa því. Frá upphafi var aðeins eitt sem vakti fyrir mér: að vera til staðar fyrir þolendur. Ég vissi að ég kæmi ekki til með að fara að eignast vini. Ég sá myndskeið frá fólki sem talaði niður til þolenda á viðurstyggilegan hátt. Ég vildi vera til staðar. Fyrir það var ég, og er enn, kölluð ógeðslegum nöfnum Ég vil taka upp hanskann fyrir jaðarsetta og viðkvæma hópa í samfélaginu, einstaklinga sem glíma við fatlanir eða raskanir af hverskyns tagi. Einstaklinga sem eiga auðvelt með að sogast þarna inn af því að þeir þrá ekkert heitar en að „fitta“ inn. Þeir lenda síðan í því að þeirra miðlar eru ítrekað notaðir sem vettvangur eineltis. Ég, fullorðin manneskja, varð fyrir þessu. Hvað ætli aðrir þarna úti hafi orðið fyrir þessu líka? Ég veit um hræðileg dæmi þar sem einstaklingar hafa reynt að svipta sig lífi út af þessu. Er þetta í alvörunni það sem mæður og feður vilja fyrir börnin sín: að horfa á þessi live feed á TikTok? Ég myndi ráðleggja hverju einasta foreldri að kanna samfélagsmiðlanotkun hjá barninu sínu, sjá hverjum barnið er að fylgja og hvort barnið sé að taka þátt í live feed-um, eða hlusta á live feed hjá fullorðnu fólki. Það er alveg kominn tími til þess að segja frá þessu og skila skömminni heim. Svo erum við hissa að samfélagið lagist ekki. Einelti verður sífellt meira og grófara og ofbeldishegðun á meðal barna verður sífellt algengari. Stórbrotin drykkja á leikjum, fjárhættuspil gerð „eðlileg“, er þetta fyrirmyndarlegt? Um daginn fór ég ásamt 15 ára gamalli dóttur minni til Manchester þar sem við fórum á fótboltaleik, en dóttir mín hefur æft fótbolta í tæp níu ár. Dóttur minni blöskraði að sjá hversu mikil drykkja og fyllerí var á meðal áhorfenda á leiknum og hafði orð á því við mig hvað þetta tvennt passaði engan veginn saman. Ég geri mér grein fyrir því að áfengisneysla og þessi „bjórmenning“ hefur alltaf fylgt fótboltaleikjum. En af hverju þarf það að vera þannig? Erum við ekki fyrst og fremst að fara á leiki til að styðja við liðið okkar, hvetja okkar menn eða konur? Er ekki hægt að bíða með bjórsötrið þar til eftir leikinn, fara þá eitthvert og fagna með vinunum- án barnanna? Ég veit að ég er ekki ein um þessa skoðun. Í hlaðvarpinu mínu Þetta er alvaran tók ég viðtal við geðhjúkrunarfræðing, sem hafði það á orði að þetta tvennt, áfengi og íþróttaáhorf, væri fáránleg samsetning. Það er staðreynd að áfengi er skaðlegasta vímuefnið. Hvaða skilaboð viljum við senda börnunum okkar? Að þetta sé bara allt í lagi? Að þú getir ekki „fittað“ inn án þess að drekka, neyta efna eða spila fjárhættuspil? Ég er hjartanlega sammála rapparanum Kilo. Eins og hann réttilega bendir á þá eru áhrifavaldar búnir að „normalísera“ fjárhættuspil og gera þau „kúl“ á meðal ungs fólks. Það er skelfilegt. Rapparar og áhrifavaldar sem eru edrú í dag eru að „hæpa“ þetta upp. Þetta er í rauninni stórhættulegt. Ég vil benda fólki að það eru til úrræði. Inni á Vogi er boðið upp á GA (Gamblers Anonymous) fundi. Þar er hægt að sækja styrk, hvatningu og fá áheyrn. Hvenær á að fara tala upphátt fyrir börnin okkar en ekki bara geyma allt inní skáp láta eins og ekkert sé að gerast eða þetta geti ekki verið „þitt“ barn? Viljum við að þau haldi að þau sé ekki kúl, eða að þau geti ekki náð sér í fylgjendur ef þau eru ekki partur af eineltismenningunni á TikTok? Ég er sjálf búin að láta mín börn vita að það eru ákveðnir aðgangar sem þau ættu ekki að fylgja, og helst loka á þá. Ég nefni þá ekki hér en ég mun með glöðu geði segja hverjum sem er sem spyr mig. Ég þykist vita að þessi grein á eftir að vera tekin fyrir af þessum tiltekna hópi á TikTok. Ég hef verið sökuð um viðbjóðslega hluti þarna inni, ærumeiðingar sem eru svo alvarlegar að ég endaði á því að leita til lögmanns, sem er með málið á sínu borði í dag. Ég fór í djúpa naflaskoðun og hætti algjörlega að fara inn á TikTok, nema þá rétt til að „skrolla.“ Ég hef ákveðið að ég ætla ekki að vera þessi gerð af fyrirmynd fyrir börnin mín. Áður en ég skrifaði þessa grein fór ég aðeins á stúfana og skoðaði „live“ hjá erlendum einstaklingum á TikTok. Þar var allt annað uppi á tengingum en það sem ég hef séð hérna heima. Það var áberandi hvað umræðurnar voru upplífgandi og jákvæðar; fólk var að hrósa öðrum, tala fallega við hvort annað. Engin neikvæðni, niðurrif eða baktal. Elsku foreldrar. Börnunum ykkar er ekki lengur óhætt jafnvel þó að þau séu alein inni í herberginu sínu. Og ef þið hafið ekki horft á þættina Adolescence þarna var um „venjulegan“ unglingstrák sem hvarf í tölvuheiminn, varð fyrir einelti og sagði aldrei neitt. Sat með það hjá sér. Endaði á einhverju sem hann gat aldrei tekið til baka, vilt þú að þetta sé þitt barn? Því hvort sem þetta er brotið heimili eða bara ósköp venjulegt heimili þá getur þetta alveg leynst inni á þínu heimili. Linkur meðfylgjandi er frá Landlækni : Hér fer landlæknir yfir þessa þætti. Verið vakandi fyrir því hvað börnin ykkar og unglingarnir ykkar eru að gera inni á samfélagsmiðlum. Undanfarin ár höfum við misst frá okkur allt of mörg ungmenni í blóma lífsins. Sum hafa látið lífið í kjölfar ofbeldis, önnur vegna vímuefnaneyslu. Svo ekki sé minnst á þau sem hafa fallið fyrir eigin hendi. Hvenær eigum við að segja stopp? Höfundur er móðir og nemi í afbrotafræði
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun