Nei, það verður ekki að vera Ísrael, það er Ísrael Einar Ólafsson skrifar 2. júní 2025 06:01 „Verður það að vera Ísrael?“ spyr alþjóðastjórnmálafræðingurinn Hjörtur J. Guðmundsson í grein á Vísi 30. maí síðastliðinn. Þar vísar hann til þess að fyrir tíu árum réðust vígamenn Ríkis íslams inn í flóttamannabúðirnar Yarmouk í Sýrlandi þar sem Palestínumenn höfðust við og beittu þar miklu ofbeldi en meðan á því gekk heyrðist vart múkk í þeim hér á landi sem hæst hafa þegar Palestínumenn á Gaza og Vesturbakkanum eru annars vegar. „Skiptir virkilega máli hvar Palestínumenn líða slíkar hörmungar?“ spyr hann. „Eða er meginatriðið hver kemur þar við sögu? Verður það að vera Ísrael?“ Spurningunni er beint til mín eins og allra hinna fjölmörgu sem hafa mótmælt yfirgengilegu ofbeldi Ísraels á Gasa að undanförnu. Reyndar finnst mér svolítið einkennilegt að alþjóðastjórnmálafræðingur skuli þurfa að fá svör við þessari spurningu. Mér hefur vissulega fallið það þungt hversu lítils ég má mín gagnvart öllu því ofbeldi sem viðgengst víða um heim. Það mætti líka spyrja hvers vegna séu ekki tíðar mótmælagöngur í Reykjavík vegna þess ofbeldis sem almennir borgarar í Súdan mega þola svo vísað sé til ástands sem er ekki síður alvarlegt en á Gasa. En munurinn er sá að ástandið í Súdan stafar af borgarastríði þar sem við eða þau ríki sem við erum tengdust geta lítil áhrif haft. Eflaust gætu þó áhrifamikil ríki og ríkjasambönd eins og Bandaríkin og Evrópusambandið beitt sér meir og það væri kannski full ástæða til að þrýsta meir á aðgerðir af þeirra hálfu. Stríðið í Sýrlandi frá árinu 2011 hefur verið ansi flókið og dæmið um flóttamannabúðirnar Yarmouk er einungis eitt af skelfilegum atburðum sem þar hafa átt sér stað. Það hefur hreint ekki verið einhugur um hverjum er þar um að kenna, flestir þó sammála um að það sé engum einum, en ýmsir íslamskir vígahópar hafa sannarlega komið þar við sögu. Sjálfur tók ég reyndar þátt í þýðingu bókar, Stríðið gegn Sýrlandi (The Dirty war on Syria), (2018) þar sem sýnt er fram á ábyrgð vesturveldanna, einkum Bandaríkjanna, á því stríði. Sú greining hefur þó verið umdeild og hvað sem um hana má segja hafa margir aðrir komið þar við sögu. Hvað sem því líður, þá hefði það satt að segja verið til lítils að við sem nú mótmælum ofbeldinu á Gasa hefðum tekið upp einhverjar mótmælaaðgerðir gegn íslömskum vígamönnum sem réðust inn í flóttamannabúðir Palestínumanna mitt í stríðinu í Sýrlandi árið 2015. Ég held það þurfi ekki próf í alþjóðastjórnmálafræði til að sjá það. Með tilliti til alþjóðastjórnmála er staðan á Gasa núna hinsvegar allt önnur. Ísrael hefur allt frá stofnun ríkisins verið í nánu sambandi við Evrópu og Bandaríkin. Bandaríkin sjá Ísrael fyrir um 60% af þeim vopnum sem þeir framleiða ekki sjálfir. Þýskaland sér þeim fyrir um um 30%. Um þriðjungur utanríkisviðskipta Ísraels er við Evrópusambandið. Margt bendir til að Bandaríkin og Evrópusambandið hefðu getað komið í veg fyrir þjóðarmorðið á Gasa með samstilltum aðgerðum. Og gætu stöðvað það nú. Ísland hefur alltaf haft góð samskipti við Ísrael og Bandaríkin og Evrópusambandið eru meðal nánustu samstarfsríkja Íslands. Þess vegna hefur það eitthvað upp á sig að hafa hátt um þetta nú, taka undir með þeim í Evrópu og Bandaríkjunum sem krefjast aðgerða, hvetja íslenska ráðamenn til að láta í sér heyra og hvetja til sniðgöngu gagnvart Ísrael. Við áttum enga slíka möguleika gagnvart vígamönnum Ríkis íslams sem réðust inn í flóttamannabúðirnar Yarmouk fyrir rétt rúmum tíu árum síðan. Ég ætla ekki að elta ólar við athugasemd greinarhöfundar um að við höfum ekki „gagnrýnt áralanga ógnarstjórn Hamas á Gaza“ en vil bara benda á að hvaða álit sem menn hafa á Hamas og jafnvel þótt einhverjir vilji taka undir með stjórn Ísraels að það sé nauðsynlegt að uppræta Hamas, þá getur það aldrei réttlætt þjóðarmorð á íbúum Gasa. Sífelld tilvísun ráðamanna á Vesturlöndum til óréttlætanlegra aðgerða Hamas 7. október 2023 og rétt Ísraels til sjálfsvarnar er hörmuleg réttlæting á þeirri skelfingu sem nú ríkir á Gasa og aðgerðarleysinu gagnvart henni. Svona rétt í lokin: Ég hef aldrei orðið var við þá gyðingaandúð, sem greinarhöfundur víkur að í lok greinar sinnar, og er líklega niðurstaða hans og meginatriðið. Hjá öllum þeim fjölmörgu sem ég hef verið í sambandi við um áratuga skeið í mótmælum gegn ofbeldi Ísraels gagnvart Palestínumönnum. Ég hef enga séð tengja gyðinga almennt við það ofbeldi nema þá sem gagnrýna þessi mótmæli og tengja þau við gyðingaandúð. Við þá segi ég: fyrir alla muni, hættið að tengja gyðinga almennt við glæpaverk Ísraels. Hættið að kynda undir gyðingaandúð. Höfundur er ljóðskáld og fyrrverandi bókavörður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Átök í Ísrael og Palestínu Sýrland Mest lesið Halldór 28.06.2025 Halldór Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Sjá meira
„Verður það að vera Ísrael?“ spyr alþjóðastjórnmálafræðingurinn Hjörtur J. Guðmundsson í grein á Vísi 30. maí síðastliðinn. Þar vísar hann til þess að fyrir tíu árum réðust vígamenn Ríkis íslams inn í flóttamannabúðirnar Yarmouk í Sýrlandi þar sem Palestínumenn höfðust við og beittu þar miklu ofbeldi en meðan á því gekk heyrðist vart múkk í þeim hér á landi sem hæst hafa þegar Palestínumenn á Gaza og Vesturbakkanum eru annars vegar. „Skiptir virkilega máli hvar Palestínumenn líða slíkar hörmungar?“ spyr hann. „Eða er meginatriðið hver kemur þar við sögu? Verður það að vera Ísrael?“ Spurningunni er beint til mín eins og allra hinna fjölmörgu sem hafa mótmælt yfirgengilegu ofbeldi Ísraels á Gasa að undanförnu. Reyndar finnst mér svolítið einkennilegt að alþjóðastjórnmálafræðingur skuli þurfa að fá svör við þessari spurningu. Mér hefur vissulega fallið það þungt hversu lítils ég má mín gagnvart öllu því ofbeldi sem viðgengst víða um heim. Það mætti líka spyrja hvers vegna séu ekki tíðar mótmælagöngur í Reykjavík vegna þess ofbeldis sem almennir borgarar í Súdan mega þola svo vísað sé til ástands sem er ekki síður alvarlegt en á Gasa. En munurinn er sá að ástandið í Súdan stafar af borgarastríði þar sem við eða þau ríki sem við erum tengdust geta lítil áhrif haft. Eflaust gætu þó áhrifamikil ríki og ríkjasambönd eins og Bandaríkin og Evrópusambandið beitt sér meir og það væri kannski full ástæða til að þrýsta meir á aðgerðir af þeirra hálfu. Stríðið í Sýrlandi frá árinu 2011 hefur verið ansi flókið og dæmið um flóttamannabúðirnar Yarmouk er einungis eitt af skelfilegum atburðum sem þar hafa átt sér stað. Það hefur hreint ekki verið einhugur um hverjum er þar um að kenna, flestir þó sammála um að það sé engum einum, en ýmsir íslamskir vígahópar hafa sannarlega komið þar við sögu. Sjálfur tók ég reyndar þátt í þýðingu bókar, Stríðið gegn Sýrlandi (The Dirty war on Syria), (2018) þar sem sýnt er fram á ábyrgð vesturveldanna, einkum Bandaríkjanna, á því stríði. Sú greining hefur þó verið umdeild og hvað sem um hana má segja hafa margir aðrir komið þar við sögu. Hvað sem því líður, þá hefði það satt að segja verið til lítils að við sem nú mótmælum ofbeldinu á Gasa hefðum tekið upp einhverjar mótmælaaðgerðir gegn íslömskum vígamönnum sem réðust inn í flóttamannabúðir Palestínumanna mitt í stríðinu í Sýrlandi árið 2015. Ég held það þurfi ekki próf í alþjóðastjórnmálafræði til að sjá það. Með tilliti til alþjóðastjórnmála er staðan á Gasa núna hinsvegar allt önnur. Ísrael hefur allt frá stofnun ríkisins verið í nánu sambandi við Evrópu og Bandaríkin. Bandaríkin sjá Ísrael fyrir um 60% af þeim vopnum sem þeir framleiða ekki sjálfir. Þýskaland sér þeim fyrir um um 30%. Um þriðjungur utanríkisviðskipta Ísraels er við Evrópusambandið. Margt bendir til að Bandaríkin og Evrópusambandið hefðu getað komið í veg fyrir þjóðarmorðið á Gasa með samstilltum aðgerðum. Og gætu stöðvað það nú. Ísland hefur alltaf haft góð samskipti við Ísrael og Bandaríkin og Evrópusambandið eru meðal nánustu samstarfsríkja Íslands. Þess vegna hefur það eitthvað upp á sig að hafa hátt um þetta nú, taka undir með þeim í Evrópu og Bandaríkjunum sem krefjast aðgerða, hvetja íslenska ráðamenn til að láta í sér heyra og hvetja til sniðgöngu gagnvart Ísrael. Við áttum enga slíka möguleika gagnvart vígamönnum Ríkis íslams sem réðust inn í flóttamannabúðirnar Yarmouk fyrir rétt rúmum tíu árum síðan. Ég ætla ekki að elta ólar við athugasemd greinarhöfundar um að við höfum ekki „gagnrýnt áralanga ógnarstjórn Hamas á Gaza“ en vil bara benda á að hvaða álit sem menn hafa á Hamas og jafnvel þótt einhverjir vilji taka undir með stjórn Ísraels að það sé nauðsynlegt að uppræta Hamas, þá getur það aldrei réttlætt þjóðarmorð á íbúum Gasa. Sífelld tilvísun ráðamanna á Vesturlöndum til óréttlætanlegra aðgerða Hamas 7. október 2023 og rétt Ísraels til sjálfsvarnar er hörmuleg réttlæting á þeirri skelfingu sem nú ríkir á Gasa og aðgerðarleysinu gagnvart henni. Svona rétt í lokin: Ég hef aldrei orðið var við þá gyðingaandúð, sem greinarhöfundur víkur að í lok greinar sinnar, og er líklega niðurstaða hans og meginatriðið. Hjá öllum þeim fjölmörgu sem ég hef verið í sambandi við um áratuga skeið í mótmælum gegn ofbeldi Ísraels gagnvart Palestínumönnum. Ég hef enga séð tengja gyðinga almennt við það ofbeldi nema þá sem gagnrýna þessi mótmæli og tengja þau við gyðingaandúð. Við þá segi ég: fyrir alla muni, hættið að tengja gyðinga almennt við glæpaverk Ísraels. Hættið að kynda undir gyðingaandúð. Höfundur er ljóðskáld og fyrrverandi bókavörður.
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar
Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar