Næring barna í íþróttum Elísabet Margeirsdóttir og Birna Varðardóttir og Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifa 9. febrúar 2018 11:03 Í vikunni skapaðist umræða um mataræði barna í íþróttum vegna fyrirlesturs sem næringarfræðingur hélt hjá íþróttafélagi fyrir unga knattspyrnuiðkendur. Mynd af glæru úr fyrirlestrinum, sem sýndi mataræði fyrir einn dag hjá íþróttamanni, var dreift á samfélagsmiðlum. Í kjölfarið skapaðist umræða í fjölmiðlum um hversu óhollt mataræðið væri og margir furðuðu sig á þessum ráðleggingum til barna. Myndinni var hins vegar ætlað að sýna dæmi um mataræði afreksíþróttamanns með mikla orkuþörf, sem auk þess hafði það að markmiði að þyngjast. Íþróttanæring með afreksþjálfun í huga getur verið flókið fyrirbæri. Sú nálgun sem oft er viðhöfð í kringum mikið tímabundið álag felur gjarnan í sér einhæft fæðuval sem fyrst og fremst gengur út á að innbyrða sem mesta orku án sérstaks tillits til hollustu. Slíkt fæði er fjarri ráðleggingum um heilsusamlegt mataræði og á ekki erindi í fræðslu til barna. Mikilvægt er að börn í íþróttum fái bæði matarumhverfi og fræðslu þar sem lögð er rík áhersla á næringarríkt, fjölbreytt og heilsusamlegt fæði sem styður við eðlilegan vöxt og þroska. Þannig þarf bæði að mæta orkuþörf og tryggja að öll nauðsynleg næringarefni séu til staðar. Hollusta ætti alltaf að vera í fyrirrúmi við gerð ráðlegginga fyrir börn og fullorðna í íþróttum og æskilegt er að miða við almennar ráðleggingar um mataræði frá degi til dags. Í sumum tilfellum þarf að fara framhjá hollustuviðmiðum í ákveðinn tíma, til dæmis með takmörkun trefja og fitu og auknu magni fínunninna kolvetna. Íþróttafólk þarf því stundum að víkja frá almennum heilsufarssjónarmiðum til að tryggja nægilega orkuinntöku. Það getur sérstaklega átt við þegar markmiðið er að hámarka árangur í keppni. Mataræði barna í íþróttum ætti í grunninn að byggja á almennum ráðleggingum um mataræði frá Embætti landlæknis. Þær eru ætlaðar öllum heilbrigðum einstaklingum frá tveggja ára aldri og áhersla er lögð á að velja fyrst og fremst matvæli sem eru rík af næringarefnum frá náttúrunnar hendi. Höfundar greinarinnar vinna nú að gerð fræðsluefnis um íþróttir og næringu sem gefið verður út af Embætti landlæknis innan skamms. Ungmenni í íþróttum hafa hlutfallslega meiri þörf fyrir orku- og næringarefni en fullorðnir. Orkuþörf barna sem stunda íþróttir getur því verið mikil og þá þarf að tryggja að borðuð séu matvæli sem eru bæði orku- og næringarrík. Til að tryggja að ungmenni fái nauðsynleg næringarefni úr fæðunni er æskilegt að neyslu á orkuríkum en næringarsnauðum matvælum, á borð við sykurríka drykki, sælgæti og sætmeti, sé haldið í verulegu lágmarki. Við mikið æfingaálag ásamt ófullnægjandi mataræði er hætta á að börn og unglingar taka ekki út eðlilegan þroska. Þá skapast neikvætt orkujafnvægi sem hamlar vexti hjá báðum kynjum, seinkar kynþroska, veldur niðurbroti á vöðvum og eykur líkur á meiðslum. Jafnframt getur ónæg orkuinntaka samhliða stífri þjálfun orsakað tíðateppu (e. amenorrhea) hjá stúlkum. Tiltæk orka er þá nýtt til að vinna úr æfingaálagi en ferli vaxtar og þroska sitja á hakanum. Íþróttaæfingar eru gjarnan eftir skóla á virkum dögum og þá getur það gerst að langur tími líði milli máltíða. Þá er gott ráð að hafa bita sem veitir orku meðferðis til að grípa í áður en æfing hefst. Líði langur tími frá því æfingu lýkur og þar til kvöldmatur er borðaður er auk þess æskilegt að börn og ungmenni borði næringarríkan bita fljótlega að lokinni æfingu. Það vill stundum gerast að æfingar séu á kvöldverðartíma. Í þeim tilvikum skiptir máli að borða vel fyrri hluta dags, til dæmis góðan hádegisverð og millimáltíð um miðjan daginn. Gott er að miða við að borða kolvetnaríka en auðmeltanlega máltíð eða snarl t.d. brauðsneið með hollu áleggi eða ávöxt 1-3 klukkutímum fyrir æfingu. Það ætti að vera stefna hvers íþróttafélags að styðja við heilbrigðar fæðuvenjur ungra iðkenda sinna. Slíkt er best að gera með því að tryggja aðgengi að hollum valkostum auk þess sem eldri iðkendur og þjálfarar geta verið mikilvægar fyrirmyndir. Heilsuskilaboð og fræðsla til á barna á vegum íþróttafélaga þarf einnig að vera áreiðanleg, einföld og uppbyggileg. Þar sem veitingar eru seldar í tengslum við íþróttaæfingar og viðburði ætti eingöngu að bjóða upp á holla og næringarríka valkosti. Jafnframt er æskilegt að dregið sé sem mest úr auglýsingaáreiti og markaðssetningu á óhollum matvörum þar sem börn stunda æfingar eða keppni. Þannig tryggja íþróttafélög að iðkendur fái ekki misvísandi heilsuskilaboð í tengslum við íþróttaiðkun sína.Elísabet Margeirsdóttir, aðjúnkt í íþróttanæringarfræði við Menntavísindasvið Háskóla Íslands, Birna Varðardóttir meistaranemi í íþróttanæringarfræði við Maastricht Háskóla í Hollandi og Anna Sigríður Ólafsdóttir, prófessor í næringarfræði og deildarforseti Íþrótta-, tómstunda- og þroskaþjálfadeildar við Menntavísindasvið Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilsa Tengdar fréttir Næringarfræðingur segir umtalaða glæru tekna úr samhengi Ólafur Sæmundsson hélt fyrirlestur fyrir unga knattspyrnuiðkendur í vikunni en mikil umræða hefur skapast vegna glæru sem hann sýndi. 8. febrúar 2018 11:30 Mest lesið Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Sjá meira
Í vikunni skapaðist umræða um mataræði barna í íþróttum vegna fyrirlesturs sem næringarfræðingur hélt hjá íþróttafélagi fyrir unga knattspyrnuiðkendur. Mynd af glæru úr fyrirlestrinum, sem sýndi mataræði fyrir einn dag hjá íþróttamanni, var dreift á samfélagsmiðlum. Í kjölfarið skapaðist umræða í fjölmiðlum um hversu óhollt mataræðið væri og margir furðuðu sig á þessum ráðleggingum til barna. Myndinni var hins vegar ætlað að sýna dæmi um mataræði afreksíþróttamanns með mikla orkuþörf, sem auk þess hafði það að markmiði að þyngjast. Íþróttanæring með afreksþjálfun í huga getur verið flókið fyrirbæri. Sú nálgun sem oft er viðhöfð í kringum mikið tímabundið álag felur gjarnan í sér einhæft fæðuval sem fyrst og fremst gengur út á að innbyrða sem mesta orku án sérstaks tillits til hollustu. Slíkt fæði er fjarri ráðleggingum um heilsusamlegt mataræði og á ekki erindi í fræðslu til barna. Mikilvægt er að börn í íþróttum fái bæði matarumhverfi og fræðslu þar sem lögð er rík áhersla á næringarríkt, fjölbreytt og heilsusamlegt fæði sem styður við eðlilegan vöxt og þroska. Þannig þarf bæði að mæta orkuþörf og tryggja að öll nauðsynleg næringarefni séu til staðar. Hollusta ætti alltaf að vera í fyrirrúmi við gerð ráðlegginga fyrir börn og fullorðna í íþróttum og æskilegt er að miða við almennar ráðleggingar um mataræði frá degi til dags. Í sumum tilfellum þarf að fara framhjá hollustuviðmiðum í ákveðinn tíma, til dæmis með takmörkun trefja og fitu og auknu magni fínunninna kolvetna. Íþróttafólk þarf því stundum að víkja frá almennum heilsufarssjónarmiðum til að tryggja nægilega orkuinntöku. Það getur sérstaklega átt við þegar markmiðið er að hámarka árangur í keppni. Mataræði barna í íþróttum ætti í grunninn að byggja á almennum ráðleggingum um mataræði frá Embætti landlæknis. Þær eru ætlaðar öllum heilbrigðum einstaklingum frá tveggja ára aldri og áhersla er lögð á að velja fyrst og fremst matvæli sem eru rík af næringarefnum frá náttúrunnar hendi. Höfundar greinarinnar vinna nú að gerð fræðsluefnis um íþróttir og næringu sem gefið verður út af Embætti landlæknis innan skamms. Ungmenni í íþróttum hafa hlutfallslega meiri þörf fyrir orku- og næringarefni en fullorðnir. Orkuþörf barna sem stunda íþróttir getur því verið mikil og þá þarf að tryggja að borðuð séu matvæli sem eru bæði orku- og næringarrík. Til að tryggja að ungmenni fái nauðsynleg næringarefni úr fæðunni er æskilegt að neyslu á orkuríkum en næringarsnauðum matvælum, á borð við sykurríka drykki, sælgæti og sætmeti, sé haldið í verulegu lágmarki. Við mikið æfingaálag ásamt ófullnægjandi mataræði er hætta á að börn og unglingar taka ekki út eðlilegan þroska. Þá skapast neikvætt orkujafnvægi sem hamlar vexti hjá báðum kynjum, seinkar kynþroska, veldur niðurbroti á vöðvum og eykur líkur á meiðslum. Jafnframt getur ónæg orkuinntaka samhliða stífri þjálfun orsakað tíðateppu (e. amenorrhea) hjá stúlkum. Tiltæk orka er þá nýtt til að vinna úr æfingaálagi en ferli vaxtar og þroska sitja á hakanum. Íþróttaæfingar eru gjarnan eftir skóla á virkum dögum og þá getur það gerst að langur tími líði milli máltíða. Þá er gott ráð að hafa bita sem veitir orku meðferðis til að grípa í áður en æfing hefst. Líði langur tími frá því æfingu lýkur og þar til kvöldmatur er borðaður er auk þess æskilegt að börn og ungmenni borði næringarríkan bita fljótlega að lokinni æfingu. Það vill stundum gerast að æfingar séu á kvöldverðartíma. Í þeim tilvikum skiptir máli að borða vel fyrri hluta dags, til dæmis góðan hádegisverð og millimáltíð um miðjan daginn. Gott er að miða við að borða kolvetnaríka en auðmeltanlega máltíð eða snarl t.d. brauðsneið með hollu áleggi eða ávöxt 1-3 klukkutímum fyrir æfingu. Það ætti að vera stefna hvers íþróttafélags að styðja við heilbrigðar fæðuvenjur ungra iðkenda sinna. Slíkt er best að gera með því að tryggja aðgengi að hollum valkostum auk þess sem eldri iðkendur og þjálfarar geta verið mikilvægar fyrirmyndir. Heilsuskilaboð og fræðsla til á barna á vegum íþróttafélaga þarf einnig að vera áreiðanleg, einföld og uppbyggileg. Þar sem veitingar eru seldar í tengslum við íþróttaæfingar og viðburði ætti eingöngu að bjóða upp á holla og næringarríka valkosti. Jafnframt er æskilegt að dregið sé sem mest úr auglýsingaáreiti og markaðssetningu á óhollum matvörum þar sem börn stunda æfingar eða keppni. Þannig tryggja íþróttafélög að iðkendur fái ekki misvísandi heilsuskilaboð í tengslum við íþróttaiðkun sína.Elísabet Margeirsdóttir, aðjúnkt í íþróttanæringarfræði við Menntavísindasvið Háskóla Íslands, Birna Varðardóttir meistaranemi í íþróttanæringarfræði við Maastricht Háskóla í Hollandi og Anna Sigríður Ólafsdóttir, prófessor í næringarfræði og deildarforseti Íþrótta-, tómstunda- og þroskaþjálfadeildar við Menntavísindasvið Háskóla Íslands.
Næringarfræðingur segir umtalaða glæru tekna úr samhengi Ólafur Sæmundsson hélt fyrirlestur fyrir unga knattspyrnuiðkendur í vikunni en mikil umræða hefur skapast vegna glæru sem hann sýndi. 8. febrúar 2018 11:30
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun