Kvíði og dóp Sigríður Karlsdóttir skrifar 31. maí 2019 13:38 Ég hef verið kvíðin. Ég hef næstum því ælt af kvíða. Ég hef titrað, svitnað og haldið að hjartað ætlað úr mér af kvíða. Ég hef hugsað hugsanir í kvíða sem ég skil ekki af hverju ég hugsa þegar ég er ekki með kvíða. „Hvað ef flugvélin brotlendi í hafinu og ég verð étin af hákörlum?“ Ég er kvíðin þegar ég sest upp í flugvél. Ég er kvíðin þegar börnin mín ferðast með öðrum í bíl og ég er kvíðin fyrir aðgerðum. Í gær horfði ég á þáttinn á RÚV sem heitir „Lof mér að lifa.“ Hann var áhugaverður, átakanlegur, sorglegur og fróðlegur. Hann veitti mér ákveðna sýn sem mig langar að deila með ykkur. „Allt þetta fólk sem við töluðum við og voru í harðri neyslu, áttu það sameiginlegt að vera með mikinn langvarandi KVÍÐA og hafa ekki fengið nægjanlega góð tengsl innan fjölskyldu sinnar.“ Læknar hafa dælt út í samfélagið morfíni og öðrum ópíum skyldum lyfjum vegna allskonar ástæðna. Sumar ástæðurnar eru skiljanlegar. Aðrar ekki. Ég horfði líka á þátt í vetur sem fjallaði um svæði í Virgíníu, að mig minnir, þar sem ¼ hluti íbúa voru háðir einhverskonar fíkniefnum og voru í harðri neyslu. Þar, var einmitt ástæðan sú að læknar höfðu dælt út lyfjum og svo tóku yfirvöld í taumana og settu stólinn fyrir dyrnar. Eftir sátu fíklarnir. Berjast um hverja pillu. Gera ALLT fyrir næsta skammt. Ferlið hljómar kunnulega. Ég tók líka eftir því í þættinum „Lof mér að lifa“ kom fram að Ísland er í öðru sæti yfir dauða tengdum ofneyslu lyfja í heiminum. Stórasta land í heimi með mörg heimsmet. Við greinlega gerum allt með trompi. Ástæðan fyrir því að ég er að tala um þetta er að mér finnst við ekki sjá skóginn fyrir trjánum. Við eyðum brjáluðum pening í forvarnir. Við tölum um vandamálið. Tökum andköf. Horfum með tárin í augunum á þetta fólk. Skiptum svo um stöð. Þetta er hræðilegt segjum við. Yfirvöld herða reglur. Yfirvöld njósna um lækna. Setjum upp kerfi sem gerir það að verkum að þessar pillur fari ekki í umferð! Útrýmum vandanum með því að taka dópið.. Setjum unglinginn í straff! Við sem þekkjum unglinga - vitum að ef við setjum þá í straff, þá strjúka þeir sem ætla sér að strjúka. Sama hvað. Eftir sitja týndar sálir sem gera ALLT til að fá næsta skammt. Við vitum alveg ef mjólkin útí búð væri takmörkuð færi fólk að hamstra og selja á svörtu. Ef framboð er lítið þá er slegist. Líka um dópið. Nú ætla ég að segja: Ég held að vandamálið sjálft er ekki dópið! Það er afleiðingin. Það er sýnilegi hlutinn. Það er útkoman. Birtingamyndin. VANDAMÁLIÐ er hins vegar í flestum tilfellum áralöng vanlíðan ungmenna sem kunna ekki önnur ráð en að slökkva þessa ógeðslegu tilfinningu sem herjar á þau: Kvíðann. Ungmenni í vellíðan og með rými til að vinna úr því sem lífið hendir til þeirra, er í miklu minni hættu að velja sér skaðlegar aðstæður. Ég ætla ekki að gerast svo djörf að alhæfa. Ég þekki fullt af dæmum þar sem ungt fólk ekki í neyslu lætur undan þrýstingi og tekur inn og veikist illa eða fellur frá. Ég þekki líka fullt af fíklum. Allskonar fíklum. Yndislegt fók eins og við erum felst í grunninn. ÖLL eiga þau sameiginlegt að hafa upplifað áföll, kvíða og aðrar sársaukafullar tilfinningar í æsku (kjölfar eineltis, ústkúfun, misnotkunar, ástleysis foreldra eða annarra áfalla.) Og hafa ekki fengið tækifæri til að vinna úr þeim. Tilfinningin: „Ég er ekki nóg“ hjá ungmenni sem hefur ekki fengið uppörvandi uppeldi getur komið í kjölfari á ljótum orðum á netinu. Oft þarf ekki mikið til, ef grunnurinn er ekki sterkur. Hugsið ykkur - ef peningarnir væru lagðir í það eitt að vinna með kvíðann hjá þessum ungmennum. Setja alla okkar orku í heimilin og skólana. Leyfa nemendum að tjá sig - kenna þeim að tala um tilfinningar - kenna þeim að vinna úr þeim - kenna þeim að það sem þeir hugsa er eðlilegt og geta sagt upphátt með reisn: „Mér liður ekki vel ég þarf hjálp!“ Og það er í alvöru til hjálp sem lætur kvíðann fara eða minnkar hann. Ég er ekki það einföld að halda að ef við leysum úr flækjum og tilfinningum unglinga þá lifum við í dóplausum heimi. En ég held að þarna sé réttur staður til að byrja á. Getið þið ímyndað ykkur að vera með stanslausan kvíða frá morgni til kvölds, fá ekki rými til að tala um hann eða vinna á honum og prófa svo efni sem gefur ykkar andartaks-frið frá því ástandi. Ég hugsa að ég myndi freistast. Ég held að við þurfum að hætta að reyna slökkva elda og fara að vökva garðinn okkar. Svo hann þorni ekki upp og brenni. Kærleikur, SiggaHöfundur er lífsleiknikennari, heilsuráðgjafi og sérlegur áhugamaður um mannlegt eðli. Pistillinn birtist fyrst á Facebook-síðu höfundar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigríður Karlsdóttir Mest lesið Ísland er ekki stjórntækt með verðtryggingu? Örn Karlsson Skoðun Er sjávarútvegur einkamál kvótakónga? Finnbjörn A. Hermannsson Skoðun Að þora að stíga skref Magnús Þór Jónsson Skoðun Ó Palestína Arnar Eggert Thoroddsen Skoðun Stórveldi eiga hagsmuni en ekki vini: Deilur tveggja NATO ríkja um Grænland Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun „Þetta er algerlega galið“ Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Er þetta alvöru? Bjarni Karlsson Skoðun Vinnulag í rannsóknaverkefnum er ekki vísbending um stjórnarhætti þess sem borgar Haraldur Ólafsson Skoðun Hvernig getum við stigið upp úr sorginni? Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Fersk fyrirheit: máttur nýársheita og skýrra markmiða Árni Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Að þora að stíga skref Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Ísland er ekki stjórntækt með verðtryggingu? Örn Karlsson skrifar Skoðun Ó Palestína Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Er sjávarútvegur einkamál kvótakónga? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun „Þetta er algerlega galið“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig getum við stigið upp úr sorginni? Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Stórveldi eiga hagsmuni en ekki vini: Deilur tveggja NATO ríkja um Grænland Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Vinnulag í rannsóknaverkefnum er ekki vísbending um stjórnarhætti þess sem borgar Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Fersk fyrirheit: máttur nýársheita og skýrra markmiða Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Skilaboð hátíðarinnar Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Er þetta alvöru? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Hugum að loftgæðum, heilsu og sjálfbærni um jólin – eigum loftgæða jól! Heiða Mjöll Stefánsdóttir,Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Raforkunotkun gagnavera minnkað mikið Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Gott knatthús veldur deilum Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Göngum fyrir friði Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Skammtatölvur: Framtíð tölvunarfræði og bylting í útreikningum Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hamingjan sem leiðarljós menntakerfisins Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Gagnaver auka hagkvæmni í fjarskiptum Íslands við umheiminn Þorvarður Sveinsson skrifar Skoðun Aðildarviðræður Íslands og Evrópusambandsins Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun „Forðastu múslímana,“ sögðu öfgahægrimenn mér Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun 2027 væri hálfkák Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Hvað eru jólin fyrir þér? Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Landið helga? Ingólfur Steinsson skrifar Skoðun Að sinna orkuþörf almennings Kristín Linda Árnadóttir skrifar Skoðun Tímamót Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Menntun fyrir Hans Vögg Þuríður Magnúsína Björnsdóttir skrifar Skoðun Þegar Samtök verslunar og þjónustu vita betur Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Dans verkalýðsleiðtoga í kringum gullkálfinn Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Jól í sól versus jóla í dimmu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi samgöngusáttmála fyrir Vestfirði Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Unnar Hermannsson,Halldór Halldórsson skrifar Sjá meira
Ég hef verið kvíðin. Ég hef næstum því ælt af kvíða. Ég hef titrað, svitnað og haldið að hjartað ætlað úr mér af kvíða. Ég hef hugsað hugsanir í kvíða sem ég skil ekki af hverju ég hugsa þegar ég er ekki með kvíða. „Hvað ef flugvélin brotlendi í hafinu og ég verð étin af hákörlum?“ Ég er kvíðin þegar ég sest upp í flugvél. Ég er kvíðin þegar börnin mín ferðast með öðrum í bíl og ég er kvíðin fyrir aðgerðum. Í gær horfði ég á þáttinn á RÚV sem heitir „Lof mér að lifa.“ Hann var áhugaverður, átakanlegur, sorglegur og fróðlegur. Hann veitti mér ákveðna sýn sem mig langar að deila með ykkur. „Allt þetta fólk sem við töluðum við og voru í harðri neyslu, áttu það sameiginlegt að vera með mikinn langvarandi KVÍÐA og hafa ekki fengið nægjanlega góð tengsl innan fjölskyldu sinnar.“ Læknar hafa dælt út í samfélagið morfíni og öðrum ópíum skyldum lyfjum vegna allskonar ástæðna. Sumar ástæðurnar eru skiljanlegar. Aðrar ekki. Ég horfði líka á þátt í vetur sem fjallaði um svæði í Virgíníu, að mig minnir, þar sem ¼ hluti íbúa voru háðir einhverskonar fíkniefnum og voru í harðri neyslu. Þar, var einmitt ástæðan sú að læknar höfðu dælt út lyfjum og svo tóku yfirvöld í taumana og settu stólinn fyrir dyrnar. Eftir sátu fíklarnir. Berjast um hverja pillu. Gera ALLT fyrir næsta skammt. Ferlið hljómar kunnulega. Ég tók líka eftir því í þættinum „Lof mér að lifa“ kom fram að Ísland er í öðru sæti yfir dauða tengdum ofneyslu lyfja í heiminum. Stórasta land í heimi með mörg heimsmet. Við greinlega gerum allt með trompi. Ástæðan fyrir því að ég er að tala um þetta er að mér finnst við ekki sjá skóginn fyrir trjánum. Við eyðum brjáluðum pening í forvarnir. Við tölum um vandamálið. Tökum andköf. Horfum með tárin í augunum á þetta fólk. Skiptum svo um stöð. Þetta er hræðilegt segjum við. Yfirvöld herða reglur. Yfirvöld njósna um lækna. Setjum upp kerfi sem gerir það að verkum að þessar pillur fari ekki í umferð! Útrýmum vandanum með því að taka dópið.. Setjum unglinginn í straff! Við sem þekkjum unglinga - vitum að ef við setjum þá í straff, þá strjúka þeir sem ætla sér að strjúka. Sama hvað. Eftir sitja týndar sálir sem gera ALLT til að fá næsta skammt. Við vitum alveg ef mjólkin útí búð væri takmörkuð færi fólk að hamstra og selja á svörtu. Ef framboð er lítið þá er slegist. Líka um dópið. Nú ætla ég að segja: Ég held að vandamálið sjálft er ekki dópið! Það er afleiðingin. Það er sýnilegi hlutinn. Það er útkoman. Birtingamyndin. VANDAMÁLIÐ er hins vegar í flestum tilfellum áralöng vanlíðan ungmenna sem kunna ekki önnur ráð en að slökkva þessa ógeðslegu tilfinningu sem herjar á þau: Kvíðann. Ungmenni í vellíðan og með rými til að vinna úr því sem lífið hendir til þeirra, er í miklu minni hættu að velja sér skaðlegar aðstæður. Ég ætla ekki að gerast svo djörf að alhæfa. Ég þekki fullt af dæmum þar sem ungt fólk ekki í neyslu lætur undan þrýstingi og tekur inn og veikist illa eða fellur frá. Ég þekki líka fullt af fíklum. Allskonar fíklum. Yndislegt fók eins og við erum felst í grunninn. ÖLL eiga þau sameiginlegt að hafa upplifað áföll, kvíða og aðrar sársaukafullar tilfinningar í æsku (kjölfar eineltis, ústkúfun, misnotkunar, ástleysis foreldra eða annarra áfalla.) Og hafa ekki fengið tækifæri til að vinna úr þeim. Tilfinningin: „Ég er ekki nóg“ hjá ungmenni sem hefur ekki fengið uppörvandi uppeldi getur komið í kjölfari á ljótum orðum á netinu. Oft þarf ekki mikið til, ef grunnurinn er ekki sterkur. Hugsið ykkur - ef peningarnir væru lagðir í það eitt að vinna með kvíðann hjá þessum ungmennum. Setja alla okkar orku í heimilin og skólana. Leyfa nemendum að tjá sig - kenna þeim að tala um tilfinningar - kenna þeim að vinna úr þeim - kenna þeim að það sem þeir hugsa er eðlilegt og geta sagt upphátt með reisn: „Mér liður ekki vel ég þarf hjálp!“ Og það er í alvöru til hjálp sem lætur kvíðann fara eða minnkar hann. Ég er ekki það einföld að halda að ef við leysum úr flækjum og tilfinningum unglinga þá lifum við í dóplausum heimi. En ég held að þarna sé réttur staður til að byrja á. Getið þið ímyndað ykkur að vera með stanslausan kvíða frá morgni til kvölds, fá ekki rými til að tala um hann eða vinna á honum og prófa svo efni sem gefur ykkar andartaks-frið frá því ástandi. Ég hugsa að ég myndi freistast. Ég held að við þurfum að hætta að reyna slökkva elda og fara að vökva garðinn okkar. Svo hann þorni ekki upp og brenni. Kærleikur, SiggaHöfundur er lífsleiknikennari, heilsuráðgjafi og sérlegur áhugamaður um mannlegt eðli. Pistillinn birtist fyrst á Facebook-síðu höfundar.
Stórveldi eiga hagsmuni en ekki vini: Deilur tveggja NATO ríkja um Grænland Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun
Vinnulag í rannsóknaverkefnum er ekki vísbending um stjórnarhætti þess sem borgar Haraldur Ólafsson Skoðun
Skoðun Stórveldi eiga hagsmuni en ekki vini: Deilur tveggja NATO ríkja um Grænland Hilmar Þór Hilmarsson skrifar
Skoðun Vinnulag í rannsóknaverkefnum er ekki vísbending um stjórnarhætti þess sem borgar Haraldur Ólafsson skrifar
Skoðun Hugum að loftgæðum, heilsu og sjálfbærni um jólin – eigum loftgæða jól! Heiða Mjöll Stefánsdóttir,Sylgja Dögg Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Mikilvægi samgöngusáttmála fyrir Vestfirði Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Unnar Hermannsson,Halldór Halldórsson skrifar
Stórveldi eiga hagsmuni en ekki vini: Deilur tveggja NATO ríkja um Grænland Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun
Vinnulag í rannsóknaverkefnum er ekki vísbending um stjórnarhætti þess sem borgar Haraldur Ólafsson Skoðun