Strákarnir okkar! Magnús Þór Jónsson skrifar 19. febrúar 2021 14:30 Reglulega kemur upp í okkar samfélagi umræða um stöðu íslenskra drengja í skólakerfinu og nú að undanförnu hefur hún bara orðið umfangsmikil. Áður en lengra er haldið er líklega best að láta vita að ég tel mig til þessa hóps. Ég er drengur í íslensku grunnskólakerfi. Vissulega stefni ég á að fylla 50 árin fljótlega en grunnskólinn hefur verið minn vettvangur með litlum hléum frá því á áttunda áratug liðinnar aldar þegar ég labbaði þangað inn með skólatöskuna mína, síðar var mér treyst fyrir kennslu og undanfarin ár að leiða skólastarf. Alltaf þó drengur í skóla. Þróun í skólastarfi hefur verið mikil á þessum tíma. Því miður er alltof lítil umfjöllun á Íslandi um það kjarnastarf sem unnið er í skólum á landsvísu hvern dag og í staðinn dúkka reglulega upp fréttir sem tengjast því þegar ákveðnir mælanlegir þættir koma upp, kannanir og próf, auk þess sem að einstakir viðburðir fá sviðsljósið. Vissulega oft skemmtilegar fréttir af nýsköpun í skólastarfi og gleðilegum viðburðum en þó að mínu mati er oftar umræða um neikvæða þætti sem upp kunna að koma í skólastarfi. Ég hef hugsað oft og reglulega um það á liðnum árum, því umræðan hefur verið lengi í gangi, hvort að við sem búum við þau forréttindi að fara um íslenska skóla séum nægilega oft að láta vita hvað við erum stolt af nemendum okkar af öllum kynjum og gerðum. Hvort að við erum nægilega virk í því að láta vita af þeim sigrum sem börn vinna hvern dag í náminu sínu. Námi sem er svo sannarlega á miklu betri stað en þegar ég labbaði inn í minn annars frábæra skóla austur á Eiðum 1978. Skólinn minn í æsku var góður skóli en að sjálfsögðu komu þá, eins og nú, upp viðfangsefni sem sumir réðu við en aðrir ekki. Þannig er lífið sjálft og skóli á að spegla lífið. Gangur skólastarfs er alltaf á þann veg að bregðast við þeim viðfangsefnum sem upp koma og ég get fullvissað ykkur um að í dag eru leiðirnar sem kennarar geta boðið uppá svo miklu fleiri en áður og stöðugt að þróast í ólíkar áttir. Því miður er það svo að íslenskar menntarannsóknir hafa ekki náð fyllilega þeim hæðum sem óskandi væri. Það eru t.d. engin gögn til um líðan eða árangur drengjanna sem löbbuðu um ganga íslenskra grunnskóla samtíða mér. Mín tilfinning og annarra sem eru nálægt mér í aldri og eins og ég ennþá drengir í grunnskóla er að staðan í þessum málum nú sé langtum betri en þá. Munurinn liggi í því að nú teygi skólar sig mun lengra til að aðstoða hvern einstakling en áður var en því miður eru ekki gögn sem hægt er að vísa í með óyggjandi hætti. Það hafa þó verið gerðar rannsóknir. Mig langar að benda áhugasömum á bókina „Karlmennska og jafnréttisuppeldi“ sem Ingólfur Ásgeir Jóhannesson gaf út árið 2004. Þar er margan fróðleik að finna og of langt mál hér að fara yfir. Bókin finnst mér fanga þann kjarna sem ég er lykillinn að skólastarfi fyrir alla…sem er auðvitað það sem við erum að leita að. Ingólfur bendir einmitt í umræddri bók þá ákveðnu hættu á einföldun sem felst í kynjaðri umræðu um skólastarf. Rannsóknir sýna t.d. að meirihluti drengja geta lesið sér til gagns og vanlíðan unglingsstúlkna í skólakerfinu er mun meiri en drengja, umræðan nú skilur nefnilega þá hópa sem dæmi útundan þegar leitað væri lausna og jaðarsetur því mögulega einstaklingana innan þeirra. Lykillinn að árangri og ánægju í námi er að virkja áhugasvið nemenda. Þannig fær hver einstaklingur óháð kyni eða nokkrum öðrum mannlegum breytum mesta tækifærið til að njóta sín. Það er einföld setning að segja en auðvitað flóknara að leysa þegar horft er til skólakerfis þar sem að hundruð barna eru í sumum húsum og tugir saman í kennslustofum. Litróf kennsluaðferða er tækið ásamt lausnamiðaðri hugsun kennarans og í raun alls skólakerfisins. Það kostar vissulega meiri pening að horfa eftir ólíkum töktum, það er einfaldara og ódýrara að labba í takt. Þar liggur ein rót vandans. Okkur hefur á liðnum árum verið færð alls konar hugmyndir og kennslutæki inn í skólana og stöðugt fleiri fræðimenn hafa sýnt íslensku skólakerfi áhuga. Erlendir fræðimenn hafa margir hverjir lýst því hvað þeim finnst íslenskir skólar gera margt til þess að fanga áhuga nemenda og nokkrir þeirra hafa óskað okkur til hamingju með að vera best í PISA-könnuninni. Við Íslendingar höfum þó lítið rætt um þann þátt könnunarinnar sem snýr að líðan barnanna í skólakerfinu okkar samanborið við aðrar þjóðir, nokkuð sem þeim erlendu fræðimönnum finnst eftirsóknarverðara en okkur. Við nefnilega eigum það til að vandamálavæða umræðu um skólamálin okkar og ráðast í skýrslugerðir og í framhaldi áætlanir um lausnir sem margar hverjar geta stutt við skólastarf. Hins vegar erum við verri í því að útfæra það hvað og síðan hvernig það skal gert og klárlega nýtum við ekki nægilega vel þann mannauð sem er að finna í íslenskri skólaflóru til að leiða það starf. Enginn skal halda það að við drengirnir viljum ekki ná árangri í þeim þáttum sem umræðan hefur tekið á síðustu áratugina því við erum keppnismenn. Það er vænlegast til árangurs að nýta það sem vel hefur gengið, rýna í hvers vegna það gekk vel og síðan laga útfærslu að þeim einstaklingum (ekki hópum) sem að þarfnast aðstoðar og nota til þess áhugahvöt og jákvæðar aðferðir. Þær virka á bæði kyn og gætu jafnvel orðið þáttur í jafnréttisbaráttunni á Íslandi. Hún sýnir þó ákveðin gæfumerki þegar konur hafa nú loksins náð þeirri stöðu að verða hærra hlutfallið sem fer í háskólanám og hvað þá sem lýkur því. Mikið vona ég að sá áfangi verði til þess að í kjölfarið öðlist stelpurnar okkar þann sess í íslensku samfélagi sem þær eiga skilið og fái svo greitt í samræmi við það. Því eins og strákarnir okkar þá eru stelpurnar okkar svo sannarlega frábærar og á betri leið en við höfum áður upplifað. Í umræðunni um skólamál felst umræða um samfélagið okkar og þær áskoranir sem við tökumst á við. Við eigum að ræða um hvar við getum gert betur en við skulum þá um leið horfa til þess að lausnirnar eigum við til inni í kerfinu, þær sem ganga vel. Það eiga öll börn skilið frá okkur, strákar og stelpur! Höfundur er skólastjóri Seljaskóla í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Jafnréttismál Grunnskólar Magnús Þór Jónsson Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Bætt dagsbirta í Svansvottuðum byggingum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Sjá meira
Reglulega kemur upp í okkar samfélagi umræða um stöðu íslenskra drengja í skólakerfinu og nú að undanförnu hefur hún bara orðið umfangsmikil. Áður en lengra er haldið er líklega best að láta vita að ég tel mig til þessa hóps. Ég er drengur í íslensku grunnskólakerfi. Vissulega stefni ég á að fylla 50 árin fljótlega en grunnskólinn hefur verið minn vettvangur með litlum hléum frá því á áttunda áratug liðinnar aldar þegar ég labbaði þangað inn með skólatöskuna mína, síðar var mér treyst fyrir kennslu og undanfarin ár að leiða skólastarf. Alltaf þó drengur í skóla. Þróun í skólastarfi hefur verið mikil á þessum tíma. Því miður er alltof lítil umfjöllun á Íslandi um það kjarnastarf sem unnið er í skólum á landsvísu hvern dag og í staðinn dúkka reglulega upp fréttir sem tengjast því þegar ákveðnir mælanlegir þættir koma upp, kannanir og próf, auk þess sem að einstakir viðburðir fá sviðsljósið. Vissulega oft skemmtilegar fréttir af nýsköpun í skólastarfi og gleðilegum viðburðum en þó að mínu mati er oftar umræða um neikvæða þætti sem upp kunna að koma í skólastarfi. Ég hef hugsað oft og reglulega um það á liðnum árum, því umræðan hefur verið lengi í gangi, hvort að við sem búum við þau forréttindi að fara um íslenska skóla séum nægilega oft að láta vita hvað við erum stolt af nemendum okkar af öllum kynjum og gerðum. Hvort að við erum nægilega virk í því að láta vita af þeim sigrum sem börn vinna hvern dag í náminu sínu. Námi sem er svo sannarlega á miklu betri stað en þegar ég labbaði inn í minn annars frábæra skóla austur á Eiðum 1978. Skólinn minn í æsku var góður skóli en að sjálfsögðu komu þá, eins og nú, upp viðfangsefni sem sumir réðu við en aðrir ekki. Þannig er lífið sjálft og skóli á að spegla lífið. Gangur skólastarfs er alltaf á þann veg að bregðast við þeim viðfangsefnum sem upp koma og ég get fullvissað ykkur um að í dag eru leiðirnar sem kennarar geta boðið uppá svo miklu fleiri en áður og stöðugt að þróast í ólíkar áttir. Því miður er það svo að íslenskar menntarannsóknir hafa ekki náð fyllilega þeim hæðum sem óskandi væri. Það eru t.d. engin gögn til um líðan eða árangur drengjanna sem löbbuðu um ganga íslenskra grunnskóla samtíða mér. Mín tilfinning og annarra sem eru nálægt mér í aldri og eins og ég ennþá drengir í grunnskóla er að staðan í þessum málum nú sé langtum betri en þá. Munurinn liggi í því að nú teygi skólar sig mun lengra til að aðstoða hvern einstakling en áður var en því miður eru ekki gögn sem hægt er að vísa í með óyggjandi hætti. Það hafa þó verið gerðar rannsóknir. Mig langar að benda áhugasömum á bókina „Karlmennska og jafnréttisuppeldi“ sem Ingólfur Ásgeir Jóhannesson gaf út árið 2004. Þar er margan fróðleik að finna og of langt mál hér að fara yfir. Bókin finnst mér fanga þann kjarna sem ég er lykillinn að skólastarfi fyrir alla…sem er auðvitað það sem við erum að leita að. Ingólfur bendir einmitt í umræddri bók þá ákveðnu hættu á einföldun sem felst í kynjaðri umræðu um skólastarf. Rannsóknir sýna t.d. að meirihluti drengja geta lesið sér til gagns og vanlíðan unglingsstúlkna í skólakerfinu er mun meiri en drengja, umræðan nú skilur nefnilega þá hópa sem dæmi útundan þegar leitað væri lausna og jaðarsetur því mögulega einstaklingana innan þeirra. Lykillinn að árangri og ánægju í námi er að virkja áhugasvið nemenda. Þannig fær hver einstaklingur óháð kyni eða nokkrum öðrum mannlegum breytum mesta tækifærið til að njóta sín. Það er einföld setning að segja en auðvitað flóknara að leysa þegar horft er til skólakerfis þar sem að hundruð barna eru í sumum húsum og tugir saman í kennslustofum. Litróf kennsluaðferða er tækið ásamt lausnamiðaðri hugsun kennarans og í raun alls skólakerfisins. Það kostar vissulega meiri pening að horfa eftir ólíkum töktum, það er einfaldara og ódýrara að labba í takt. Þar liggur ein rót vandans. Okkur hefur á liðnum árum verið færð alls konar hugmyndir og kennslutæki inn í skólana og stöðugt fleiri fræðimenn hafa sýnt íslensku skólakerfi áhuga. Erlendir fræðimenn hafa margir hverjir lýst því hvað þeim finnst íslenskir skólar gera margt til þess að fanga áhuga nemenda og nokkrir þeirra hafa óskað okkur til hamingju með að vera best í PISA-könnuninni. Við Íslendingar höfum þó lítið rætt um þann þátt könnunarinnar sem snýr að líðan barnanna í skólakerfinu okkar samanborið við aðrar þjóðir, nokkuð sem þeim erlendu fræðimönnum finnst eftirsóknarverðara en okkur. Við nefnilega eigum það til að vandamálavæða umræðu um skólamálin okkar og ráðast í skýrslugerðir og í framhaldi áætlanir um lausnir sem margar hverjar geta stutt við skólastarf. Hins vegar erum við verri í því að útfæra það hvað og síðan hvernig það skal gert og klárlega nýtum við ekki nægilega vel þann mannauð sem er að finna í íslenskri skólaflóru til að leiða það starf. Enginn skal halda það að við drengirnir viljum ekki ná árangri í þeim þáttum sem umræðan hefur tekið á síðustu áratugina því við erum keppnismenn. Það er vænlegast til árangurs að nýta það sem vel hefur gengið, rýna í hvers vegna það gekk vel og síðan laga útfærslu að þeim einstaklingum (ekki hópum) sem að þarfnast aðstoðar og nota til þess áhugahvöt og jákvæðar aðferðir. Þær virka á bæði kyn og gætu jafnvel orðið þáttur í jafnréttisbaráttunni á Íslandi. Hún sýnir þó ákveðin gæfumerki þegar konur hafa nú loksins náð þeirri stöðu að verða hærra hlutfallið sem fer í háskólanám og hvað þá sem lýkur því. Mikið vona ég að sá áfangi verði til þess að í kjölfarið öðlist stelpurnar okkar þann sess í íslensku samfélagi sem þær eiga skilið og fái svo greitt í samræmi við það. Því eins og strákarnir okkar þá eru stelpurnar okkar svo sannarlega frábærar og á betri leið en við höfum áður upplifað. Í umræðunni um skólamál felst umræða um samfélagið okkar og þær áskoranir sem við tökumst á við. Við eigum að ræða um hvar við getum gert betur en við skulum þá um leið horfa til þess að lausnirnar eigum við til inni í kerfinu, þær sem ganga vel. Það eiga öll börn skilið frá okkur, strákar og stelpur! Höfundur er skólastjóri Seljaskóla í Reykjavík.
Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar