Borgarlínan verður hryggjarstykki almenningssamgangna á höfuðborgarsvæðinu Annie Weinstock skrifar 2. maí 2022 08:00 Höfuðborgarsvæðið er sniðið meira að bílaumferð en búast mætti við. Þegar ég heimsótti Ísland í fyrsta sinn, árið 2019, sá ég fyrir mér borgarbrag sem væri meira í ætt við Stokkhólm, þar sem ég bjó í byrjun aldarinnar. Veðurfar er svipað og í Stokkhólmi en þar gat ég auðveldlega verið bíllaus og gekk, tók strætó eða notaði neðanjarðarlest til að komast leiðar minnar. En hvers vegna er Reykjavík ekki eins? Norðurlandabúar eru jú þekktir fyrir að vera talsvert framsæknari í borgarskipulagi og hönnun en samlandar mínir vestan hafs. Og Ísland stendur sig vissulega betur en megnið af Bandaríkjunum. Byggðin í Reykjavík er nokkuð þétt, miðbærinn er líflegur og strætisvagnakerfið virkar vel. En bílaeign og umferð er þó mikil og gnægð er af bílastæðum. Fyrir lítið borgarsvæði þar sem íbúar hafa almennt sterka umhverfisvitund, kemur það á óvart að algengasti ferðamátinn sé enn hinn óskilvirki og óumhverfisvæni einkabíll. Meirihluti Íslendinga er meðvitaður um þetta og vill sjá breytingar. Reykjavík vinnur að því að þétta í götin í byggðinni til að gera borgarumhverfið samfelldara og gönguvænna. Borgin hefur þegar skapað lifandi göngugötusvæði, uppbygging Fossvogsbrúar sem er ætluð fyrir hjólandi og gangandi vegfarendurog almenningssamgöngur fer að hefjast og hér eru metnaðarfull áform um uppbyggingu hverfa með vistvænum samgöngum. Íslendingar vita flestir að eina leiðin til að draga úr því hvað við erum háð einkabílum í borgum er að byggja upp almenningssamgöngukerfi á heimsmælikvarða. Góðar almenningssamgöngur eru stolt borgarsvæða Ég hef unnið að BRT-kerfum (e. Bus Rapid Transit) í borgum um allan heim og hef umfangsmikla sérþekkingu á þeim. Slík kerfi almenningssamgangna sem byggja á vönduðum vögnum geta náð hraða og afkastagetu lestarkerfa fyrir brot af kostnaði við lestarkerfi. Hágæða BRT-kerfi er að finna í borgum um alla Evrópu, Bandaríkjunum, Kanada og víðar. Sé vandað til verka við skipulag og hönnun geta BRT-kerfi orðið hluti af ásýnd og stolti borga, verið hryggjarstykki samgangna sem fylgir samgönguásum milli borgarhluta. Sé kerfið illa hannað geta sérakreinar þess stíflast, stöðvarnar verið óþægilegar eða vagnarnir of troðnir. Hönnun Borgarlínu lofar góðu Við hjá BRTPlan vorum fengin af Verkefnastofu Borgarlínunnar til að aðstoða við hönnun Borgarlínunnar á frumstigum. Afrakstur þeirrar vinnu er að finna í skýrslu okkar sem kallast „Borgarlína: A Review“. Þegar við komum hingað fyrst kom það okkur þægilega á óvart að Borgarlínan myndi verða það sem kallast á fræðimáli „þriðju kynslóðar BRT-kerfi“. Það táknar að strætisvagnaleiðir af öllu svæðinu muni samtengjast BRT innviðunum (sérrými) eftir meginásum og halda síðan áfram að áfangastöðum í blandaðri umferð. Þetta þýðir færri skiptingar fyrir farþega og er eitt það helsta sem BRT-kerfi hafa fram yfir léttlestarkerfi – þar sem margir farþegar þurfa einhvern veginn að koma sér að og frá lestarsporinu og skipta um farartæki. Þriðju kynslóðar BRT er þróaðasta og nútímalegasta útgáfan af BRT-kerfum. Í verkefninu komum við með nokkrar ábendingar um úrbætur í hönnun til að tryggja að þjónustan samræmist því sem best gerist í dag í heildarhönnun almenningssamgangna. Auk þess að vinna að skipulagi þriðju kynslóðar leiðarkerfis unnum við náið með Verkefnastofu Borgarlínunnar til að tryggja ýmsa aðra mikilvæga þætti í hönnun kerfisins. Til dæmis að sérrými Borgarlínunnar séu miðjusett í götunni svo að vagnar geti ferðast um óhindrað þar sem því verður við komið. Einnig að Borgarlínan muni hafa góðar stöðvar sem verja farþega gegn veðri og vindum, svo vel fari um þá á meðan biðtíma stendur. Borgarlínan á næsta stig Við samstarfsfélagarnir erum hluti af hópi alþjóðlegra sérfræðinga um BRT-kerfi sem bjó til BRT-staðalinn (en. The BRT Standard). Staðalinn er matskerfi sem gerir okkur kleift að bera saman fyrirhuguð BRT-kerfi við það sem best gerist á alþjóðavísu. Bestu BRT-kerfin í heiminum, sem uppfylla öll þau lykilatriði sem þarf til að flytja fólk á milli staða eins og fljótt og þægilega og mögulegt er, eru í „gullflokki“ samkvæmt staðlinum. Miðað við frumdrög fyrstu lotu Borgarlínu verður hún í „silfurflokki“ samkvæmt BRT staðlinum. Með nokkrum uppfærslum í hönnunarfasanum gæti Borgarlínan náð að uppfylla kröfur fyrir gullflokk. Á meðal þess sem gera mætti til að gera fyrirliggjandi hönnun enn þá metnaðarfyllri væri: Að gera Hverfisgötu og akstursleiðir Borgarlínu umhverfis Reykjavíkurtjörn að fullu helgaðar almenningssamgöngum í báðar áttir. Þessar úrbætur myndu stytta ferðatíma og fjölga farþegum auk þess að bæta gæði umhverfis við Hverfisgötu, vaxandi verslunar- og íbúagötu, enn frekar. Að takmarka vinstri beygjur bíla yfir sérakreinar Borgarlínu, veita þannig almenningssamgöngum enn meiri forgang og fjölga farþegum með styttri ferðatíma. Að hafa Borgarlínustöðvar með umfangsmeiri, lokuðum biðskýlum með rennihurðum á brautarpöllum til að auka á þægindi farþega sem leiðir aftur til fjölgunar þeirra. Með því að halda áfram með þá hönnun sem birt var í frumdrögum fyrstu lotu Borgarlínu og gera ofangreindar úrbætur til viðbótar þá yrði Borgarlína fyrsta BRT-kerfið á Norðurlöndunum til að ná í gullflokk samkvæmt matskerfinu. Metnaðarfull BRT hönnun, eins og Borgarlínan, mun bæta verulega valkosti íbúa höfuðborgarsvæðisins til að fara á milli staða og verða skýrt merki til umheimsins um að Íslandi sé alvara með að draga úr áhrifum sínum á loftslagsbreytingar. Höfundur er framkvæmdastjóri BRTPlan í New York. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Borgarlína Samgöngur Reykjavík Mest lesið Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun Skoðun Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Sjá meira
Höfuðborgarsvæðið er sniðið meira að bílaumferð en búast mætti við. Þegar ég heimsótti Ísland í fyrsta sinn, árið 2019, sá ég fyrir mér borgarbrag sem væri meira í ætt við Stokkhólm, þar sem ég bjó í byrjun aldarinnar. Veðurfar er svipað og í Stokkhólmi en þar gat ég auðveldlega verið bíllaus og gekk, tók strætó eða notaði neðanjarðarlest til að komast leiðar minnar. En hvers vegna er Reykjavík ekki eins? Norðurlandabúar eru jú þekktir fyrir að vera talsvert framsæknari í borgarskipulagi og hönnun en samlandar mínir vestan hafs. Og Ísland stendur sig vissulega betur en megnið af Bandaríkjunum. Byggðin í Reykjavík er nokkuð þétt, miðbærinn er líflegur og strætisvagnakerfið virkar vel. En bílaeign og umferð er þó mikil og gnægð er af bílastæðum. Fyrir lítið borgarsvæði þar sem íbúar hafa almennt sterka umhverfisvitund, kemur það á óvart að algengasti ferðamátinn sé enn hinn óskilvirki og óumhverfisvæni einkabíll. Meirihluti Íslendinga er meðvitaður um þetta og vill sjá breytingar. Reykjavík vinnur að því að þétta í götin í byggðinni til að gera borgarumhverfið samfelldara og gönguvænna. Borgin hefur þegar skapað lifandi göngugötusvæði, uppbygging Fossvogsbrúar sem er ætluð fyrir hjólandi og gangandi vegfarendurog almenningssamgöngur fer að hefjast og hér eru metnaðarfull áform um uppbyggingu hverfa með vistvænum samgöngum. Íslendingar vita flestir að eina leiðin til að draga úr því hvað við erum háð einkabílum í borgum er að byggja upp almenningssamgöngukerfi á heimsmælikvarða. Góðar almenningssamgöngur eru stolt borgarsvæða Ég hef unnið að BRT-kerfum (e. Bus Rapid Transit) í borgum um allan heim og hef umfangsmikla sérþekkingu á þeim. Slík kerfi almenningssamgangna sem byggja á vönduðum vögnum geta náð hraða og afkastagetu lestarkerfa fyrir brot af kostnaði við lestarkerfi. Hágæða BRT-kerfi er að finna í borgum um alla Evrópu, Bandaríkjunum, Kanada og víðar. Sé vandað til verka við skipulag og hönnun geta BRT-kerfi orðið hluti af ásýnd og stolti borga, verið hryggjarstykki samgangna sem fylgir samgönguásum milli borgarhluta. Sé kerfið illa hannað geta sérakreinar þess stíflast, stöðvarnar verið óþægilegar eða vagnarnir of troðnir. Hönnun Borgarlínu lofar góðu Við hjá BRTPlan vorum fengin af Verkefnastofu Borgarlínunnar til að aðstoða við hönnun Borgarlínunnar á frumstigum. Afrakstur þeirrar vinnu er að finna í skýrslu okkar sem kallast „Borgarlína: A Review“. Þegar við komum hingað fyrst kom það okkur þægilega á óvart að Borgarlínan myndi verða það sem kallast á fræðimáli „þriðju kynslóðar BRT-kerfi“. Það táknar að strætisvagnaleiðir af öllu svæðinu muni samtengjast BRT innviðunum (sérrými) eftir meginásum og halda síðan áfram að áfangastöðum í blandaðri umferð. Þetta þýðir færri skiptingar fyrir farþega og er eitt það helsta sem BRT-kerfi hafa fram yfir léttlestarkerfi – þar sem margir farþegar þurfa einhvern veginn að koma sér að og frá lestarsporinu og skipta um farartæki. Þriðju kynslóðar BRT er þróaðasta og nútímalegasta útgáfan af BRT-kerfum. Í verkefninu komum við með nokkrar ábendingar um úrbætur í hönnun til að tryggja að þjónustan samræmist því sem best gerist í dag í heildarhönnun almenningssamgangna. Auk þess að vinna að skipulagi þriðju kynslóðar leiðarkerfis unnum við náið með Verkefnastofu Borgarlínunnar til að tryggja ýmsa aðra mikilvæga þætti í hönnun kerfisins. Til dæmis að sérrými Borgarlínunnar séu miðjusett í götunni svo að vagnar geti ferðast um óhindrað þar sem því verður við komið. Einnig að Borgarlínan muni hafa góðar stöðvar sem verja farþega gegn veðri og vindum, svo vel fari um þá á meðan biðtíma stendur. Borgarlínan á næsta stig Við samstarfsfélagarnir erum hluti af hópi alþjóðlegra sérfræðinga um BRT-kerfi sem bjó til BRT-staðalinn (en. The BRT Standard). Staðalinn er matskerfi sem gerir okkur kleift að bera saman fyrirhuguð BRT-kerfi við það sem best gerist á alþjóðavísu. Bestu BRT-kerfin í heiminum, sem uppfylla öll þau lykilatriði sem þarf til að flytja fólk á milli staða eins og fljótt og þægilega og mögulegt er, eru í „gullflokki“ samkvæmt staðlinum. Miðað við frumdrög fyrstu lotu Borgarlínu verður hún í „silfurflokki“ samkvæmt BRT staðlinum. Með nokkrum uppfærslum í hönnunarfasanum gæti Borgarlínan náð að uppfylla kröfur fyrir gullflokk. Á meðal þess sem gera mætti til að gera fyrirliggjandi hönnun enn þá metnaðarfyllri væri: Að gera Hverfisgötu og akstursleiðir Borgarlínu umhverfis Reykjavíkurtjörn að fullu helgaðar almenningssamgöngum í báðar áttir. Þessar úrbætur myndu stytta ferðatíma og fjölga farþegum auk þess að bæta gæði umhverfis við Hverfisgötu, vaxandi verslunar- og íbúagötu, enn frekar. Að takmarka vinstri beygjur bíla yfir sérakreinar Borgarlínu, veita þannig almenningssamgöngum enn meiri forgang og fjölga farþegum með styttri ferðatíma. Að hafa Borgarlínustöðvar með umfangsmeiri, lokuðum biðskýlum með rennihurðum á brautarpöllum til að auka á þægindi farþega sem leiðir aftur til fjölgunar þeirra. Með því að halda áfram með þá hönnun sem birt var í frumdrögum fyrstu lotu Borgarlínu og gera ofangreindar úrbætur til viðbótar þá yrði Borgarlína fyrsta BRT-kerfið á Norðurlöndunum til að ná í gullflokk samkvæmt matskerfinu. Metnaðarfull BRT hönnun, eins og Borgarlínan, mun bæta verulega valkosti íbúa höfuðborgarsvæðisins til að fara á milli staða og verða skýrt merki til umheimsins um að Íslandi sé alvara með að draga úr áhrifum sínum á loftslagsbreytingar. Höfundur er framkvæmdastjóri BRTPlan í New York.
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun