Daglegt hrós til að ýta undir gróskuhugarfar Hrafnhildur Sigurðardóttir, Ingrid Kuhlman og Unnur Arna Jónsdóttir skrifa 11. nóvember 2022 08:01 Það er líklega fátt sem hefur jafn mikil áhrif á líðan og hugarfarið sem við búum yfir. Það er talið að við séum með 50-70 þúsund hugsanir í kollinum á hverjum sólarhring. Hugur okkar er stanslaust að verki því hlutverk hans er að hugsa, rétt eins og hlutverk hjartans er að slá. Hugarfar, sama hvort það er jákvætt eða neikvætt, hefur mikil áhrif á hvernig okkur líður og hvernig við hegðum okkur en ekki síst hvernig við tökumst á við mistök, mótlæti eða önnur verkefni sem lífið færir okkur. Þess vegna skiptir miklu máli að kenna barni á hugann sinn og að lífið er eins og þrautabraut. Barnið er stöðugt að takast á við þrautir sem fara ekki alltaf eins og það vill. Það hvernig barnið tekst á við þrautirnar og horfir á lausnirnar skiptir öllu máli. Viðhorf þess er hér lykilatriði. Við veljum okkur viðhorf Á hverjum degi stendur barnið frammi fyrir vali um jákvætt eða neikvætt viðhorf til ýmissa atriða. Nefna má dæmi þegar fötin, sem það ætlar í að morgni, eru ekki hrein, uppáhaldsmorgunmaturinn búinn, barnið er ekki tilbúið í heimalestur eða heimanám, sætaskipan í bekknum hefur verið breytt eða þegar barnið er ósátt við reglur um skjá- eða háttatíma. Einföld leið til að hjálpa barninu við að velja viðhorf sitt er að útbúa bros- og fýlukarla, annan með brosandi andliti og hinn með andliti í fýlu. Barnið getur valið brosandi andlitið og fundið í framhaldinu nýjar leiðir, t.d. prófað eitthvað nýtt, en það getur líka valið fýlu-andlitið, farið í fýlu og verið neikvætt. Með þessu móti áttar barnið sig mögulega betur á því að valið er þess, ekki pabba og mömmu, kennarans, bekkjarfélaganna eða annarra. Við getum líka ýtt undir jákvætt hugarfar hjá barninu með því að: ✓ Hjálpa því að horfa á það jákvæða á hverjum degi og ræða í hverju það felist. ✓ Kenna því að taka eftir því sem gleður það, eins og hrósi frá góðum vini, brosi, góðverki eða vel unnu verki. ✓ Nota afmarkaðan tíma í að tala um vandamál. ✓ Hvetja það til að hrósa sjálfu sér og öðrum. ✓ Verja tíma í að tala um allt það sem gengur vel og það sem barnið gerir vel. ✓ Kenna því að taka ábyrgð á eigin líðan og hamingju. ✓ Hjálpa því að koma auga á það sem það er ánægt með í eigin fari. ✓ Hvetja það til að horfa á jákvæða eiginleika í fari ástvina og vina. Grósku- eða festuhugarfar Samkvæmt Carol Dweck, prófessor í sálfræði við Stanford Háskóla, sem hefur gríðarlega reynslu í rannsóknum á hugarfari, er hægt að skipta einstaklingum í tvo hópa; þá sem hafa festuhugarfar og þá sem hafa gróskuhugarfar. Einstaklingar með festuhugarfar: ✓ Trúa því að hæfileikum og hæfni sé ekki hægt að breyta né bæta ✓ Forðast áskoranir ✓ Upplifa hjálparleysi þegar þeir standa frammi fyrir hindrunum ✓ Hafa að markmiði að þykjast klárir ✓ Gefast auðveldlega upp ef þeir gera mistök eða ná ekki settum markmiðum ✓ Forðast gagnrýni ✓ Sækjast eftir viðurkenningu annarra Einstaklingar með gróskuhugarfar: ✓ Trúa því að þeir geti þróað hæfileika sína og hæfni ✓ Fá ánægju út úr því að takast á við áskoranir ✓ Leggja sig fram um að sigrast á hindrunum ✓ Hafa að markmiði að prófa sig áfram og læra Foreldrar eru áhrifavaldar í lífi barnsins Foreldrar geta haft mikil áhrif á hvers konar hugarfar barn tileinkar sér, grósku- eða festuhugarfar. Með því að kenna barni vinnusemi, að hafa gaman af áskorunum, halda áfram þegar hlutirnir eru erfiðir og horfa á mistök sem lærdómstækifæri geta foreldrar ýtt undir að barn þrói með sér gróskuhugarfar. Gróskuhugarfar getur hjálpað barni að þróa með sér þrautseigju, sem er gríðarlega mikilvægur eiginleiki til að vegna vel í lífinu. Hrósum fyrir viðleitni eða dugnað Besta leiðin til að ýta undir gróskuhugarfar hjá barni er að hrósa á skýran og áberandi hátt og einblína frekar á dugnað eða viðleitni en gáfur eða hæfileika. Sem sagt, það er betra að hrósa barni fyrir hversu mikið það lagði sig fram við próflestur en fyrir einkunnina sem það fékk. Hrósum því frekar fyrir að vera duglegt að æfa sig eða mæta á æfingar en fyrir útkomuna í leik/keppni, á tónleikum eða sýningum. Dæmi um hrós: Það er gaman að sjá hvað þú leggur þig mikið fram… Þú sýndir mikið hugrekki þegar… Þú ert alltaf til í að prófa eitthvað nýtt… Notum hrós daglega fyrir framlag eða dugnað til að ýta undir gróskuhugarfar og auka þrautseigju sem er mikilvægur eiginleiki fyrir börn að búa yfir. Unnur Arna Jónsdóttir og Hrafnhildur Sigurðardóttir eru eigendur Hugarfrelsis og Ingrid Kuhlman er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun. Saman eru þær höfundar bókarinnar Vellíðan barna: Handbók fyrir foreldra og standa að átakinu Vitundarvakning um vellíðan barna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Geðheilbrigði Heilbrigðismál Börn og uppeldi Mest lesið Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Sjá meira
Það er líklega fátt sem hefur jafn mikil áhrif á líðan og hugarfarið sem við búum yfir. Það er talið að við séum með 50-70 þúsund hugsanir í kollinum á hverjum sólarhring. Hugur okkar er stanslaust að verki því hlutverk hans er að hugsa, rétt eins og hlutverk hjartans er að slá. Hugarfar, sama hvort það er jákvætt eða neikvætt, hefur mikil áhrif á hvernig okkur líður og hvernig við hegðum okkur en ekki síst hvernig við tökumst á við mistök, mótlæti eða önnur verkefni sem lífið færir okkur. Þess vegna skiptir miklu máli að kenna barni á hugann sinn og að lífið er eins og þrautabraut. Barnið er stöðugt að takast á við þrautir sem fara ekki alltaf eins og það vill. Það hvernig barnið tekst á við þrautirnar og horfir á lausnirnar skiptir öllu máli. Viðhorf þess er hér lykilatriði. Við veljum okkur viðhorf Á hverjum degi stendur barnið frammi fyrir vali um jákvætt eða neikvætt viðhorf til ýmissa atriða. Nefna má dæmi þegar fötin, sem það ætlar í að morgni, eru ekki hrein, uppáhaldsmorgunmaturinn búinn, barnið er ekki tilbúið í heimalestur eða heimanám, sætaskipan í bekknum hefur verið breytt eða þegar barnið er ósátt við reglur um skjá- eða háttatíma. Einföld leið til að hjálpa barninu við að velja viðhorf sitt er að útbúa bros- og fýlukarla, annan með brosandi andliti og hinn með andliti í fýlu. Barnið getur valið brosandi andlitið og fundið í framhaldinu nýjar leiðir, t.d. prófað eitthvað nýtt, en það getur líka valið fýlu-andlitið, farið í fýlu og verið neikvætt. Með þessu móti áttar barnið sig mögulega betur á því að valið er þess, ekki pabba og mömmu, kennarans, bekkjarfélaganna eða annarra. Við getum líka ýtt undir jákvætt hugarfar hjá barninu með því að: ✓ Hjálpa því að horfa á það jákvæða á hverjum degi og ræða í hverju það felist. ✓ Kenna því að taka eftir því sem gleður það, eins og hrósi frá góðum vini, brosi, góðverki eða vel unnu verki. ✓ Nota afmarkaðan tíma í að tala um vandamál. ✓ Hvetja það til að hrósa sjálfu sér og öðrum. ✓ Verja tíma í að tala um allt það sem gengur vel og það sem barnið gerir vel. ✓ Kenna því að taka ábyrgð á eigin líðan og hamingju. ✓ Hjálpa því að koma auga á það sem það er ánægt með í eigin fari. ✓ Hvetja það til að horfa á jákvæða eiginleika í fari ástvina og vina. Grósku- eða festuhugarfar Samkvæmt Carol Dweck, prófessor í sálfræði við Stanford Háskóla, sem hefur gríðarlega reynslu í rannsóknum á hugarfari, er hægt að skipta einstaklingum í tvo hópa; þá sem hafa festuhugarfar og þá sem hafa gróskuhugarfar. Einstaklingar með festuhugarfar: ✓ Trúa því að hæfileikum og hæfni sé ekki hægt að breyta né bæta ✓ Forðast áskoranir ✓ Upplifa hjálparleysi þegar þeir standa frammi fyrir hindrunum ✓ Hafa að markmiði að þykjast klárir ✓ Gefast auðveldlega upp ef þeir gera mistök eða ná ekki settum markmiðum ✓ Forðast gagnrýni ✓ Sækjast eftir viðurkenningu annarra Einstaklingar með gróskuhugarfar: ✓ Trúa því að þeir geti þróað hæfileika sína og hæfni ✓ Fá ánægju út úr því að takast á við áskoranir ✓ Leggja sig fram um að sigrast á hindrunum ✓ Hafa að markmiði að prófa sig áfram og læra Foreldrar eru áhrifavaldar í lífi barnsins Foreldrar geta haft mikil áhrif á hvers konar hugarfar barn tileinkar sér, grósku- eða festuhugarfar. Með því að kenna barni vinnusemi, að hafa gaman af áskorunum, halda áfram þegar hlutirnir eru erfiðir og horfa á mistök sem lærdómstækifæri geta foreldrar ýtt undir að barn þrói með sér gróskuhugarfar. Gróskuhugarfar getur hjálpað barni að þróa með sér þrautseigju, sem er gríðarlega mikilvægur eiginleiki til að vegna vel í lífinu. Hrósum fyrir viðleitni eða dugnað Besta leiðin til að ýta undir gróskuhugarfar hjá barni er að hrósa á skýran og áberandi hátt og einblína frekar á dugnað eða viðleitni en gáfur eða hæfileika. Sem sagt, það er betra að hrósa barni fyrir hversu mikið það lagði sig fram við próflestur en fyrir einkunnina sem það fékk. Hrósum því frekar fyrir að vera duglegt að æfa sig eða mæta á æfingar en fyrir útkomuna í leik/keppni, á tónleikum eða sýningum. Dæmi um hrós: Það er gaman að sjá hvað þú leggur þig mikið fram… Þú sýndir mikið hugrekki þegar… Þú ert alltaf til í að prófa eitthvað nýtt… Notum hrós daglega fyrir framlag eða dugnað til að ýta undir gróskuhugarfar og auka þrautseigju sem er mikilvægur eiginleiki fyrir börn að búa yfir. Unnur Arna Jónsdóttir og Hrafnhildur Sigurðardóttir eru eigendur Hugarfrelsis og Ingrid Kuhlman er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun. Saman eru þær höfundar bókarinnar Vellíðan barna: Handbók fyrir foreldra og standa að átakinu Vitundarvakning um vellíðan barna.
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun