Hert öryggisákvæði um jöklaferðir er að finna í skilmálum nýrra samninga Vatnajökulsþjóðgarðs við ferðaþjónustufyrirtæki sem standa fyrir íshellaferðum. Samningar fyrirtækjanna runnu út í lok september en nú er lokahönd lögð á framlengingu þeirra út nóvember.
Hellaferðirnar voru stöðvaðar tímabundið eftir að bandarískur karlmaður lést í ferð með fyrirtækinu Ice Pic Journeys þegar ís hrundi ofan á hann í svelg á Breiðamerkurjökli í ágúst. Rannsókn stendur enn yfir á dauða hans. Þá hefur þjóðgarðurinn kært fyrirtækið Niflheima til lögreglu fyrir það sem hann telur ólöglegar framkvæmdir í jöklinum. Niflheimar héldu við svelgnum þar sem ferðamaðurinn lést.
Skuldbinda sig til þess að fara ekki ef hellir er talinn ótryggur að morgni
Samkvæmt nýju skilmálunum þurfa fyrirtækin meðal annars að tilefna reyndan yfirleiðsögumann til þess að taka þátt í matshópi sem gerir daglegt stöðumat á hverjum íshelli og yfirhangandi ísmyndunum eins og ísveggjum og svelgjum.
Sé niðurstaða hópsins að aðstæður á tilteknum stað séu ekki öruggar eru fyrirtækin skuldbundin til þess að fara ekki þangað þann dag samkvæmt samningsdrögum sem fyrirtækin fengu send á dögunum. Fyrirtækin afsala sér rétti til þess að gera fjárkröfur á hendur þjóðgarðinum vegna aðgangstakmarkana.
Þá er kveðið á um stofnun fagráðs sem á að hafa yfirumsjón með framkvæmd daglegs stöðumats matshópa á íshellum.
Auk ferðaþjónustufyrirtækjanna á fagráðið að vera skipað fulltrúum þjóðgarðsins sem Samtök ferðaþjónustunnar og Ferðamálafélag Austur-Skaftafellssýslu (FASK) tilnefna og Félags íslenskra fjallaleiðsögumanna. Tekið verður gjald af fyrirtækjunum á grundvelli fjölda viðskiptavina til þess að fjármagna fagráðið.
Samningsdrögin gera einnig ráð fyrir að fyrirtækin lofi að gera ekkert sem geti rýrt orðspr og trúverðugleika Vatnajökulsþjóðgarðs.
Móta fyrirkomulagið svo sátt ríki
Ingibjörg Halldórsdóttir, framkvæmdastjóri Vatnajökulsþjóðgarðs, segir við Vísi að ýmsar athugasemdir hafi borist við skilmálana og nú sé unnið úr þeim. Mögulega verði einhverjar breytingar gerðar á þeim í kjölfarið.
„Það voru engin stór atriði. Það virðist vera þokkaleg sátt með þetta fyrirkomulag sem er verið að móta, fagráð og þetta daglega stöðumat. Við höfum verið að þróa það með rekstraraðilunum,“ segir Ingibjörg.
Upphaflega stóð til að framlengja fyrri samninga við rekstraraðila um mánuð á meðan nýja fyrirkomulagið væri slípað til. Ákveðið var að gera framlenginguna til tveggja mánaða til þess að veita lengri tíma til þess.
Ingibjörg segir að þegar sé unnið eftir nýja fyrirkomulaginu og það virðist ganga vel. Eftir eigi þó að koma kerfinu formlega á.
„Það er samráð og íshellarnir eru metnir á hverjum degi af rekstraraðilunum sjálfum. Það er svona verið að móta þetta þannig að allir séu sammála um hvernig þetta er gert,“ segir hún.
