Hlutverk og sjálfsmynd Íslands á alþjóðavettvangi Guðbjörg Elísa Hafsteinsdóttir skrifar 4. mars 2025 16:00 Í ljósi stríðsins í Úkraínu og ákvörðunar ríkisstjórnar Íslands um að fjármagna vopnakaup henni til stuðnings er mikilvægt að skoða mögulegar afleiðingar slíkrar stefnu. Jafnframt vaknar spurningin: Er sjálfsmynd okkar Íslendinga ekki lengur sú að vera hlutlaus friðflytjandi þjóð á alþjóðavísu, eins og hún hefur verið í aldanna rás? Hætta á að draga Ísland inn í alþjóðleg átök Með því að styðja beint við hernaðarlegar aðgerðir í Úkraínu er Ísland að auka þátttöku sína í alþjóðlegum átökum. Fjármögnun á vopnum getur haft í för með sér að Ísland verði talið beinn aðili að stríðinu og gæti þar með orðið skotmark, líkt og aðrar þjóðir sem veita slíkan stuðning. Þetta vekur spurningar um öryggi landsins og hvort við séum ómeðvitað að færa okkur nær hættusvæði í alþjóðapólitíkinni. Erum við að taka skref sem geta haft ófyrirséðar afleiðingar fyrir frið og stöðugleika í okkar eigin samfélagi? Fjárhagslegar afleiðingar fyrir innviði Íslands Það að veita fjármagn til hernaðar í öðru ríki getur einnig haft áhrif á forgangsröðun innanlands. Þegar ríkissjóður ráðstafar fjármunum í slíkan stuðning, skapast hætta á að minna fé renni til grunnþjónustu eins og heilbrigðiskerfisins, menntunar og félagslegrar aðstoðar. Við sjáum þegar merki um þetta, þar sem mikilvægum stofnunum og hjálparsamtökum hefur verið skertur stuðningur eða þau jafnvel lögð niður vegna fjárskorts. Þessi þróun hefur þegar valdið óánægju meðal almennings, og umræðan um forgangsröðun stjórnvalda í fjármálum verður sífellt háværari. Spurningar um þjóðarsjálfsmynd og hlutverk Íslands Þessi stefnubreyting vekur áleitnar spurningar um sjálfsmynd Íslands á alþjóðavettvangi. Er þetta í alvöru sú staða sem við viljum vera í? Erum við orðin að þjóð sem tekur virkan þátt í stríðsátökum? Hingað til höfum við einkum verið þekkt fyrir friðarstefnu, mannúðaraðstoð og diplómatíska milligöngu. Við höfum verið aðilar að NATO, en það hefur hingað til verið á forsendum varnarbandalags, frekar en beinnar þátttöku í hernaði. Nú vaknar spurningin hvort þessi grundvallarafstaða sé að breytast. Mikilvægi opinnar umræðu og lýðræðislegrar ákvarðanatöku Að því sögðu er brýnt að þjóðin fái að taka þátt í umræðu um stefnu sína í alþjóðamálum og hvernig hún vill móta framtíð sína. Slíkar ákvarðanir hafa víðtækar afleiðingar og því ætti að tryggja að öllum sjónarmiðum sé varpað fram. Ætti jafnvel að bera slíka stefnubreytingu undir þjóðaratkvæðagreiðslu? Þegar Ísland tekur ákvarðanir sem breyta sjálfsmynd þess og stöðu í heiminum, ætti almenningur að fá að hafa rödd í því ferli. Höfundur er söngkona, lagahöfundur og stjórnmálafræðinemi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Utanríkismál Innrás Rússa í Úkraínu Öryggis- og varnarmál NATO Mest lesið Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Köstum ekki verðmætum á glæ Ingvar Jónsson Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon Skoðun Verkafólk kaupir aðgang að íslenskum auðlindum af Norðmönnum Arndís Kristjánsdóttir Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Í ljósi stríðsins í Úkraínu og ákvörðunar ríkisstjórnar Íslands um að fjármagna vopnakaup henni til stuðnings er mikilvægt að skoða mögulegar afleiðingar slíkrar stefnu. Jafnframt vaknar spurningin: Er sjálfsmynd okkar Íslendinga ekki lengur sú að vera hlutlaus friðflytjandi þjóð á alþjóðavísu, eins og hún hefur verið í aldanna rás? Hætta á að draga Ísland inn í alþjóðleg átök Með því að styðja beint við hernaðarlegar aðgerðir í Úkraínu er Ísland að auka þátttöku sína í alþjóðlegum átökum. Fjármögnun á vopnum getur haft í för með sér að Ísland verði talið beinn aðili að stríðinu og gæti þar með orðið skotmark, líkt og aðrar þjóðir sem veita slíkan stuðning. Þetta vekur spurningar um öryggi landsins og hvort við séum ómeðvitað að færa okkur nær hættusvæði í alþjóðapólitíkinni. Erum við að taka skref sem geta haft ófyrirséðar afleiðingar fyrir frið og stöðugleika í okkar eigin samfélagi? Fjárhagslegar afleiðingar fyrir innviði Íslands Það að veita fjármagn til hernaðar í öðru ríki getur einnig haft áhrif á forgangsröðun innanlands. Þegar ríkissjóður ráðstafar fjármunum í slíkan stuðning, skapast hætta á að minna fé renni til grunnþjónustu eins og heilbrigðiskerfisins, menntunar og félagslegrar aðstoðar. Við sjáum þegar merki um þetta, þar sem mikilvægum stofnunum og hjálparsamtökum hefur verið skertur stuðningur eða þau jafnvel lögð niður vegna fjárskorts. Þessi þróun hefur þegar valdið óánægju meðal almennings, og umræðan um forgangsröðun stjórnvalda í fjármálum verður sífellt háværari. Spurningar um þjóðarsjálfsmynd og hlutverk Íslands Þessi stefnubreyting vekur áleitnar spurningar um sjálfsmynd Íslands á alþjóðavettvangi. Er þetta í alvöru sú staða sem við viljum vera í? Erum við orðin að þjóð sem tekur virkan þátt í stríðsátökum? Hingað til höfum við einkum verið þekkt fyrir friðarstefnu, mannúðaraðstoð og diplómatíska milligöngu. Við höfum verið aðilar að NATO, en það hefur hingað til verið á forsendum varnarbandalags, frekar en beinnar þátttöku í hernaði. Nú vaknar spurningin hvort þessi grundvallarafstaða sé að breytast. Mikilvægi opinnar umræðu og lýðræðislegrar ákvarðanatöku Að því sögðu er brýnt að þjóðin fái að taka þátt í umræðu um stefnu sína í alþjóðamálum og hvernig hún vill móta framtíð sína. Slíkar ákvarðanir hafa víðtækar afleiðingar og því ætti að tryggja að öllum sjónarmiðum sé varpað fram. Ætti jafnvel að bera slíka stefnubreytingu undir þjóðaratkvæðagreiðslu? Þegar Ísland tekur ákvarðanir sem breyta sjálfsmynd þess og stöðu í heiminum, ætti almenningur að fá að hafa rödd í því ferli. Höfundur er söngkona, lagahöfundur og stjórnmálafræðinemi.
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar