Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar 17. mars 2025 06:01 Þann 16. júlí 2009 samþykkti Alþingi, að Ísland skyldi sækja um aðild að ESB. Formlegir samningar drógust þó, ekki veit ég af hverju, og hófust ekki fyrr en ári seinna, í júlí 2010. Eftir tvö og hálft ár, um áramótin 2012/2013, var svo hlé gert á viðræðunum. Þá um vorið, í apríl 2013, fóru fram Alþingiskosningar, þar sem flokkar andstæðir ESB-umsókn/aðild, Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurin, fengu meirihluta. Á fundi þess nýja forsætisráðherra, sem þá tók við, Sigmundar Davíðs, með ráðamönnum ESB í júlí 2013, mun hann hafa upplýst, að framhaldsviðræður væu ekki á dagskrá nýrrar ríkisstjórnar, en ljóst virðist, að hann talaði þar svo loðið og óskýrt, að ESB skildi tal hans á þann veg, að um framhaldshlé viðræðna væri að ræða, ekki samningslok. Svo liðu nær tvö ár, án þess að ný ríkisstjórn tæki af skarið um stöðu aðildarumsóknar Íslands, en í marz 2015 skrifaði hinn líka nýi utanríkisráðherra, Gunnar Bragi, forráðamönnum stækkunardeildar ESB bréf, þar sem hann tilkynnti, að ESB skyldi ekki lengur líta á Ísland sem umsóknarríki. Aftur var hér svo ógreinilega og ófaglega skrifað og að málum staðið, að ESB lítur enn svo á, eftir öll þessi ár, að aðildarumsóknin frá 2009, sé lögleg og gild. Þetta kom fram, þegar sá utanríkisráðherra, sem nú er við völd, tók við þeim 21. desember sl., Þorgerður Katrín, heimsótti Brussel og ræddi þar við ráðamenn í janúar sl. Fyrir undirrituðum kemur eitt orð helzt upp í hugann, þegar þetta ferli allt er skoðað. Langavitleysa. Er ég þess fullviss, en sú fullvissa byggist líka á viðræðum undirritaðs við framámenn í stækkunardeildinni, sem sendiherra ESB hér ráðstafaði fyrir mig, að ESB hefur lítinn áhuga á nýrri samningalotu af svipuðu tagi. Vill enga nýja langavitleysu, enda með fullar hendur verkefna, ekki færri en 9-10 ríkja, sem sækjast eftir aðild með ráði og dáð. Ný ríkisstjórn komst, þrátt fyrir þessa stöðu, að þeirri lítt skiljanlegu og greinilega lítt grunduðu niðurstöðu, þegar flokkarnir sömdu um málefni og stefnuskrá, að kjósa skyldi um framhaldssamninga við ESB „ekki síðar en 2027“. Tala ráðamenn mest um 2027. Sá tímarammi, sem þá blasir við, er þessi: Ef þessi ríkistjórn situr allt kjörtímabilið, eins og við vonum, situr hún væntanlega fram eftir/út árið 2028. Nýjar þingkosningar þá í september/október 2028. Reikna má með, að samningaumleitanir við ESB og lyktir þeirra taki 2-3 ár. Ef kosið verður um það fyrst 2027, hvort menn vilji framhaldsviðræður, eða ekki, og, þó að þjóðin segði „Já“, þá væri ekki hægt að hefja samninga fyrr en seint á árinu 2027, eða í byrjun árs 2028. Ljóst væri þá, að útilokað væri, að ljúka samningunum á kjörtímabili þessarar ríkisstjórnar, og engin veit nú, hvaða stjórn tekur við eftir það. Með þessum hætti, væri verið að fara í mál, sem enginn vissi, hvernig endaði, eða sæi fyrir endann á. Nýja langavitleysi. Það er undirrituðum til stórs efs, að forustusveit ESB, hefði nokkurn áhuga á, að hefja framhaldssamninga við Íslendinga á grundvelli þessarar óvissu. Ætli þeir myndu þá ekki segja: Við skulum þá bíða eftir nýrri ríkistjórn. Eini uppbyggilegi og raunhæfi tímaramminn fyrir framhald og lyktir ESB mála væri þessi: Gengið væri í þjóðaratkvæði um framahaldsviðræður nú í haust, í september eða október, og, ef þjóðin staðfestir vilja sinn til framahaldssamninga, sem ég tel reyndar fullvíst, mætti hefja þá í lok ársins, eða byrjun 2025, og ljúka þeim 2027. Þá, um það sumar, 2027, lægju endanleg samningsdrög þá fyrir, landsmenn sæju svart á hvítu, hverjir skilmálar og kjör stæðu til boða við fulla mögulega inngöngu, og að lokinni nauðsynlegri þjóðfélagsumræði um kjör og skilmála, í byrjun 2028, gæti svo þjóðaratkvæði farið fram um fulla ESB-aðild, eða ekki. Aðeins með þessum hætti væri hægt að fullklára þetta verkefni, ljúka þessu ferli með fullnægjandi hætti, innan væntanlegs valdatíma þessarar ríkistjórnar. Ýmsir málsmetandi menn benda á, að breyta þurfi stjórnarká, ef til aðildar eigi að koma. Eins og lagastaðan sé nú, stæðist möguleg aðild ekki. Sé það rétt, er nóg að taka á nauðsynlegri stjórnarskrábreytingu til hliðar við þjóðaratkvæði um aðild, þegar heildar samningsdrög lægju fyrir. Önnur spurningin í því þjóðaratkvæði gæti þá verið, hvort þjóðin samþykki þá aðildarskilmála, sem þá liggja fyrir, og hin, hvort þjóðin samþykki nauðsynlega tengda stjórnarskrábreytingu. Höfundur er samfélagsrýnir Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ole Anton Bieltvedt Evrópusambandið Mest lesið Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Börn innan seilingar Árni Guðmundsson Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson Skoðun Skoðun Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Leiðrétting veiðigjalda mun skila sér í bættum innviðum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar Skoðun Börn innan seilingar Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson skrifar Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer skrifar Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson skrifar Skoðun Litlu ljósin á Gaza Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson skrifar Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson skrifar Skoðun Í skugga kerfis sem brást! Harpa Hildiberg Böðvarsdóttir skrifar Skoðun Jöfn vernd fyrir öll börn í veröldinni Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Byggð í Norðvesturkjördæmi: lífæð framtíðar Íslands Ragnar Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hverju hef ég stjórn á? Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Metnaður eða metnaðarleysi? Sumarrós Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Þetta er allt í vinnslu“ María Pétursdóttir skrifar Skoðun Arðsemi og tilgangur - eitt útilokar ekki annað Elva Rakel Jónsdóttir,Erla Ósk Ásgeirsdottir skrifar Skoðun Iðnaðarstefna – stökkpallur inn í næsta hagvaxtarskeið Sigurður Hannesson skrifar Skoðun Hættum að bregðast íslensku hryssunni Rósa Líf Darradóttir skrifar Sjá meira
Þann 16. júlí 2009 samþykkti Alþingi, að Ísland skyldi sækja um aðild að ESB. Formlegir samningar drógust þó, ekki veit ég af hverju, og hófust ekki fyrr en ári seinna, í júlí 2010. Eftir tvö og hálft ár, um áramótin 2012/2013, var svo hlé gert á viðræðunum. Þá um vorið, í apríl 2013, fóru fram Alþingiskosningar, þar sem flokkar andstæðir ESB-umsókn/aðild, Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurin, fengu meirihluta. Á fundi þess nýja forsætisráðherra, sem þá tók við, Sigmundar Davíðs, með ráðamönnum ESB í júlí 2013, mun hann hafa upplýst, að framhaldsviðræður væu ekki á dagskrá nýrrar ríkisstjórnar, en ljóst virðist, að hann talaði þar svo loðið og óskýrt, að ESB skildi tal hans á þann veg, að um framhaldshlé viðræðna væri að ræða, ekki samningslok. Svo liðu nær tvö ár, án þess að ný ríkisstjórn tæki af skarið um stöðu aðildarumsóknar Íslands, en í marz 2015 skrifaði hinn líka nýi utanríkisráðherra, Gunnar Bragi, forráðamönnum stækkunardeildar ESB bréf, þar sem hann tilkynnti, að ESB skyldi ekki lengur líta á Ísland sem umsóknarríki. Aftur var hér svo ógreinilega og ófaglega skrifað og að málum staðið, að ESB lítur enn svo á, eftir öll þessi ár, að aðildarumsóknin frá 2009, sé lögleg og gild. Þetta kom fram, þegar sá utanríkisráðherra, sem nú er við völd, tók við þeim 21. desember sl., Þorgerður Katrín, heimsótti Brussel og ræddi þar við ráðamenn í janúar sl. Fyrir undirrituðum kemur eitt orð helzt upp í hugann, þegar þetta ferli allt er skoðað. Langavitleysa. Er ég þess fullviss, en sú fullvissa byggist líka á viðræðum undirritaðs við framámenn í stækkunardeildinni, sem sendiherra ESB hér ráðstafaði fyrir mig, að ESB hefur lítinn áhuga á nýrri samningalotu af svipuðu tagi. Vill enga nýja langavitleysu, enda með fullar hendur verkefna, ekki færri en 9-10 ríkja, sem sækjast eftir aðild með ráði og dáð. Ný ríkisstjórn komst, þrátt fyrir þessa stöðu, að þeirri lítt skiljanlegu og greinilega lítt grunduðu niðurstöðu, þegar flokkarnir sömdu um málefni og stefnuskrá, að kjósa skyldi um framhaldssamninga við ESB „ekki síðar en 2027“. Tala ráðamenn mest um 2027. Sá tímarammi, sem þá blasir við, er þessi: Ef þessi ríkistjórn situr allt kjörtímabilið, eins og við vonum, situr hún væntanlega fram eftir/út árið 2028. Nýjar þingkosningar þá í september/október 2028. Reikna má með, að samningaumleitanir við ESB og lyktir þeirra taki 2-3 ár. Ef kosið verður um það fyrst 2027, hvort menn vilji framhaldsviðræður, eða ekki, og, þó að þjóðin segði „Já“, þá væri ekki hægt að hefja samninga fyrr en seint á árinu 2027, eða í byrjun árs 2028. Ljóst væri þá, að útilokað væri, að ljúka samningunum á kjörtímabili þessarar ríkisstjórnar, og engin veit nú, hvaða stjórn tekur við eftir það. Með þessum hætti, væri verið að fara í mál, sem enginn vissi, hvernig endaði, eða sæi fyrir endann á. Nýja langavitleysi. Það er undirrituðum til stórs efs, að forustusveit ESB, hefði nokkurn áhuga á, að hefja framhaldssamninga við Íslendinga á grundvelli þessarar óvissu. Ætli þeir myndu þá ekki segja: Við skulum þá bíða eftir nýrri ríkistjórn. Eini uppbyggilegi og raunhæfi tímaramminn fyrir framhald og lyktir ESB mála væri þessi: Gengið væri í þjóðaratkvæði um framahaldsviðræður nú í haust, í september eða október, og, ef þjóðin staðfestir vilja sinn til framahaldssamninga, sem ég tel reyndar fullvíst, mætti hefja þá í lok ársins, eða byrjun 2025, og ljúka þeim 2027. Þá, um það sumar, 2027, lægju endanleg samningsdrög þá fyrir, landsmenn sæju svart á hvítu, hverjir skilmálar og kjör stæðu til boða við fulla mögulega inngöngu, og að lokinni nauðsynlegri þjóðfélagsumræði um kjör og skilmála, í byrjun 2028, gæti svo þjóðaratkvæði farið fram um fulla ESB-aðild, eða ekki. Aðeins með þessum hætti væri hægt að fullklára þetta verkefni, ljúka þessu ferli með fullnægjandi hætti, innan væntanlegs valdatíma þessarar ríkistjórnar. Ýmsir málsmetandi menn benda á, að breyta þurfi stjórnarká, ef til aðildar eigi að koma. Eins og lagastaðan sé nú, stæðist möguleg aðild ekki. Sé það rétt, er nóg að taka á nauðsynlegri stjórnarskrábreytingu til hliðar við þjóðaratkvæði um aðild, þegar heildar samningsdrög lægju fyrir. Önnur spurningin í því þjóðaratkvæði gæti þá verið, hvort þjóðin samþykki þá aðildarskilmála, sem þá liggja fyrir, og hin, hvort þjóðin samþykki nauðsynlega tengda stjórnarskrábreytingu. Höfundur er samfélagsrýnir
Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar
Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar
Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar
Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar
Skoðun Arðsemi og tilgangur - eitt útilokar ekki annað Elva Rakel Jónsdóttir,Erla Ósk Ásgeirsdottir skrifar
Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun