NÓG ER NÓG – Heilbrigðiskerfið er í neyðarástandi Ásthildur Kristín Björnsdóttir skrifar 17. maí 2025 07:31 Heilbrigðiskerfið á Íslandi stendur á brauðfótum. Ástandið á bráðamóttökunni í Fossvogi er orðið ómannúðlegt – og það eru engar ýkjur. Sjúklingar með alvarleg veikindi þurfa gjarnan að bíða klukkustundum saman, jafnvel sólarhringum, við óboðlegar aðstæður í þröngu og yfirfullu rými. Næði er nánast ekki fyrir hendi og margir neyðast til að ræða mjög persónuleg og viðkvæm mál við heilbrigðisstarfsfólk með aðra sjúklinga rétt við hliðina. Þá fá margir niðurstöður úr rannsóknum og jafnvel greiningu á alvarlegum heilsuvanda við þessar sömu aðstæður, þar sem allt sem sagt er heyrist vítt og breitt. Þetta skerðir ekki aðeins friðhelgi og reisn sjúklinga heldur getur það haft alvarlegar afleiðingar: Fólk með lífshættuleg einkenni veigrar sér jafnvel við að leita sér hjálpar af ótta við aðgerðaleysi, niðurlægingu og uppgjöf kerfisins. Þetta eru aðstæður sem ekki eiga að líðast í opinberu heilbrigðiskerfi. Þetta ástand er ekki nýtt. Það hefur lengi verið vitað að bráðamóttakan í Fossvogi, sem ber mestan þunga heilbrigðiskerfisins á landinu, hefur ekki bolmagn til að sinna núverandi álagi. Samkvæmt fjölmiðlum hefur verið ákveðið að reisa færanlega einingu við bráðamóttökuna sem bráðabirgðalausn – lýst sem „plástur á svöðusár“. Þetta bætir rými tímabundið en leysir ekki undirliggjandi vandamál. Hvað veldur? Fólki á Íslandi hefur fjölgað um 40 þúsund á aðeins fimm árum (2018–2023). Þar að auki komu 2,2 milljónir ferðamanna til landsins árið 2023. Þessari aukningu hefur ekki verið mætt með sambærilegri eflingu heilbrigðiskerfisins. Á sama tíma er erfitt og í sumum tilfellum ómögulegt að ná sambandi við heimilislækni eða fá tíma hjá heilsugæslu. Þeir sem ekki fá þjónustu þar enda margir á bráðamóttökunni – sem er hvorki mannað né fjármögnuð til að taka við slíkum fjölda. - Fráflæðisvandi og endurhæfing eldra fólks Stórt og vanrækt vandamál er fráflæðið frá bráðamóttökunni og sjúkrahúsinu almennt. Það hefur ekki verið gert ráð fyrir nægilega mörgum hjúkrunarrýmum fyrir eldra fólk sem hefur fengið samþykkt færni- og heilsumat. Dæmi eru um sjúklinga sem eru fastir á sjúkrahúsdeildum í marga mánuði, jafnvel allt að ár, því ekkert úrræði er til staðar fyrir þau. Þeir fara þannig á mis við mikilvæga endurhæfingu sem oft er lykillinn að farsælli öldrun og sjálfstæðu lífi. Þetta tefur útskriftir, þrengir að öðrum sjúklingum og skapar vítahring innan spítalans. Starfsfólkið reynir sitt allra besta Það er augljóst að langflestir þeir sem starfa á bráðamóttökunni – læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar og aðrir – leggja sig fram af heilindum og fagmennsku. Þau reyna að halda kerfinu gangandi við óviðunandi aðstæður. En þau eru orðin of fá. Kulnun og brottfall starfsfólks hefur verið viðvarandi vandamál og þjónustan ber þess merki. Það er kerfið sjálft sem bregst fólki – ekki starfsfólkið. Við ættum að krefjast tafarlausra aðgerða: Fjölgun stöðugilda á bráðamóttöku og í heilsugæslu. Það þarf að ráða fleiri – ekki síðar, heldur núna. Mannsæmandi vinnuaðstæður og laun sem endurspegla ábyrgð starfsfólks. Þeir sem bjarga lífum eiga ekki að brenna út. Forgangsröðun heilbrigðisþjónustu í fjárlögum ríkisins. Heilsa fólks á ekki að vera seinni tíma vandamál. Aðgengi að grunnheilbrigðisþjónustu. Fólk á rétt á að komast að hjá heimilislækni eða heilsugæslu án þess að berjast við kerfið. ⸻ Við getum ekki horft á þetta lengur. Við getum ekki treyst á hetjudáðir starfsfólks á meðan stjórnvöld fresta ákvörðunum og segjast ætla að „skoða málið“. Þegar fólk hættir að leita sér læknishjálpar af ótta við að fá ekki lausn sinna mála – þá hefur kerfið brugðist. ⸻ 🔴 Þetta er neyðarástand. Og við ættum öll að segja: NÓG ER NÓG. Höfundur er þriggja barna móðir, eiginkona og félagsráðgjafi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Mest lesið Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson Skoðun Halldór 26.07.2025 Halldór Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Sjá meira
Heilbrigðiskerfið á Íslandi stendur á brauðfótum. Ástandið á bráðamóttökunni í Fossvogi er orðið ómannúðlegt – og það eru engar ýkjur. Sjúklingar með alvarleg veikindi þurfa gjarnan að bíða klukkustundum saman, jafnvel sólarhringum, við óboðlegar aðstæður í þröngu og yfirfullu rými. Næði er nánast ekki fyrir hendi og margir neyðast til að ræða mjög persónuleg og viðkvæm mál við heilbrigðisstarfsfólk með aðra sjúklinga rétt við hliðina. Þá fá margir niðurstöður úr rannsóknum og jafnvel greiningu á alvarlegum heilsuvanda við þessar sömu aðstæður, þar sem allt sem sagt er heyrist vítt og breitt. Þetta skerðir ekki aðeins friðhelgi og reisn sjúklinga heldur getur það haft alvarlegar afleiðingar: Fólk með lífshættuleg einkenni veigrar sér jafnvel við að leita sér hjálpar af ótta við aðgerðaleysi, niðurlægingu og uppgjöf kerfisins. Þetta eru aðstæður sem ekki eiga að líðast í opinberu heilbrigðiskerfi. Þetta ástand er ekki nýtt. Það hefur lengi verið vitað að bráðamóttakan í Fossvogi, sem ber mestan þunga heilbrigðiskerfisins á landinu, hefur ekki bolmagn til að sinna núverandi álagi. Samkvæmt fjölmiðlum hefur verið ákveðið að reisa færanlega einingu við bráðamóttökuna sem bráðabirgðalausn – lýst sem „plástur á svöðusár“. Þetta bætir rými tímabundið en leysir ekki undirliggjandi vandamál. Hvað veldur? Fólki á Íslandi hefur fjölgað um 40 þúsund á aðeins fimm árum (2018–2023). Þar að auki komu 2,2 milljónir ferðamanna til landsins árið 2023. Þessari aukningu hefur ekki verið mætt með sambærilegri eflingu heilbrigðiskerfisins. Á sama tíma er erfitt og í sumum tilfellum ómögulegt að ná sambandi við heimilislækni eða fá tíma hjá heilsugæslu. Þeir sem ekki fá þjónustu þar enda margir á bráðamóttökunni – sem er hvorki mannað né fjármögnuð til að taka við slíkum fjölda. - Fráflæðisvandi og endurhæfing eldra fólks Stórt og vanrækt vandamál er fráflæðið frá bráðamóttökunni og sjúkrahúsinu almennt. Það hefur ekki verið gert ráð fyrir nægilega mörgum hjúkrunarrýmum fyrir eldra fólk sem hefur fengið samþykkt færni- og heilsumat. Dæmi eru um sjúklinga sem eru fastir á sjúkrahúsdeildum í marga mánuði, jafnvel allt að ár, því ekkert úrræði er til staðar fyrir þau. Þeir fara þannig á mis við mikilvæga endurhæfingu sem oft er lykillinn að farsælli öldrun og sjálfstæðu lífi. Þetta tefur útskriftir, þrengir að öðrum sjúklingum og skapar vítahring innan spítalans. Starfsfólkið reynir sitt allra besta Það er augljóst að langflestir þeir sem starfa á bráðamóttökunni – læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar og aðrir – leggja sig fram af heilindum og fagmennsku. Þau reyna að halda kerfinu gangandi við óviðunandi aðstæður. En þau eru orðin of fá. Kulnun og brottfall starfsfólks hefur verið viðvarandi vandamál og þjónustan ber þess merki. Það er kerfið sjálft sem bregst fólki – ekki starfsfólkið. Við ættum að krefjast tafarlausra aðgerða: Fjölgun stöðugilda á bráðamóttöku og í heilsugæslu. Það þarf að ráða fleiri – ekki síðar, heldur núna. Mannsæmandi vinnuaðstæður og laun sem endurspegla ábyrgð starfsfólks. Þeir sem bjarga lífum eiga ekki að brenna út. Forgangsröðun heilbrigðisþjónustu í fjárlögum ríkisins. Heilsa fólks á ekki að vera seinni tíma vandamál. Aðgengi að grunnheilbrigðisþjónustu. Fólk á rétt á að komast að hjá heimilislækni eða heilsugæslu án þess að berjast við kerfið. ⸻ Við getum ekki horft á þetta lengur. Við getum ekki treyst á hetjudáðir starfsfólks á meðan stjórnvöld fresta ákvörðunum og segjast ætla að „skoða málið“. Þegar fólk hættir að leita sér læknishjálpar af ótta við að fá ekki lausn sinna mála – þá hefur kerfið brugðist. ⸻ 🔴 Þetta er neyðarástand. Og við ættum öll að segja: NÓG ER NÓG. Höfundur er þriggja barna móðir, eiginkona og félagsráðgjafi.
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar