Ójafn­rétti að konur þurfi að ganga á veikindarétt vegna barn­eigna

Tilnefningin byggir á stefnu og hlunnindum sem fyrirtækið innleiddi í byrjun árs 2025 og miða að því að styðja verðandi og nýbakaða foreldra með auknum réttindum og sveigjanleika. Stuðningurinn felur í sér greitt orlof í mánuð fyrir fæðingu, ávinnslu orlofsréttinda meðan á fæðingarorlofi stendur og möguleika á hlutastarfi á fullum launum við endurkomu til vinnu.

Í tilkynningu um tilnefninguna segir að aðgerðirnar séu hannaðar með jafnrétti að leiðarljósi og miða að því að auðvelda foreldrum að samræma fjölskyldulíf og starfsferil án þess að skerða starfsþróun eða tekjur.

„Það er ekkert raunhæft, þegar þú ert komin á þennan stað, að ætlast til þess að þú sért að vinna á fullu,“ segir Sigrún Ósk Jakobsdóttir, mannauðsstjóri hjá Advania, í samtali við fréttastofu.

Mikil nýting meðal starfsmanna

Frá því að þessi hlunnindi voru kynnt hafa allar þær konur sem hafa verið þungaðar nýtt sér að fara í orlof fyrir fæðingu og af þeim, körlum og konum, sem hafa snúið aftur eftir áramót hafa 70 prósent þeirra nýtt sér eða formlega tilkynnt um væntanlega nýtingu á hlutastarfsmöguleikanum.

„Þessi réttindi má þó taka út hvenær sem er innan árs frá endurkomu svo það er ekki þar með sagt að 30 prósent muni ekki nýta sér það,“ segir Sigrún Ósk.

Af þessum 30 prósentum eru meirihluti karlmenn sem ekki hafa fullnýtt rétt sinn til fæðingarorlofs og því hentar þeim, að sögn Sigrúnar, mögulega betur að nýta réttinn seinna, þegar þeir hafa fullnýtt fæðingarorlofsréttindin.

Hún segir að við þróun þessa hlunnindapakka hafi mannauðsdeildin sest niður og hugsað vandlega hvert vandamálið væri og reynt að skoða hvar foreldrar væru raunverulega í vandræðum og hvernig væri hægt að létta undir með þeim.

„Vinkillinn með veikindaréttinn er bara jafnréttismál. Það er bara annar aðilinn sem gengur með barnið og þetta kemur niður á veikindaréttinum. Hvort sem þú átt fyrir því eða ekki er þetta samt alltaf réttur sem þú ert að ganga á. Þegar þú kemur aftur áttu minni veikindarétt eða jafnvel engan. Sumar konur hafa jafnvel þurft að fara í launalaust leyfi fyrir fæðingu því þær áttu ekki veikindarétt. Mér finnst þetta ójafnrétti.“

Þarna sé skekkja í kerfinu og Advania hafi viljað bregðast við því. Annað sem þau vildu bregðast við var samviskubit, því það er eitthvað sem margar konur upplifa sem fara í leyfi fyrir fæðingu barnsins.

„Þetta getur búið til erfiðleika, togstreitu, samviskubit og okkur langaði að taka þetta út úr myndinni.“

Leysir ekki öll vandamál en styður

Hvað varðar orlofsréttindin álítur Sigrún það líka jafnréttismál sem verði að huga að.

„Ef þú átt ung börn, hjá dagforeldri eða í leikskóla, þá lokar það alltaf á sumrin og það er erfitt að eiga ekki inni frí og það kom yfirleitt niður á konunni að þurfa að taka launalaust leyfi því þær áttu ekki inni orlofsrétt eftir fæðingarorlof.“

Hún segist meðvituð að lausnir Advania leysi ekki öll vandamál sem geti komið upp. Sumir eigi í vandræðum með vistun eða aðlögun en lausnirnar eigi að aðstoða með það og auðvelda breytinguna.

„Það er erfitt að vera í burtu, sama hvort það eru þrír mánuðir eða ár, og ætla svo að vera komin aftur í 100 prósent vinnu.“

Fólk sé að aðlagast nýjum takti í vinnunni og það sé staðreynd að vinnuskylda á vinnumarkaði tali ekki saman við opnun á leikskólum eða hjá dagforeldrum.

„Þessi tvö kerfi tala ekki saman. Ef þú ert einstætt foreldri án baklands þá bara gengur dæmið ekki upp.“ Hún telur það einnig jákvætt að lausnirnar séu ókynbundnar og það hafi jafnvel sett pressu á þá karlmenn sem vinni hjá Advania að nýta sitt orlof til fulls,til að eiga þessi hlunnindi inni.

Starfsmannavelta meiri eftir fæðingarorlof

Sigrún Ósk segir það staðreynd að starfsmannavelta sé meiri hjá fólki eftir fæðingarorlof en almennt. Það sé erfitt að alhæfa um breytingar á starfsmannaveltu eftir aðeins hálft ár af þessu verkefni en hún segist sjá vísbendingar um breytingar og segist hlakka til að taka þetta saman að ári loknu.

„Stór partur af því sem heldur fólki í vinnunni sinni er tenging við fólkið og þegar þú kippir því út, sem gerist mjög oft í fæðingarorlofi eða öðru orlofi, þá missirðu þann part og þessi spotti á milli einstaklings og vinnuveitenda verður þynnri á þessum tímapunkti.“

Sigrún Ósk segir fyrirtækið þess vegna hafa innleitt fyrir um einu og hálfu ári mánaðarleg krílakaffi fyrir starfsfólk í fæðingarorlofi eða fólk sem á von á barni. Viðburðurinn hefst alltaf klukkan tíu á fimmtudegi á einhverri fræðslu eða fyrirlestri. Í rýminu eru veitingar og leikföng. Eftir það eru yfirmenn deilda hvattir til að bjóða starfsfólkinu sínu í kaffi og síðan í hádegismat.

„Við völdum fimmtudaginn því þá er alltaf besti maturinn í mötuneytinu,“ segir Sigrún Ósk. Þátttaka á viðburðunum hafi yfirleitt verið um 50 til 70 prósent þeirra sem eru skráð í fæðingarorlof og allir yfirleitt farið í hádegismatinn að loknum viðburði.

„Það er svo erfitt að koma aftur í vinnuna þegar það er ár liðið og enginn hefur séð mann.“

Fannst óþægilegt að koma í heimsókn

„Við spurðum fólk áður en við byrjuðum af hverju það var ekki að koma í heimsókn. Flestir svöruðu því að þeim fannst þeir vera að trufla. Þau hafi langað að koma en þeim hafi liðið eins og fólkið í vinnunni myndi ekki nenna að tala við þau þegar þau hefðu ekkert að tala um nema barnið. Þannig við ákváðum að taka þessa hindrun úr vegi með því að setja þessa mánaðarlegu hittinga af stað.“

Hún segist skynja að fólki líði vel með það að fyrirtækið teygi sig í þessa átt.

„Það er verið að viðurkenna að þetta sé erfitt, og ég held að það sé stór partur af þessu, að bara segja það upphátt. Það er rosalega erfitt að koma til baka.

Það hefur verið mikil ánægja með þetta meðal starfsfólk og í þeim samtölum sem við höfum átt við fólk sem er á leið í eða er þegar í orlofi hefur komið fram að þau stefni öll á að nýta sér þetta. Þau tala sérstaklega um að þetta muni létta mikið undir með skyldunum og auðvelda endurkomu.“

Hún segir á sama tíma það mikla hvatningu að sjá að önnur fyrirtæki hafi ákveðið að fylgja í sömu fótspor og innleitt þessi hlunnindi hjá sér, dæmi um fyrirtæki sem hafi gert það séu KPMG, Syndis, Origo og Tempo.

Í tilkynningu um tilnefningu til verðlaunanna kemur fram að hundruð tilnefninga hafi borist og að Advania hafi verið sigurvegari í þessum flokki á Íslandi.

„Advania hlýtur þessa tilnefningu fyrir markvissar aðgerðir þessa árs í að styðja við jafnrétti og fjölskylduvænt vinnuumhverfi innan upplýsingatækninnar, sér í lagi vegna þess að aðgerðirnar hafa hvatt önnur fyrirtæki til að endurskoða eigin nálgun og stíga sömu eða sambærileg skref,“ segir í tilkynningunni.

Verðlaunin afhent í október

Nordic Women in Tech Awards 2025 verða afhent í október í Finnlandi. Heildarlista þeirra sem eru tilnefnd frá öllum löndunum má finna á vef verðlaunanna.

„Við erum einnig sérstaklega stolt af því að Vertonet - Samtök kvenna og kvára í upplýsingatækni, hafi hlotið tilnefningu.“ Vertonet var tilnefnt í flokknum Initiative of the Year fyrir Átaksverkefni þeirra síðustu tvö árin. Advania tók þátt í að hrinda verkefninu af stað og hefur verið virkur þátttakanda síðan.

Aðrir fulltrúar Íslands á verðlaunahátíðinni eru Bridget E. Burger sérfræðingur og rannsakandi hjá Háskólanum í Reykjavík, Kolfinna Tómasdóttir stofnandi og stjórnandi AiXist, Birna Íris Jónsdóttir, framkvæmdastjóri Stafræns Íslands í Heiðrún Ósk Sigfúsdóttir forstjóri og stofnandi Catecut, Nordic Ignite í flokknum fjárfestir ársins, Achola Otieno stofnandi Inclusive Iceland.