Hækkun sjávarmáls ógnar styttum Páskaeyju Kjartan Kjartansson skrifar 14. ágúst 2025 09:21 Moai-styttur á Ahu Tongariki á Páskaeyju. Sjórinn gæti náð þeim seinna á þessari öld vegna hækkandi yfirborðs sjávar. AP/Esteban Felix Öldur gætu náð alla leið að styttunum frægu á Páskaeyju fyrir árið 2080 vegna hækkandi yfirborðs sjávar sem er ein af afleiðingum loftslagsbreytinga af völdum manna. Stytturnar laða tugi þúsunda ferðamanna að eyjunni árlega en ferðaþjónusta er undirstöðuatvinnugrein þar. Svonefndu moai-stytturnar á Páskaeyju í Kyrrahafi voru reistar af eyjaskeggjum á milli 10. og 16. aldar. Þeim var ætlað að heiðra mikilvæga forfeður og höfðingja Rapa Nui-þjóðarinnar. Um 900 slíkar styttur eru á eyjunni sem er um 160 ferkílómetrar að flatarmáli. Nú segja vísindamenn að fimmtán styttur á Ahu Tongariki, stærsta minnisvarða eyjarinnar, gæti verið í hættu vegna sjávarfalla fyrir árið 2080. Svæðið er hluti af Rapa Nui-þjóðgarðinum sem er á heimsminjaskrá UNESCO. Hugsanlega yrði hægt að verja stytturnar með því að reisa sjóvarnargarða eða jafnvel færa þær lengra upp á land. Noah Paoa, aðalhöfundur greinar um rannsóknina frá Háskólanum á Havaí, segist vonast til þess að niðurstöður sínar leiði til aðgerða áður en tjón verði á styttunum, „Það er best að horfa fram á við og grípa til fyrirbyggjandi aðgerða frekar en að bregðast við mögulegum hættum eftir á,“ segir Paoa sem er sjálfur frá Páskaeyju. Fimmtán styttur eru á Ahu Tongariki-minnisvarðanum, þeim stærsta á Páskaeyju. Í bakgrunni sést eldfjallið Rano Raraku.AP/Esteban Felix UNESCO segir að allt að fimmtíu aðrir staðir á heimsminjaskrá séu í hættu vegna sjávarflóða. Loftslagsbreytingar séu helsta ógnin við þá staði á skránni sem liggja við sjóinn. „Við Miðjarðarhaf og í Afríku verða þrír af hverjum fjórum stöðum á láglendi við sjó fyrir rofi og flóðum vegna hraðari hækkunar yfirborðs sjávar,“ segir talsmaður UNESCO við AP-fréttastofuna. Yfirborð sjávar fer hækkandi vegna hnattrænnar hlýnunar sem menn valda með stórfelldri losun á gróðurhúsalofttegundum, fyrst og fremst með bruna á jarðefnaeldsneyti. Hækkunin er annars vegar tilkomin vegna þess að sjórinn þenst út eftir því sem hann hlýnar og hins vegar vegna bráðnunar landíss. Síle Loftslagsmál Hafið Jarðefnaeldsneyti Fornminjar Mest lesið Gat ekki lengur lesið en sagði engum frá því Innlent „Ég má ekki heita Hrísey en ég má heita Rodriguez“ Innlent „Þau eru að herja á börnin okkar“ Innlent Lofthelgi aftur lokað í Álaborg vegna drónaflugs Erlent Skvísur séu almennt frekar næringarsnauðar og börnin geti orðið matvönd Innlent James Comey ákærður vegna Rússarannsóknar Erlent Minna fólk á að hafa vistir til þriggja daga á heimilinu Innlent Lægð sem valdi meiri usla Innlent Dæmigert hundaflaut að spyrja hvort kynin séu tvö Innlent Breytingar í vændum á skrifstofu forseta Innlent Fleiri fréttir Lofthelgi aftur lokað í Álaborg vegna drónaflugs James Comey ákærður vegna Rússarannsóknar Segir NATO og ESB hafa lýst yfir stríði við Rússland Boðar alla herforingjana á fordæmalausan skyndifund Enn lítið vitað um leyniskyttuna og tilefni árásarinnar í Dallas Hóta Demókrötum með umfangsmiklum uppsögnum Fimm ára fangelsi fyrir að taka við fúlgum fjár frá Gaddafi Keppast við að ákæra Comey Trump krefst rannsóknar á „þríþættu skemmdarverki“ hjá SÞ Drónaflug í Danmörku: „Fjölþáttaógnin er að raungerast“ Leikskóli heimtar tugi þúsunda fyrir „listaverk“ barnanna Ætlar sér að koma böndum á sjónvarpsstöðvar Macron telur Trump ekki fylgjandi innlimun Vesturbakkans Sést til dróna við fjóra flugvelli í Danmörku Flugvellinum í Álaborg lokað vegna drónaflugs Segja árásina hafa beinst gegn ICE Pútín auki einfaldlega stríðsreksturinn verði hann ekki stöðvaður Sprenging í Osló talin tengjast sænsku glæpagengi Þrír skotnir af leyniskyttu við byggingu ICE í Dallas Biðjast afsökunar á „svörtum kafla“ í sögu Danmerkur og Grænlands Kenna Trump-liðum um bæði rúllustigann og textavélina Ekki staðfest hvort það hafi verið drónar sem röskuðu flugumferð í Osló Ekki pappírstígur heldur alvöru björn Vinsælum þáttarstjórnanda sagt upp vegna ásakana um brot gegn unglingsstúlku Drónamálið enn óupplýst: „Við erum heimskir nýgræðingar“ Kimmel snéri aftur, Trump til mikillar óánægju Rússland sé „pappírs tígur“ og Úkraínumenn geti unnið landið aftur Ákærði hálfur Íslendingur: Játaði morðið á Instagram tveimur vikum eftir það Sprenging í Osló og stórt svæði girt af Ryan Routh sekur um að reyna að myrða Trump Sjá meira
Svonefndu moai-stytturnar á Páskaeyju í Kyrrahafi voru reistar af eyjaskeggjum á milli 10. og 16. aldar. Þeim var ætlað að heiðra mikilvæga forfeður og höfðingja Rapa Nui-þjóðarinnar. Um 900 slíkar styttur eru á eyjunni sem er um 160 ferkílómetrar að flatarmáli. Nú segja vísindamenn að fimmtán styttur á Ahu Tongariki, stærsta minnisvarða eyjarinnar, gæti verið í hættu vegna sjávarfalla fyrir árið 2080. Svæðið er hluti af Rapa Nui-þjóðgarðinum sem er á heimsminjaskrá UNESCO. Hugsanlega yrði hægt að verja stytturnar með því að reisa sjóvarnargarða eða jafnvel færa þær lengra upp á land. Noah Paoa, aðalhöfundur greinar um rannsóknina frá Háskólanum á Havaí, segist vonast til þess að niðurstöður sínar leiði til aðgerða áður en tjón verði á styttunum, „Það er best að horfa fram á við og grípa til fyrirbyggjandi aðgerða frekar en að bregðast við mögulegum hættum eftir á,“ segir Paoa sem er sjálfur frá Páskaeyju. Fimmtán styttur eru á Ahu Tongariki-minnisvarðanum, þeim stærsta á Páskaeyju. Í bakgrunni sést eldfjallið Rano Raraku.AP/Esteban Felix UNESCO segir að allt að fimmtíu aðrir staðir á heimsminjaskrá séu í hættu vegna sjávarflóða. Loftslagsbreytingar séu helsta ógnin við þá staði á skránni sem liggja við sjóinn. „Við Miðjarðarhaf og í Afríku verða þrír af hverjum fjórum stöðum á láglendi við sjó fyrir rofi og flóðum vegna hraðari hækkunar yfirborðs sjávar,“ segir talsmaður UNESCO við AP-fréttastofuna. Yfirborð sjávar fer hækkandi vegna hnattrænnar hlýnunar sem menn valda með stórfelldri losun á gróðurhúsalofttegundum, fyrst og fremst með bruna á jarðefnaeldsneyti. Hækkunin er annars vegar tilkomin vegna þess að sjórinn þenst út eftir því sem hann hlýnar og hins vegar vegna bráðnunar landíss.
Síle Loftslagsmál Hafið Jarðefnaeldsneyti Fornminjar Mest lesið Gat ekki lengur lesið en sagði engum frá því Innlent „Ég má ekki heita Hrísey en ég má heita Rodriguez“ Innlent „Þau eru að herja á börnin okkar“ Innlent Lofthelgi aftur lokað í Álaborg vegna drónaflugs Erlent Skvísur séu almennt frekar næringarsnauðar og börnin geti orðið matvönd Innlent James Comey ákærður vegna Rússarannsóknar Erlent Minna fólk á að hafa vistir til þriggja daga á heimilinu Innlent Lægð sem valdi meiri usla Innlent Dæmigert hundaflaut að spyrja hvort kynin séu tvö Innlent Breytingar í vændum á skrifstofu forseta Innlent Fleiri fréttir Lofthelgi aftur lokað í Álaborg vegna drónaflugs James Comey ákærður vegna Rússarannsóknar Segir NATO og ESB hafa lýst yfir stríði við Rússland Boðar alla herforingjana á fordæmalausan skyndifund Enn lítið vitað um leyniskyttuna og tilefni árásarinnar í Dallas Hóta Demókrötum með umfangsmiklum uppsögnum Fimm ára fangelsi fyrir að taka við fúlgum fjár frá Gaddafi Keppast við að ákæra Comey Trump krefst rannsóknar á „þríþættu skemmdarverki“ hjá SÞ Drónaflug í Danmörku: „Fjölþáttaógnin er að raungerast“ Leikskóli heimtar tugi þúsunda fyrir „listaverk“ barnanna Ætlar sér að koma böndum á sjónvarpsstöðvar Macron telur Trump ekki fylgjandi innlimun Vesturbakkans Sést til dróna við fjóra flugvelli í Danmörku Flugvellinum í Álaborg lokað vegna drónaflugs Segja árásina hafa beinst gegn ICE Pútín auki einfaldlega stríðsreksturinn verði hann ekki stöðvaður Sprenging í Osló talin tengjast sænsku glæpagengi Þrír skotnir af leyniskyttu við byggingu ICE í Dallas Biðjast afsökunar á „svörtum kafla“ í sögu Danmerkur og Grænlands Kenna Trump-liðum um bæði rúllustigann og textavélina Ekki staðfest hvort það hafi verið drónar sem röskuðu flugumferð í Osló Ekki pappírstígur heldur alvöru björn Vinsælum þáttarstjórnanda sagt upp vegna ásakana um brot gegn unglingsstúlku Drónamálið enn óupplýst: „Við erum heimskir nýgræðingar“ Kimmel snéri aftur, Trump til mikillar óánægju Rússland sé „pappírs tígur“ og Úkraínumenn geti unnið landið aftur Ákærði hálfur Íslendingur: Játaði morðið á Instagram tveimur vikum eftir það Sprenging í Osló og stórt svæði girt af Ryan Routh sekur um að reyna að myrða Trump Sjá meira