Hinn 23 ára, bandaríski friðarsinni, Rachel Corrie frá Gaza, skrifaði árið 2003 til móður sinnar: „Ég er vitni að þjóðarmorði, þeirri grimmd sem engan enda ætlar að taka, og ég er mjög hrædd... Þetta verður að enda. Ég held að það sé góð hugmynd að við hættum öllu sem við erum að gera og helgum líf okkar því að stöðva þetta. Ég tel það ekki lengur vera öfgafulla afstöðu.”

Rachel sendi bréfin til móður sinnar tuttugu árum fyrir raunveruleika dagsins í dag, raunveruleika sem lögspekingar á þessu sviði hafa sammælst um að sé þjóðarmorð á Gaza. Þegar maður les orð hennar er sláandi að Rachel Corrie notar orðið „þjóðarmorð“ til að lýsa grimmdinni sem hún bar vitni, jafnvel þótt veruleikinn á Gaza í dag sé hryllilegri en orð fá lýst. Þann 16. mars 2003 var Rachel Corrie myrt með ísraelskri jarðýtu. Hinn 23 ára friðarsinni mótmælti eyðileggingu ísraelska hersins á palestínskum heimilum í Rafah og boðskapur hennar og síðar dauði vöktu athygli í fjölmiðlum um allan heim. Í kjölfar rannsóknar á atvikinu úrskurðaði ísraelskur dómstóll að ísraelski herinn bæri ekki ábyrgð á dauða Rachel Corrie. Dómarinn Oded Gershon sagði að hún hefði „komið sér í hættulegar aðstæður“ sem leiddu til slyss sem „hún kallaði yfir sig“.

Þeir sem fylgdust náið með sögunni upplifðu að heimurinn hefði svikið sig og heimurinn sem vissi ekki af óréttlætinu í Palestínu hélt áfram að treysta á framfarir. Fjölskylda Corrie, Palestínufólk og mannréttindasamtök fordæmdu ísraelska dóminn og minnast Rachel Corrie sem píslarvottar og tákns fyrir samstöðu með palestínsku þjóðinni og leit hennar að réttlæti. Rachel Corrie lést við að reyna að stöðva jarðýtu. Samt sem áður brjótast jarðýturnar enn fram, tveimur áratugum síðar. Hugrekki einnar konu stöðvaði ekki hernám sem er viðhaldið með milljarða dollara hernaðaraðstoð. Þótt aðgerðir hennar væru siðferðilega aðdáunarverðar tryggðu þær ekkert réttlæti fyrir Palestínu – og heimurinn náði ekki einu sinni að tryggja réttlæti fyrir Rachel sjálfa.

Tuttugu árum síðar stendur enn eftir spurningin: Geta mótmælaaðgerðir breytt nokkru andspænis þunga ríkisvaldsins, rótgrónum hagsmunum og, í einu orði, heimsveldi?

Áður en áhöfn Global Sumud flotans hélt frá spænsku ströndinni í átt að Túnis og brátt til Gaza, og áður en drónaárásir töfðu för þeirra, svöruðu þau spurningu blaðamanna: Hvers vegna sigla þau þegar það er næstum öruggt - hvort sem það er löglegt eða ekki - að ísraelski herinn muni stöðva þau? Hvers vegna sigla fleiri og fleiri flotar til Gaza, þrátt fyrir litlar líkur á að umsátrið verði brotið á bak aftur?

Rökin sem afgreiða mótmælaaðgerðir sem tilgangslausar, eða dyggðaskreytingu er akkúrat sú lógík sem kynda undir sinnuleysi margra þjóða sem vilja áframhaldandi samstarf við Ísrael. Þetta er líka sá lærdómur sem Ísrael vill að grópist í minni allra: að málstaður Palestínumanna, hversu réttlátur sem hann er, getur aldrei sigrað gegn Ísrael og öflugasta bakhjarli hans, Bandaríkjunum. Palestínumenn lærðu þetta fyrir löngu síðan. Í áratugi reyndu þau allar leiðir: að höfða til alþjóðakerfisins og alþjóðalaga, undirskriftasafnanir og skeytasendingar til Sameinuðu þjóðanna, kvennasamstaða á götum úti, áratugi af Sumud: staðfestu. Þeim mættu dauf eyru frá hinu svokallaða alþjóðasamfélagi, innantóm loforð frá leiðtogum Arabaríkja sem veðjuðu á bandalag við Ísrael og þögn frá þeim sem vísuðu átökunum frá sem „of flóknum“. Jafnvel ályktun Sameinuðu þjóðanna sem lýsti síonisma sem formi kynþáttahyggju var að lokum afturkölluð í skiptum fyrir loforð um palestínskt ríki sem friðarferlið í Ósló á tíunda áratugnum gerði ráð fyrir - ferli sem fékk heiminn til að trúa á tveggja ríkja lausn jafnvel þótt landnemabyggðir þróuðust miskunnarlaust áfram, rétt eins og jarðýtan í Rafah kramdi Rachel Corrie. Árið 2018 hafði Ísrael formfest veruleikann með því að samþykkja þjóðríkislög, sem gerðu 20 prósent íbúa þess, sem ekki voru gyðingar, formlega að annars flokks þegnum. Aðskilnaðarmúrinn sem skar í gegnum palestínskt land var enn ein áþreifanlega áminningin um að heimurinn hefði yfirgefið þau.

Tímabilið í sögu Palestínu eftir 1967 kenndi okkur erfiða lexíu: eftir áratuga friðsamleg mótmæli og eftir að hafa falið örlög sín arabískum stjórnvöldum sem reyndust bæði árangurslaus og eigingjörn, komust Palestínumenn að þeirri niðurstöðu að málstaður þeirra væri hvorki arabískur né alþjóðlegur, heldur aðeins þeirra. Þegar heimurinn hinsvegar stendur með þeim er ekki aðeins um að ræða mótspyrnu við áratuga óréttlæti heldur merki um að við sjáum og heyrum í Palestínumönnum, og þau hafi ekki verið yfirgefin. Sú viðurkenning – sú áminning um sameiginlega mannúð – er það sem endurnýjar trú og viðheldur staðfestu Palestínumanna. Að standa ekki með þeim væri líklega versta óréttlætið.

Vissulega er ferð Global Sumud flotans frá Spáni ekki fyrsta tilraunin til að brjóta umsátrið um Gaza á bak aftur, og hún verður ekki sú síðasta. Fyrri bátar voru stöðvaðir og neyddir til að hörfa, rétt eins og Rachel Corrie gat ekki stöðvað jarðýtuna í Rafah árið 2003. Samt sem áður er dauði hennar enn tákn um óbilandi samstöðu, og þessir fyrri flotar hjálpuðu til við að vekja athygli heimsins á umsátrinu. Mótmælaaðgerðir byggja ekki á ísköldum útreikningum um árangur; þær virka vegna ólgandi þrautseigju, með aðgerðum sem kunna að virðast áhrifalitlar í fyrstu en safna siðferðilegu og pólitísku afli með tímanum. Sérhver floti sem siglir - jafnvel þótt honum sé snúið við – grefur undan réttlætingum umsátursins, hernámsins og nýlenduvæðingunni og gerir aðgerðaleysi ríkja sýnilegra. Kannski eygjum við langtímaárangur okkar núna þegar evrópskar ríkisstjórnir færast nær því að beita Ísrael viðskiptaþvingunum en nokkru sinni fyrr. Hreyfingar halda áfram að berjast, ekki vegna þess að þær raða upp skýrum sigrum, heldur vegna þess að fólk mætir óréttlætinu aftur og aftur, augliti til auglitis við ómögulegar aðstæður. Blaðakonan Shirine Abu Aqleh, sem féll í skothríð Ísraelsmanna árið 2022 talaði til áhorfenda sinna frá Vesturbakkanum: „Þetta mun taka tíma, svo haldið andanum uppi“ – ákall um Sumud, staðfestuna sem flotinn flytur áfram í því sögulega verkefni sínu að brjóta umsátrið á Gaza.

Dr. Cyma Farah, nýdoktor við Oxford háskóla

Dr. Sólveig Ásta Sigurðardóttir, nýdoktor við Háskóla Íslands

Sailing Against Genocide

In 2003, 23-year-old American peace activist Rachel Corrie wrote home from Gaza: “I’m witnessing this chronic, insidious genocide and I’m really scared… This has to stop. I think it is a good idea for us all to drop everything and devote our lives to making this stop. I don’t think it’s an extremist thing to do anymore.”

Her letters to her mother were sent more than twenty years before the onset of what most legal experts in the field have agreed is a genocide in Gaza. And yet, reading them now, one is struck by Corrie’s invocation of ‘genocide’ to capture the brutality of her time, even as the reality in Gaza today has grown unimaginably worse. On March 16, 2003, an Israeli bulldozer crushed Rachel Corrie to death. The 23-year-old American peace activist was protesting the Israeli Army’s demolition of Palestinian homes in Rafah. Rachel’s activism and subsequent death echoed in the news media worldwide. After an investigation into the incident, an Israeli court ruled that the Israeli army was not at fault in Corrie’s death. Judge Oded Gershon said Corrie “put herself in a dangerous situation,” resulting in an accident, which “she brought upon herself.”

Those who followed the story closely felt betrayed by the world, and the world that did not know about the injustice in Palestine went on believing in a progressive order. The Israeli verdict was met with widespread condemnation from Corrie’s family, Human Rights groups, and Palestinians, who remember her as a martyr and a symbol of solidarity with the Palestinian people and their quest for justice. Rachel Corrie died resisting a bulldozer, and yet two decades later, the bulldozers are still grinding forward. One woman’s courage did not stop an occupation sustained by billions in military aid. Her action, though morally admirable, secured no justice for Palestine—and the world failed to deliver justice even for Rachel herself.

Twenty years on, the question remains: can activism make a difference against the weight of state power, entrenched interests, and, in a word, empire?

Before departing from the Spanish coast towards Tunis last week—and before the dramatic drone attacks that delayed them—activists fielded the same relentless question from journalists: why keep launching flotillas when it is almost certain that the Israeli military will intercept them, legally or not? With little odds of breaking the siege, why do more and more flotillas set sail to Gaza?

The logic that dismisses activism as futile is exactly what fuels the indifference of many Arabs who clamor for normalization with Israel. It is also the lesson Israel wants etched in everyone’s mind: that the Palestinian cause, however just, can never prevail against Israel and its most powerful backer, the United States. Palestinians themselves were taught this lesson long ago. For decades, they exhausted every avenue: appeals to international law, petitions and telegrams to the United Nations, women’s organizing in the streets, decades of sumud — steadfastness. In return came deaf ears from the so‑called international community, hollow promises from Arab rulers who wagered survival on alliance with Israel, and silence from those who dismissed the conflict as “too complicated.” Even the UN resolution declaring Zionism to be a form of racism was eventually revoked in exchange for the promise of a Palestinian state envisaged by the 1990s peace process — a process that lulled the world into believing in a two‑state solution even as settlements advanced relentlessly, like the Rafah bulldozer that crushed Rachel Corrie. By 2018, Israel formalized the reality by passing its nation‑state law, relegating its 20 percent non‑Jewish population, officially, to second‑class status. The apartheid wall slicing through Palestinian land was yet another concrete reminder that the world had abandoned them.

The post‑1967 period of Palestinian history drove home a hard lesson: after decades of peaceful activism and entrusting their fate to Arab governments that proved both ineffective and self‑interested, Palestinians concluded that their cause was neither Arab nor global, but theirs alone. When the world does stand with them, it is not only a defiance of decades of injustice but a signal that Palestinians are seen, heard, and not abandoned. That recognition — that reminder of shared humanity — is what renews belief and sustains Palestinian steadfastness. To leave them abandoned is perhaps the gravest injustice.

True, the Global Sumud Flotilla’s launch from Spain last week is not the first attempt to break Gaza’s siege, and it will not be the last. Previous boats were intercepted and forced back, just as Rachel Corrie could not stop the bulldozer in Rafah in 2003. Yet, her death still reverberates as a symbol of unflinching solidarity, and those earlier flotillas helped keep the blockade in the world’s view. Activism does not run on cold calculations of immediate success; it works through relentless persistence, through actions that may appear inconsequential in the moment but accumulate moral and political force over time. Every flotilla that sails—even if turned back—chips away at the normalization of siege, occupation, and colonization, and makes global inaction by state actors increasingly untenable. Perhaps we see a glimpse of our long-term gains as European governments move closer than ever to imposing sanctions on Israel. Spain, by imposing an arms embargo on Israel last week, leads the way. Movements endure not because they add up victories on a list, but because people insist, again and again, on confronting injustice in the face of impossible odds. It was journalist Shirine Abu Aqleh, killed in 2022 by Israeli fire as she reported from the West Bank, who reminded her audiences: “It is going to take time, so keep your spirits high”—a call to Sumud, the steadfastness that today’s flotilla carries forward in its historic mission to break the siege in Gaza.