Tillögurnar í leikskólamálum séu vonbrigði og uppgjöf Lovísa Arnardóttir skrifar 3. október 2025 11:48 Sonja vonaðist til þess að tillögurnar myndu miða að því að brúa bilið á milli fæðingarorlofs og leikskóla en segir þær aðeins auka álag og kostnað foreldre með minni og dýrari þjónustu. Vísir/Ívar Fannar Formaður BSRB segir nýjar tillögur meirihlutans í Reykjavík í leikskólamálum vonbrigði. Tillögurnar taki ekki á grunnvanda leikskólakerfisins heldur velti álagi og kostnaði yfir á foreldra. Það sé vel hægt að gera kerfi sem hentar börnum, foreldrum og starfsfólki og það sé ekki þetta kerfi. „Við vonuðumst innilega eftir því að þetta yrði frumkvæði að endurreisn leikskólakerfisins sem er eitt helsta jöfnunarjafnréttistæki sem við höfum. Við vitum að önnur sveitarfélög hafa verið að taka upp fyrirkomulag sem er að auka álag á foreldra og hækka gjöldin til leikskóla. Þó að þetta kerfi sé með öðru sniði mun það að óbreyttu gera það sama,“ segir Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB, sem skrifaði einnig aðsenda grein á Vísi í dag með forseta ASÍ þar sem þau segja tillögurnar uppgjöf. Tilkynnt var í gær um víðtækar breytingar á gjaldskrá leikskóla í Reykjavík. Afsláttur verður veittur ef börn eru sótt klukkan 14 eða fyrr á föstudögum, skráningardagar munu kosta fjögur þúsund hver en ef þeir eru ekki nýttir fá foreldrar maímánuð ókeypis. Tillögurnar eiga samkvæmt tilkynningu borgarinnar að bæta mönnun og starfsaðstæður starfsfólks með það að markmiði að draga úr fáliðunaraðgerðum leikskóla og auka fyrirsjáanleika í fjölskyldulífi. Fjallað var um það í mars á þessu í frétt á vef RÚV að 49 af 67 leikskólum borgarinnar hafi verið með skerta þjónustu vegna manneklu árið 2024. Eykur álag á foreldra Tillögurnar sem voru kynntar í Reykjavík í gær svipa að mörgu leyti til þess sem iðulega er kallað Kópavogsmódelið. Þar voru innleiddar róttækar kerfisbreytingar árið 2023 en kerfið þar virkar þannig að sex tímar í leikskóla eru gjaldfrjálsir og foreldrar greiða aðeins fyrir mat. Fleiri tímar kosta svo meira en þekkist annars staðar. Í gær var fjallað um nýja rannsókn Sunnu Símonardóttur um viðhorf foreldra til Kópavogsmódelsins. Þar var ein helsta gagnrýnin á fyrirkomulagið hvað varðar skráningardaga en einnig á aukið álag og tímapressu hjá foreldrum. „Það kemur skýrt fram í rannsókn Sunnu hvað þetta er mikið álag og það er auðvitað mjög sérkennilegt að byggja upp leikskólakerfi með þeim hætti að skráningar í dymbilviku eða þessir dagar sem launafólk á almennt ekki frí á séu svona dýrir. Fólk á 24 til 30 daga orlof en þetta er tvöfalt það ef það á að ná að anna öllum svona dögum,“ segir Sonja. Þá segir Sonja einnig undarlegt að í tillögunum sé gengið út frá því að allir á vinnumarkaði séu með styttingu vinnuvikunnar í 36 tíma eða minna, en það sé alls ekki þannig. Svo sé einnig gengið út frá því að fólk búi við þannig sveigjanleika að það geti unnið þetta af sér síðar. „Óstaðfestar tölur benda til þess að það séu allavega um 40 prósent sem eru bundin við störfin sín og 60 prósent njóti einhvers sveigjanleika, á samt mjög breiðum skala. Við verðum að hætta að tala eins og að fólk geti unnið þetta af sér heima á laugardagskvöldum, sem er líka álagsvaldur.“ Gott að það sé hlustað á starfsfólk Sonja segir það auk þess hafa komið fram í rannsóknum á til dæmis Kópavogsmódelinu, sem er svipað sniðmát, að mæður bera enn mesta ábyrgð á börnum og heimili. „Þær eru að fara að stytta sinn vinnudag eða nýta sveigjanleika. Svo sjáum við það líka þegar kemur að baklandinu, fyrir þau sem eiga bakland, sem er auðvitað ekki öll, þá eru það ömmurnar. Þannig þetta eru mjög kynjuð og neikvæð áhrif á jafnrétti.“ Á sama tíma hafa þó rannsóknir á módeli eins og Kópavogsmódelinu, auk viðtala við starfsfólk, sýnt að þjónustan hefur batnað við foreldra og starfsfólk er ánægðara. „Það er auðvitað frábært að það sé loksins hlustað á ákall starfsfólks leikskóla sem hefur starfað undir gríðarlegu álagi og störfin þeirra verið vanmetin raunverulega frá því að leikskólar voru stofnaðir. En það er hægt að búa til kerfi þar sem þú mætir þörfum barna, foreldra og starfsfólks.“ Vonbrigði að sveitarfélög fari þessa leið Það verði gert með því að bæta starfsumhverfi, en einnig kjörin. Sonja segir borgina hafa verið búna að tilkynna að von væri á breytingum innan kerfisins og hún hafi vonast eftir öðru en var kynnt í gær. Henni hafi verið til R-listans sem gjörbreytti leikskólakerfinu um aldamót og tryggði börnum, tveggja ára og eldri, leikskólapláss. Frá þeim tíma hafi gjöldin lækkað og foreldrar enn notið þess sveigjanleika sem þeir þurfa til að tryggja samspil vinnu og umönnunar barna. Þetta hafi svo haft ruðningsáhrif út í önnur sveitarfélög og þau hafi bundið vonir við það að Reykjavík myndi frekar horfa til þess hvernig mætti brúa bilið milli leikskóla og fæðingarorlofs og minnka álag og kostnað á foreldra. „Það eru því mikil vonbrigði að það séu öll sveitarfélög á þeim nótum að skerða þjónustuna. Þau eru að auka álagið á foreldra og minnka greiðslurnar sem hefur mjög neikvæð áhrif á tekjumöguleika kvenna og álag heilt yfir.“ Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri í Kópavogi, hefur þó bent á það ítrekað í viðtölum að áður en Kópavogsmódelið hafi verið innleitt hafi kerfið verið brotið. Börn hafi ítrekað verið send heim vegna manneklu og veikinda og heilar deildir jafnvel lokaðar. Börn hafi ekki verið tekin inn í leikskóla fyrr en seint og mönnun hafi verið léleg. Eftir innleiðingu hafi þetta allt breyst. Börn séu tekin inn um 14 mánaða, deildir séu fullmannaðar og þau þurfi ekki að senda börn heim vegna manneklu og veikinda. Launin ráði úrslitum Í Reykjavík hafa foreldrar ítrekað kvartað yfir því að börnin komist seint inn og og manneklu og fáliðun þegar börnin eru svo loks komin inn. „Rauði þráðurinn í því raunverulega af hverju kerfið er brotið er að það er búið að vera að treysta á fórnfýsi og að konur hlaupi hratt til að anna því sem þarf til að sinna þjónustunni. Þá þarf að horfa til þess að þú þarft að búa til starfsumhverfi þar sem fólki líður vel, það er ekki að veikjast eða hætta störfum vegna álags. En við vitum að launin ráða úrslitum.“ Leikskólarnir séu bæði illa mannaðir af menntuðum leikskólakennurum en auk þess sé ófagmenntað starfsfólk með laun sem séu með þeim lægstu á vinnumarkaði. Tillögurnar voru kynntar í gær og fara í tveggja vikna opið samráð þann 15. október. Í tilkynningu borgarinnar um breytingarnar í gær kom fram að þegar samráðsgáttin opnar verður síða aðgengileg á vef Reykjavíkurborgar þar sem verða spurningar og svör við tillögunum auk reiknivélar þar sem hver og einn mun geta sett inn sínar upplýsingar til að skoða hvaða áhrif breytingarnar gætu haft. Gert er ráð fyrir að þessar breytingar taki gildi um áramótin. Leikskólar Reykjavík Borgarstjórn Stytting vinnuvikunnar Vinnumarkaður Jafnréttismál Mest lesið Sagt að njóta ótruflaðrar ástar í Venesúela Innlent Grunaður um að hafa brotið á fleiri en tíu börnum Innlent Látinn fara eftir að hafa neitað Trump um sverð í eigu Eisenhower Erlent Fólk að bugast þar til hætt var að manna vaktir á föstudögum Innlent „Mér finnst þeir vera að taka frá mér lífið“ Innlent Óljóst hvort Kínverjarnir geti sótt vélina sína Innlent Bein útsending: Siglt áleiðis til Gasa Erlent Segist breyttur maður og biðlar til dómarans Erlent Hamas liðar vilja ekki afvopnast Erlent Snorri etur kappi við Bergþór og Ingibjörgu Innlent Fleiri fréttir Grunaður um að hafa brotið á fleiri en tíu börnum Varaformannsslagur í Miðflokknum: Öll vinir og „peppuð“ fyrir landsþingi Stöðfirðingum enn ráðlagt að sjóða vatn vegna mengunar Tillögurnar í leikskólamálum séu vonbrigði og uppgjöf Jörð skelfur í Krýsuvík og Þjóðaröryggisráð fundaði í morgun Bugun þar til farið var í fasta fáliðun á föstudögum Snorri etur kappi við Bergþór og Ingibjörgu Hafnaði kæru Sameindar vegna Konukots í Ármúla Ingibjörg tekur slaginn við Bergþór Skjálftahrina við Krýsuvík og Kleifarvatn Sagt að njóta ótruflaðrar ástar í Venesúela Bergþór vill verða varaformaður Óljóst hvort Kínverjarnir geti sótt vélina sína „Mér finnst þeir vera að taka frá mér lífið“ Rauk upp úr flugvél Jet2 Loka leikskóladeild á Stöðvarfirði vegna manneklu Nýjar tillögur falli á herðar vinnandi foreldra Eðlilegt að Ísland skoði að taka þátt Til umræðu að setja upp lokunarpósta við Fossvogsbrú Ragnhildur tekur við Kveik Blæs á sögusagnir um úthugsaða fléttu og ótti við að enda rúmliggjandi Vilja að fallið verði frá hækkun áfengisskatta „Þetta er auðvitað allt of lítið úrtak til að vera marktækt“ Refsing fyrir að reyna að myrða lækni þyngd Miklar breytingar á gjaldskrá leikskóla borgarinnar Nýr stjóri Icelandair vildi bara Airbus þegar hann stýrði Play Föst á Spáni næstu mánuði vegna meðgöngukvilla Óánægja með Kópavogsmódelið: Foreldrar upplifa samviskubit, aukið álag og stöðuga tímapressu Hátt spennustig um borð eftir að ísraelski sjóherinn hóf handtökur Bein útsending: Opnunarmálstofa Menntakviku - Kennaramenntun í deiglunni Sjá meira
„Við vonuðumst innilega eftir því að þetta yrði frumkvæði að endurreisn leikskólakerfisins sem er eitt helsta jöfnunarjafnréttistæki sem við höfum. Við vitum að önnur sveitarfélög hafa verið að taka upp fyrirkomulag sem er að auka álag á foreldra og hækka gjöldin til leikskóla. Þó að þetta kerfi sé með öðru sniði mun það að óbreyttu gera það sama,“ segir Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB, sem skrifaði einnig aðsenda grein á Vísi í dag með forseta ASÍ þar sem þau segja tillögurnar uppgjöf. Tilkynnt var í gær um víðtækar breytingar á gjaldskrá leikskóla í Reykjavík. Afsláttur verður veittur ef börn eru sótt klukkan 14 eða fyrr á föstudögum, skráningardagar munu kosta fjögur þúsund hver en ef þeir eru ekki nýttir fá foreldrar maímánuð ókeypis. Tillögurnar eiga samkvæmt tilkynningu borgarinnar að bæta mönnun og starfsaðstæður starfsfólks með það að markmiði að draga úr fáliðunaraðgerðum leikskóla og auka fyrirsjáanleika í fjölskyldulífi. Fjallað var um það í mars á þessu í frétt á vef RÚV að 49 af 67 leikskólum borgarinnar hafi verið með skerta þjónustu vegna manneklu árið 2024. Eykur álag á foreldra Tillögurnar sem voru kynntar í Reykjavík í gær svipa að mörgu leyti til þess sem iðulega er kallað Kópavogsmódelið. Þar voru innleiddar róttækar kerfisbreytingar árið 2023 en kerfið þar virkar þannig að sex tímar í leikskóla eru gjaldfrjálsir og foreldrar greiða aðeins fyrir mat. Fleiri tímar kosta svo meira en þekkist annars staðar. Í gær var fjallað um nýja rannsókn Sunnu Símonardóttur um viðhorf foreldra til Kópavogsmódelsins. Þar var ein helsta gagnrýnin á fyrirkomulagið hvað varðar skráningardaga en einnig á aukið álag og tímapressu hjá foreldrum. „Það kemur skýrt fram í rannsókn Sunnu hvað þetta er mikið álag og það er auðvitað mjög sérkennilegt að byggja upp leikskólakerfi með þeim hætti að skráningar í dymbilviku eða þessir dagar sem launafólk á almennt ekki frí á séu svona dýrir. Fólk á 24 til 30 daga orlof en þetta er tvöfalt það ef það á að ná að anna öllum svona dögum,“ segir Sonja. Þá segir Sonja einnig undarlegt að í tillögunum sé gengið út frá því að allir á vinnumarkaði séu með styttingu vinnuvikunnar í 36 tíma eða minna, en það sé alls ekki þannig. Svo sé einnig gengið út frá því að fólk búi við þannig sveigjanleika að það geti unnið þetta af sér síðar. „Óstaðfestar tölur benda til þess að það séu allavega um 40 prósent sem eru bundin við störfin sín og 60 prósent njóti einhvers sveigjanleika, á samt mjög breiðum skala. Við verðum að hætta að tala eins og að fólk geti unnið þetta af sér heima á laugardagskvöldum, sem er líka álagsvaldur.“ Gott að það sé hlustað á starfsfólk Sonja segir það auk þess hafa komið fram í rannsóknum á til dæmis Kópavogsmódelinu, sem er svipað sniðmát, að mæður bera enn mesta ábyrgð á börnum og heimili. „Þær eru að fara að stytta sinn vinnudag eða nýta sveigjanleika. Svo sjáum við það líka þegar kemur að baklandinu, fyrir þau sem eiga bakland, sem er auðvitað ekki öll, þá eru það ömmurnar. Þannig þetta eru mjög kynjuð og neikvæð áhrif á jafnrétti.“ Á sama tíma hafa þó rannsóknir á módeli eins og Kópavogsmódelinu, auk viðtala við starfsfólk, sýnt að þjónustan hefur batnað við foreldra og starfsfólk er ánægðara. „Það er auðvitað frábært að það sé loksins hlustað á ákall starfsfólks leikskóla sem hefur starfað undir gríðarlegu álagi og störfin þeirra verið vanmetin raunverulega frá því að leikskólar voru stofnaðir. En það er hægt að búa til kerfi þar sem þú mætir þörfum barna, foreldra og starfsfólks.“ Vonbrigði að sveitarfélög fari þessa leið Það verði gert með því að bæta starfsumhverfi, en einnig kjörin. Sonja segir borgina hafa verið búna að tilkynna að von væri á breytingum innan kerfisins og hún hafi vonast eftir öðru en var kynnt í gær. Henni hafi verið til R-listans sem gjörbreytti leikskólakerfinu um aldamót og tryggði börnum, tveggja ára og eldri, leikskólapláss. Frá þeim tíma hafi gjöldin lækkað og foreldrar enn notið þess sveigjanleika sem þeir þurfa til að tryggja samspil vinnu og umönnunar barna. Þetta hafi svo haft ruðningsáhrif út í önnur sveitarfélög og þau hafi bundið vonir við það að Reykjavík myndi frekar horfa til þess hvernig mætti brúa bilið milli leikskóla og fæðingarorlofs og minnka álag og kostnað á foreldra. „Það eru því mikil vonbrigði að það séu öll sveitarfélög á þeim nótum að skerða þjónustuna. Þau eru að auka álagið á foreldra og minnka greiðslurnar sem hefur mjög neikvæð áhrif á tekjumöguleika kvenna og álag heilt yfir.“ Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri í Kópavogi, hefur þó bent á það ítrekað í viðtölum að áður en Kópavogsmódelið hafi verið innleitt hafi kerfið verið brotið. Börn hafi ítrekað verið send heim vegna manneklu og veikinda og heilar deildir jafnvel lokaðar. Börn hafi ekki verið tekin inn í leikskóla fyrr en seint og mönnun hafi verið léleg. Eftir innleiðingu hafi þetta allt breyst. Börn séu tekin inn um 14 mánaða, deildir séu fullmannaðar og þau þurfi ekki að senda börn heim vegna manneklu og veikinda. Launin ráði úrslitum Í Reykjavík hafa foreldrar ítrekað kvartað yfir því að börnin komist seint inn og og manneklu og fáliðun þegar börnin eru svo loks komin inn. „Rauði þráðurinn í því raunverulega af hverju kerfið er brotið er að það er búið að vera að treysta á fórnfýsi og að konur hlaupi hratt til að anna því sem þarf til að sinna þjónustunni. Þá þarf að horfa til þess að þú þarft að búa til starfsumhverfi þar sem fólki líður vel, það er ekki að veikjast eða hætta störfum vegna álags. En við vitum að launin ráða úrslitum.“ Leikskólarnir séu bæði illa mannaðir af menntuðum leikskólakennurum en auk þess sé ófagmenntað starfsfólk með laun sem séu með þeim lægstu á vinnumarkaði. Tillögurnar voru kynntar í gær og fara í tveggja vikna opið samráð þann 15. október. Í tilkynningu borgarinnar um breytingarnar í gær kom fram að þegar samráðsgáttin opnar verður síða aðgengileg á vef Reykjavíkurborgar þar sem verða spurningar og svör við tillögunum auk reiknivélar þar sem hver og einn mun geta sett inn sínar upplýsingar til að skoða hvaða áhrif breytingarnar gætu haft. Gert er ráð fyrir að þessar breytingar taki gildi um áramótin.
Leikskólar Reykjavík Borgarstjórn Stytting vinnuvikunnar Vinnumarkaður Jafnréttismál Mest lesið Sagt að njóta ótruflaðrar ástar í Venesúela Innlent Grunaður um að hafa brotið á fleiri en tíu börnum Innlent Látinn fara eftir að hafa neitað Trump um sverð í eigu Eisenhower Erlent Fólk að bugast þar til hætt var að manna vaktir á föstudögum Innlent „Mér finnst þeir vera að taka frá mér lífið“ Innlent Óljóst hvort Kínverjarnir geti sótt vélina sína Innlent Bein útsending: Siglt áleiðis til Gasa Erlent Segist breyttur maður og biðlar til dómarans Erlent Hamas liðar vilja ekki afvopnast Erlent Snorri etur kappi við Bergþór og Ingibjörgu Innlent Fleiri fréttir Grunaður um að hafa brotið á fleiri en tíu börnum Varaformannsslagur í Miðflokknum: Öll vinir og „peppuð“ fyrir landsþingi Stöðfirðingum enn ráðlagt að sjóða vatn vegna mengunar Tillögurnar í leikskólamálum séu vonbrigði og uppgjöf Jörð skelfur í Krýsuvík og Þjóðaröryggisráð fundaði í morgun Bugun þar til farið var í fasta fáliðun á föstudögum Snorri etur kappi við Bergþór og Ingibjörgu Hafnaði kæru Sameindar vegna Konukots í Ármúla Ingibjörg tekur slaginn við Bergþór Skjálftahrina við Krýsuvík og Kleifarvatn Sagt að njóta ótruflaðrar ástar í Venesúela Bergþór vill verða varaformaður Óljóst hvort Kínverjarnir geti sótt vélina sína „Mér finnst þeir vera að taka frá mér lífið“ Rauk upp úr flugvél Jet2 Loka leikskóladeild á Stöðvarfirði vegna manneklu Nýjar tillögur falli á herðar vinnandi foreldra Eðlilegt að Ísland skoði að taka þátt Til umræðu að setja upp lokunarpósta við Fossvogsbrú Ragnhildur tekur við Kveik Blæs á sögusagnir um úthugsaða fléttu og ótti við að enda rúmliggjandi Vilja að fallið verði frá hækkun áfengisskatta „Þetta er auðvitað allt of lítið úrtak til að vera marktækt“ Refsing fyrir að reyna að myrða lækni þyngd Miklar breytingar á gjaldskrá leikskóla borgarinnar Nýr stjóri Icelandair vildi bara Airbus þegar hann stýrði Play Föst á Spáni næstu mánuði vegna meðgöngukvilla Óánægja með Kópavogsmódelið: Foreldrar upplifa samviskubit, aukið álag og stöðuga tímapressu Hátt spennustig um borð eftir að ísraelski sjóherinn hóf handtökur Bein útsending: Opnunarmálstofa Menntakviku - Kennaramenntun í deiglunni Sjá meira
Óánægja með Kópavogsmódelið: Foreldrar upplifa samviskubit, aukið álag og stöðuga tímapressu