Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar 21. október 2025 10:15 Snemma á 18. öld og á síðari hluta 17. aldar fóru kaffihús að spretta upp í Englandi. Áður drakk fólk oft öl eða vín, þar sem vatnið gat verið óhreint, en með tilkomu kaffisins breyttist allt. Kaffið gaf fólki orku og skýrleika, og umræðurnar sem áttu sér stað á þessum stöðum urðu til þess að hugmyndir spruttu fram sem mótuðu heila öld. Í London gat maður keypt sér bolla á eyri og fengið aðgang að fréttum, tengslaneti og rökræðum eins konar opið háskólanám án inntökuprófa. Án áfengis varð andrúmsloftið skýrara og fólk fór að hugsa og tala á annan hátt. Þar urðu til hugmyndir sem við eigum enn að þakka fyrir í dag: sjótryggingar og áhættustýring, hlutabréfamarkaðir, almenningsálit og siðferðisumræða, og vísindaleg menning upplýsingaaldarinnar. En hvað hefur þetta með okkur að gera núna? Ég myndi segja að gervigreindin í dag sé kaffið á 18. öld. Hún hjálpar okkur að hugsa skýrar, prófa hugmyndir og auka afköst á nánast hvaða sviði sem er. Sumir óttast hana, rétt eins og menn efuðust um nýjungar á sínum tíma, en möguleikarnir eru margfalt fleiri en ógnirnar. Hugsaðu þér kaffihús rekið af gervigreind: vél sem tekur á móti pöntunum, sér um birgðir og hellir upp á bolla fyrir þig. Þetta er fyndin mynd, en hún undirstrikar eitt – að framtíðin snýst ekki um mann eða vél, heldur mann og vél saman. Við stöndum á tímapunkti! Ég trúi því að við stöndum á svipuðum tímapunkti og Englendingar gerðu þegar kaffið kom fyrst til sögunnar. Ný tækni sem hristir upp í daglegu lífi, breytir því hvernig við hugsum og opnar dyr að nýjum hugmyndum. Spurningin er bara: hvað mun fæðast á okkar „kaffihúsum“ í dag? Höfundur er viðskiptafræðingur, áhugamaður og fyrirlesari í málefnum gervigreindar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gervigreind Mest lesið Það sem voru „bjartari tímar“ í fyrra eru nú bölvaðar skattahækkanir Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ólaunuð vinna kvenna Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Lágpunktur umræðunnar Jón Pétur Zimsen Skoðun Íslenska er leiðinleg Nói Pétur Á Guðnason Skoðun Ólögmæt mismunun eftir búsetu öryrkja fest í lög á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Ísland er á réttri leið Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Hverjum voru ráðherrann og RÚV að refsa? Júlíus Valsson Skoðun Mannréttindaglufur og samgönguglufur Gunnar Ármannsson Skoðun Stjórnvöld beita sleggjunni og ferðaþjónustan á að liggja undir höggum Þórir Garðarsson Skoðun Samgöngumálið sem ríkisstjórnin talar ekki um Marko Medic Skoðun Skoðun Skoðun Gagnrýni á umfjöllun um loftslagsmál og landnotkun í bókinni Hitamál Eyþór Eðvarðsson skrifar Skoðun Samgöngumálið sem ríkisstjórnin talar ekki um Marko Medic skrifar Skoðun Mannréttindaglufur og samgönguglufur Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Ólaunuð vinna kvenna Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Stjórnvöld beita sleggjunni og ferðaþjónustan á að liggja undir höggum Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Ólögmæt mismunun eftir búsetu öryrkja fest í lög á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Ísland er á réttri leið Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Sameining vinstrisins Hlynur Már V. skrifar Skoðun Lágpunktur umræðunnar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Almenningur og breiðu bök ríkisstjórnarinnar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Það sem voru „bjartari tímar“ í fyrra eru nú bölvaðar skattahækkanir Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Hverjum voru ráðherrann og RÚV að refsa? Júlíus Valsson skrifar Skoðun Íslenska er leiðinleg Nói Pétur Á Guðnason skrifar Skoðun Þrjú slys á sama stað en svarið er: Það er allt í lagi hér! Róbert Ragnarsson skrifar Skoðun Réttar upplýsingar um rekstur og fjármögnun RÚV Stefán Eiríksson,Björn Þór Hermannsson skrifar Skoðun Kjósið reið og óupplýst! Ragnheiður Kristín Finnbogadóttir skrifar Skoðun Ekkert barn á Íslandi á að búa við fátækt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Árásir á gyðinga í skugga þjóðarmorðs Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hundrað doktorsgráður Ólafur Eysteinn Sigurjónsson skrifar Skoðun EES: ekki slagorð — heldur réttindi Yngvi Ómar Sigrúnarson skrifar Skoðun Að þjóna íþróttum Rögnvaldur Hreiðarsson skrifar Skoðun „Quiet, piggy“ Harpa Kristbergsdóttir skrifar Skoðun Ísland er ekki í hópi þeirra sem standa sig best í loftslagsmálum Eyþór Eðvarðsson skrifar Skoðun Ísland, öryggi og almennur viðbúnaður Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Um ólaunaða vinnu, velsæld og nýja sýn á hagkerfið Dóra Guðrún Guðmundsdóttir,Soffía S. Sigurgeirsdóttir,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Leysum húsnæðisvandann Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Hugleiðing um jól, fæðingu Krists og inngilding á Íslandi Nicole Leigh Mosty skrifar Skoðun Betri en við höldum Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Draumurinn um ESB-samning er uppgjöf – Ekki fórna framtíðinni fyrir falsöryggi Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Setjum við Ísland í fyrsta sæti? Júlíus Valsson skrifar Sjá meira
Snemma á 18. öld og á síðari hluta 17. aldar fóru kaffihús að spretta upp í Englandi. Áður drakk fólk oft öl eða vín, þar sem vatnið gat verið óhreint, en með tilkomu kaffisins breyttist allt. Kaffið gaf fólki orku og skýrleika, og umræðurnar sem áttu sér stað á þessum stöðum urðu til þess að hugmyndir spruttu fram sem mótuðu heila öld. Í London gat maður keypt sér bolla á eyri og fengið aðgang að fréttum, tengslaneti og rökræðum eins konar opið háskólanám án inntökuprófa. Án áfengis varð andrúmsloftið skýrara og fólk fór að hugsa og tala á annan hátt. Þar urðu til hugmyndir sem við eigum enn að þakka fyrir í dag: sjótryggingar og áhættustýring, hlutabréfamarkaðir, almenningsálit og siðferðisumræða, og vísindaleg menning upplýsingaaldarinnar. En hvað hefur þetta með okkur að gera núna? Ég myndi segja að gervigreindin í dag sé kaffið á 18. öld. Hún hjálpar okkur að hugsa skýrar, prófa hugmyndir og auka afköst á nánast hvaða sviði sem er. Sumir óttast hana, rétt eins og menn efuðust um nýjungar á sínum tíma, en möguleikarnir eru margfalt fleiri en ógnirnar. Hugsaðu þér kaffihús rekið af gervigreind: vél sem tekur á móti pöntunum, sér um birgðir og hellir upp á bolla fyrir þig. Þetta er fyndin mynd, en hún undirstrikar eitt – að framtíðin snýst ekki um mann eða vél, heldur mann og vél saman. Við stöndum á tímapunkti! Ég trúi því að við stöndum á svipuðum tímapunkti og Englendingar gerðu þegar kaffið kom fyrst til sögunnar. Ný tækni sem hristir upp í daglegu lífi, breytir því hvernig við hugsum og opnar dyr að nýjum hugmyndum. Spurningin er bara: hvað mun fæðast á okkar „kaffihúsum“ í dag? Höfundur er viðskiptafræðingur, áhugamaður og fyrirlesari í málefnum gervigreindar.
Skoðun Gagnrýni á umfjöllun um loftslagsmál og landnotkun í bókinni Hitamál Eyþór Eðvarðsson skrifar
Skoðun Stjórnvöld beita sleggjunni og ferðaþjónustan á að liggja undir höggum Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Það sem voru „bjartari tímar“ í fyrra eru nú bölvaðar skattahækkanir Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Réttar upplýsingar um rekstur og fjármögnun RÚV Stefán Eiríksson,Björn Þór Hermannsson skrifar
Skoðun Um ólaunaða vinnu, velsæld og nýja sýn á hagkerfið Dóra Guðrún Guðmundsdóttir,Soffía S. Sigurgeirsdóttir,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar
Skoðun Draumurinn um ESB-samning er uppgjöf – Ekki fórna framtíðinni fyrir falsöryggi Eggert Sigurbergsson skrifar