Átak gegn akstri utan vega 6. nóvember 2009 06:00 Aldrei áður hafa jafn margir erlendir ferðamenn sótt landið okkar heim og á liðnu sumri auk þess sem Íslendingar voru óvenju duglegir að ferðast um eigið land. Landið og fegurð þess er ein helsta auðlind okkar sem ber að umgangast með virðingu. Hafa ber í huga að meginástæða komu erlendra ferðamanna til Íslands er íslensk náttúra og sérstaða hennar. Óbyggðir Íslands eru eitt af örfáum svæðum í Evrópu þar sem er að finna lítt snortin náttúruleg víðerni. Slík svæði eru sérstök upplifun fyrir gesti frá þéttbýlli löndum. Hins vegar steðjar nú vá að íslenskri náttúru vegna aksturs utan vega. Akstur utan vega skapar lýti á landinu og sums staðar getur hann valdið sárum sem tekur áratugi að gróa, jafnvel aldir. Gróður á hálendinu og raunar víðar er hægvaxta og hjólför á grónu landi geta gefið roföflum lausan tauminn í viðbót við sýnileg ör. Jafnvel á lítt grónu landi geta hjólför eftir utanvegaakstur gjörbreytt ásýnd landsins. Kortleggjum vegiUmhverfisráðuneytið vinnur gegn utanvegaakstri á margvíslegan hátt. Ein leiðin er að kortleggja alla þekkta vegi á hálendinu með það fyrir augum að geta síðan skorið úr um hverjir verði auðkenndir sem leyfilegir og hverjum skuli loka. Kortlagningin hefur farið fram í góðri samvinnu Landmælinga Íslands og Ferðaklúbbsins 4x4. Nú er að störfum nefnd með fulltrúum ráðuneytisins, sveitarfélaga, Vegagerðarinnar og Umhverfisstofnunar, sem vinnur að því að gera kort fyrir hvert sveitarfélag þar sem þeir slóðar verða merktir sem ekki stendur til að loka. Þessi kort verða birt til upplýsingar og umræðu, svo áhuga- og hagsmunasamtök og allur almenningur geti komið að athugasemdum áður en þau verða lögfest með reglugerð. Það mun taka nokkur misseri að gera kort fyrir öll sveitarfélög landsins sem eiga land á hálendinu. Þegar það hefur verið gert ætti að vera til áreiðanlegur gagnagrunnur fyrir ferðamenn, löggæslu og landverði til að eyða efa um hvar akstur er löglegur. Einnig verður hægt að loka vegum sem lenda utan kortagrunnsins. Gildi verkefnisins felst þó ekki síst í opinni umræðu og bættum skilningi allra helstu aðila á hvar umferð er heimil utan hins formlega vegakerfis og hvar ekki. Árétta ber að þessi vinna breytir auðvitað í engu að utanvegaakstur er jafn óheimill og fyrr, hér er eingöngu verið að eyða vafa þar sem hann er uppi og auðvelda túlkun laganna. Skýrari reglur og bætt túlkun lagabókstafsins eru af hinu góða, en fræðsla og skilningur á mikilvægi náttúruverndar eru þó til lengri tíma litið líklega enn mikilvægari í baráttunni gegn akstri utan vega. Umhverfisvitund og ábyrgðartilfinningSprenging hefur orðið í skráningu á torfærufarartækjum á Íslandi á síðustu árum. Flestir ökumenn fjórhjóla og torfæruvélhjóla eru löghlýðnir og vilja ekki valda skemmdum, eins og gildir um ökumenn bíla. Allt of mörg dæmi eru þó um ólöglega umferð og skemmdir af völdum torfærutækja. Landverðir og Landgræðsla ríkisins telja að utanvegaakstur vélhjóla sé orðinn alvarlegasti vandinn af því tagi víða á landinu. Sumir virðast telja að þessi tæki hafi eða eigi að fá annan og meiri rétt til umferðar í óbyggðum en bílar. Það er misskilningur. Torfæruökumenn geta nýtt sér sama vegakerfi og jeppamenn, vilji þeir nota ökutæki sín til að ferðast um landið. Torfærutæki hafa ekki rétt til aksturs utan vega frekar en aðrir. Mörg sveitarfélög bjóða upp á sérútbúin svæði fyrir torfærutæki þar sem heimilt er að spóla í sandi og möl og gert ráð fyrir fyrir aðstöðu til slíks. Vonandi verður þróunin meðal eigenda torfærufarartækja svipuð og meðal jeppamanna og annarra ferðamanna, þannig að umhverfisvitundin og ábyrgðartilfinningin vaxi og tilvikum utanvegaaksturs af völdum tví- og fjórhjóla fækki. Slíkt er affarasælla en hert refsiákvæði, en ef þróunin heldur áfram í þá veru að tækjunum fjölgi og skemmdum líka er ljóst að grípa þarf til slíkra úrræða. Landið er okkar dýrmætasta auðlind. Góð umgengni um það er skylda okkar og tilgangslaus skemmdarverk á landinu óþolandi. Ég hyggst herða róðurinn í baráttu gegn akstri utan vega og vil vinna að því máli með öllum ábyrgum samtökum og einstaklingum, sama hvaða fararskjóta þeir kjósa sér til að ferðast um landið. Höfundur er umhverfisráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Svandís Svavarsdóttir Mest lesið Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson Skoðun Það sem Njáll sagði ykkur ekki Inga Lind Karlsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Aldrei áður hafa jafn margir erlendir ferðamenn sótt landið okkar heim og á liðnu sumri auk þess sem Íslendingar voru óvenju duglegir að ferðast um eigið land. Landið og fegurð þess er ein helsta auðlind okkar sem ber að umgangast með virðingu. Hafa ber í huga að meginástæða komu erlendra ferðamanna til Íslands er íslensk náttúra og sérstaða hennar. Óbyggðir Íslands eru eitt af örfáum svæðum í Evrópu þar sem er að finna lítt snortin náttúruleg víðerni. Slík svæði eru sérstök upplifun fyrir gesti frá þéttbýlli löndum. Hins vegar steðjar nú vá að íslenskri náttúru vegna aksturs utan vega. Akstur utan vega skapar lýti á landinu og sums staðar getur hann valdið sárum sem tekur áratugi að gróa, jafnvel aldir. Gróður á hálendinu og raunar víðar er hægvaxta og hjólför á grónu landi geta gefið roföflum lausan tauminn í viðbót við sýnileg ör. Jafnvel á lítt grónu landi geta hjólför eftir utanvegaakstur gjörbreytt ásýnd landsins. Kortleggjum vegiUmhverfisráðuneytið vinnur gegn utanvegaakstri á margvíslegan hátt. Ein leiðin er að kortleggja alla þekkta vegi á hálendinu með það fyrir augum að geta síðan skorið úr um hverjir verði auðkenndir sem leyfilegir og hverjum skuli loka. Kortlagningin hefur farið fram í góðri samvinnu Landmælinga Íslands og Ferðaklúbbsins 4x4. Nú er að störfum nefnd með fulltrúum ráðuneytisins, sveitarfélaga, Vegagerðarinnar og Umhverfisstofnunar, sem vinnur að því að gera kort fyrir hvert sveitarfélag þar sem þeir slóðar verða merktir sem ekki stendur til að loka. Þessi kort verða birt til upplýsingar og umræðu, svo áhuga- og hagsmunasamtök og allur almenningur geti komið að athugasemdum áður en þau verða lögfest með reglugerð. Það mun taka nokkur misseri að gera kort fyrir öll sveitarfélög landsins sem eiga land á hálendinu. Þegar það hefur verið gert ætti að vera til áreiðanlegur gagnagrunnur fyrir ferðamenn, löggæslu og landverði til að eyða efa um hvar akstur er löglegur. Einnig verður hægt að loka vegum sem lenda utan kortagrunnsins. Gildi verkefnisins felst þó ekki síst í opinni umræðu og bættum skilningi allra helstu aðila á hvar umferð er heimil utan hins formlega vegakerfis og hvar ekki. Árétta ber að þessi vinna breytir auðvitað í engu að utanvegaakstur er jafn óheimill og fyrr, hér er eingöngu verið að eyða vafa þar sem hann er uppi og auðvelda túlkun laganna. Skýrari reglur og bætt túlkun lagabókstafsins eru af hinu góða, en fræðsla og skilningur á mikilvægi náttúruverndar eru þó til lengri tíma litið líklega enn mikilvægari í baráttunni gegn akstri utan vega. Umhverfisvitund og ábyrgðartilfinningSprenging hefur orðið í skráningu á torfærufarartækjum á Íslandi á síðustu árum. Flestir ökumenn fjórhjóla og torfæruvélhjóla eru löghlýðnir og vilja ekki valda skemmdum, eins og gildir um ökumenn bíla. Allt of mörg dæmi eru þó um ólöglega umferð og skemmdir af völdum torfærutækja. Landverðir og Landgræðsla ríkisins telja að utanvegaakstur vélhjóla sé orðinn alvarlegasti vandinn af því tagi víða á landinu. Sumir virðast telja að þessi tæki hafi eða eigi að fá annan og meiri rétt til umferðar í óbyggðum en bílar. Það er misskilningur. Torfæruökumenn geta nýtt sér sama vegakerfi og jeppamenn, vilji þeir nota ökutæki sín til að ferðast um landið. Torfærutæki hafa ekki rétt til aksturs utan vega frekar en aðrir. Mörg sveitarfélög bjóða upp á sérútbúin svæði fyrir torfærutæki þar sem heimilt er að spóla í sandi og möl og gert ráð fyrir fyrir aðstöðu til slíks. Vonandi verður þróunin meðal eigenda torfærufarartækja svipuð og meðal jeppamanna og annarra ferðamanna, þannig að umhverfisvitundin og ábyrgðartilfinningin vaxi og tilvikum utanvegaaksturs af völdum tví- og fjórhjóla fækki. Slíkt er affarasælla en hert refsiákvæði, en ef þróunin heldur áfram í þá veru að tækjunum fjölgi og skemmdum líka er ljóst að grípa þarf til slíkra úrræða. Landið er okkar dýrmætasta auðlind. Góð umgengni um það er skylda okkar og tilgangslaus skemmdarverk á landinu óþolandi. Ég hyggst herða róðurinn í baráttu gegn akstri utan vega og vil vinna að því máli með öllum ábyrgum samtökum og einstaklingum, sama hvaða fararskjóta þeir kjósa sér til að ferðast um landið. Höfundur er umhverfisráðherra.
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun