Opið bréf til alþingismanna - Hugsum stórt en lítum lágt Örn Bárður Jónsson skrifar 30. nóvember 2011 06:00 Ein frumgáfa mannsins er að greina, flokka og skipa niður. Þroskað þjóðfélag forgangsraðar með siðfræðilegum, heimspekilegum og trúarlegum rökum sem takast á við efnahagsleg rök. Á vefsíðu MBL 12. ágúst sl. var fjallað um niðurskurð Landspítalans og haft eftir Birni Zoëga forstjóra: „Landspítalinn þolir ekki áframhaldandi niðurskurð án þess að eitthvað láti undan í þjónustunni […] Það er komið nóg! [lbr. mín] Spítalinn mun þurfa að skera niður þjónustu og hætta að veita vissa þjónustu ef haldið verður áfram á þessari braut," segir Björn og sendir baráttukveðjur til starfsfólks spítalans. Þetta var djarfmannlega mælt. Hins vegar hefur forstjórinn kynnt frekari niðurskurð, nú á sviði líknarþjónustu. Tillaga hans felur í sér 50 milljóna króna niðurskurð sem leiðir til skertrar þjónustu við deyjandi sjúklinga á líknardeildum. Á Landakoti hefur lengi verið stunduð gæðaþróun í þjónustu við aldraða sjúklinga við dauðans dyr. Nú stendur til að sundra því starfi. Þegar er búið að grafa undan deildinni með óvissunni og þrautþjálfað starfsfólk þar hefur áhyggjur af afdrifum deildarinnar. Með þessu fólki býr auður sem ekki verður byggður upp á skömmum tíma á öðrum stað. Forgangsröðun, siðferði, fagmennskaÍ niðurskurði í heilbrigðisþjónustu undanfarin þrjú ár hefur ríkt þögn um hugtakið forgangsröðun. Um miðjan tíunda áratug síðustu aldar – eftir 7 mögur ár – lét heilbrigðisráðherra, Ingibjörg Pálmadóttir, vinna skýrslu um forgangsröðun. Verkið unnu fulltrúar allra stjórnmálaflokka með aðkomu fagfólks, stjórnenda og heimspekinga. Um skýrsluna varð alger samstaða og var hún samþykkt sem þingsályktunartillaga Alþingis. Skýrslan verður því að teljast það viðmið sem Alþingi, ríkisstjórn og fagaðilar verða að hafa til hliðsjónar þegar grípa þarf til niðurskurðar á fjárlögum. Það heyrir fortíðinni til að fela fagfólki að bera ábyrgð á forgangsröðun, sem auk þess er unnin bak við tjöldin. Í staðinn eru lögð til grundvallar siðferðileg viðmið og verklagsreglur. Þegar kemur til forgangsröðunar ber að fylgja opnu og lýðræðislegu ferli og er það ótvíræð skylda Alþingis að forgangsraða meðvitað en taka hvorki umræðulaust við tillögum frá pólitískum ráðherra né einstökum embættismönnum. Í skýrslunni um forgangsröðun í heilbrigðisþjónustu var líknarþjónustu raðað í annan forgangsflokk af fjórum. Sé það trú alþingisþingmanna að fyrirhuguð lokun líknardeildarinnar á Landakoti sé réttlætanleg, er rétt að færa líknarþjónustu í fjórða forgangsflokk með fegrunaraðgerðum og taka út ákvæðið um sérstaka vernd fyrir aldraða sjúklinga. Hollvinasamtök líknardeilda voru stofnuð 26. október sl. Eru stofnfélagar nær 600. Almenningi er ekki sama um þessa þjónustu. Lokun á Landakoti og sameining á einn stað í Kópavogi þykir ekki ígrunduð. Þangað á að færa þrjú af níu rúmum líknardeildarinnar á Landakoti og kosta til 80 milljónum, sem gert er ráð fyrir að Oddfellowreglan greiði af gjafmildi sinni. Í þessu sambandi má spyrja: Gerir Oddfellowreglan sér grein fyrir að með fyrirhugaðri breytingu er verið að minnka þjónustu við aldraða og draga regluna inn í umdeilt pólitískt og siðferðilegt mál? Talað er um að koma sjúklingum fyrir á hjúkrunarheimilum. Það verður ekki útgjaldalaust og því óvíst um sparnað, þótt endurbæturnar í Kópavogi yrðu greiddar af Oddfellowreglunni. En peningaleg rök ein gilda ekki. Tilfinningar, siðferði, heiður og hollusta við grunngildi skipta máli þegar ákvarðanir eru teknar um viðkvæma líknarþjónustu. Virðing þjóðar og reisnEin þekktasta saga vestrænnar menningar er sagan um miskunnsama Samverjann. Sagan segir frá manni sem liggur hjálparlaus við veginn. Fram hjá ganga ýmsir sem kæra sig kollótta. Sá sem sinnir manninum er Samverji, útlendingur, sem ekki naut virðingar. Sagan fjallar um skeytingarleysi annars vegar og hins vegar hjálpsemi manns sem minnst er vegna kærleika hans. Mannleg neyð var honum ekki óviðkomandi þótt hann væri valdalaus og án stéttar eða stöðu. Aldraðir sjúklingar hrópa ekki á strætum og torgum en þurfa málsvara og verndara. Aldraðir sjúklingar eiga að fá þjónustu þar sem borin er virðing fyrir reisn manneskjunnar til síðasta dags. Talað er um „að búa öldruðum áhyggjulaust ævikvöld". Deyjandi fólk á ekki að þurfa að hafa áhyggjur af því hvort það fær viðeigandi og faglega þjónustu. Deyjandi sjúklingar eiga að geta treyst samfélaginu, samfélagi sem þeir byggðu upp með kröftum sínum. "Það er komið nóg!“Göngum ekki fram hjá varnarlausum hópi aldraðra við dauðans dyr. Ég skora á þingmenn að tryggja áframhaldandi rekstur líknardeildarinnar á Landakoti, efla líknardeildir – ekki veikja – og standa vörð um fagleg og siðferðileg vinnubrögð. Aldraðir eiga að geta tekið undir orð japanska skáldsins Tsuchiya Fumiaki: Loksins þegar kvölda tekur róast hjarta mitt og úr áttunum fjórum heyri ég vorið nálgast. Virðing Íslendinga verður ekki mæld í hagtölum heldur í því, hvernig við önnumst þau sem þurfa á hjálp að halda. Hugsum stórt en lítum lágt. Gleymum ekki vorum minnstu bræðrum og systrum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Örn Bárður Jónsson Mest lesið Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Hataðu mig af því að ég er í Viðreisn, ekki af því að ég er hommi Oddgeir Georgsson Skoðun Þegar skoðanir drepa samtalið Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Leysum heimatilbúin vanda á húsnæðismarkaði Jóhanna Klara Stefánsdóttir Skoðun Við þurfum að tala sama Páll Rafnar Þorsteinsson Skoðun Veðmál í fótbolta – aðgerðir áður en skaðinn verður Birgir Jóhannsson Skoðun Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson Skoðun Margföldun þjóðarverðmæta: Meira virði úr sömu orku Árni Sigurðsson Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fjölbreytt námsmat Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Að þvælast fyrir atvinnurekstri - á þeim forsendum sem henta Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Margföldun þjóðarverðmæta: Meira virði úr sömu orku Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Þegar skoðanir drepa samtalið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Leysum heimatilbúin vanda á húsnæðismarkaði Jóhanna Klara Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum að tala sama Páll Rafnar Þorsteinsson skrifar Skoðun Veðmál í fótbolta – aðgerðir áður en skaðinn verður Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Hataðu mig af því að ég er í Viðreisn, ekki af því að ég er hommi Oddgeir Georgsson skrifar Skoðun Símafrí á skólatíma Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ömurlegur fyrri hálfleikur – en er enn von? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Vitund, virðing og von: Jafningjastuðningur í brennidepli Nína Eck skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra – Um þögnina sem styður ofbeldi Halldóra Sigríður Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson skrifar Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson skrifar Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir skrifar Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson skrifar Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Bataskólinn – fyrir þig? Guðný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar Skoðun Boðsferð Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Samstarf um loftslagsmál og grænar lausnir Sigurður Hannesson,Nótt Thorberg skrifar Skoðun Ástin er falleg Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Grunnstoðir sveitarfélagsins efldar til muna Sandra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Laugarnestangi - til allrar framtíðar Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur um atburðina á Gaza Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Öryggi geðheilbrigðis Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Sjá meira
Ein frumgáfa mannsins er að greina, flokka og skipa niður. Þroskað þjóðfélag forgangsraðar með siðfræðilegum, heimspekilegum og trúarlegum rökum sem takast á við efnahagsleg rök. Á vefsíðu MBL 12. ágúst sl. var fjallað um niðurskurð Landspítalans og haft eftir Birni Zoëga forstjóra: „Landspítalinn þolir ekki áframhaldandi niðurskurð án þess að eitthvað láti undan í þjónustunni […] Það er komið nóg! [lbr. mín] Spítalinn mun þurfa að skera niður þjónustu og hætta að veita vissa þjónustu ef haldið verður áfram á þessari braut," segir Björn og sendir baráttukveðjur til starfsfólks spítalans. Þetta var djarfmannlega mælt. Hins vegar hefur forstjórinn kynnt frekari niðurskurð, nú á sviði líknarþjónustu. Tillaga hans felur í sér 50 milljóna króna niðurskurð sem leiðir til skertrar þjónustu við deyjandi sjúklinga á líknardeildum. Á Landakoti hefur lengi verið stunduð gæðaþróun í þjónustu við aldraða sjúklinga við dauðans dyr. Nú stendur til að sundra því starfi. Þegar er búið að grafa undan deildinni með óvissunni og þrautþjálfað starfsfólk þar hefur áhyggjur af afdrifum deildarinnar. Með þessu fólki býr auður sem ekki verður byggður upp á skömmum tíma á öðrum stað. Forgangsröðun, siðferði, fagmennskaÍ niðurskurði í heilbrigðisþjónustu undanfarin þrjú ár hefur ríkt þögn um hugtakið forgangsröðun. Um miðjan tíunda áratug síðustu aldar – eftir 7 mögur ár – lét heilbrigðisráðherra, Ingibjörg Pálmadóttir, vinna skýrslu um forgangsröðun. Verkið unnu fulltrúar allra stjórnmálaflokka með aðkomu fagfólks, stjórnenda og heimspekinga. Um skýrsluna varð alger samstaða og var hún samþykkt sem þingsályktunartillaga Alþingis. Skýrslan verður því að teljast það viðmið sem Alþingi, ríkisstjórn og fagaðilar verða að hafa til hliðsjónar þegar grípa þarf til niðurskurðar á fjárlögum. Það heyrir fortíðinni til að fela fagfólki að bera ábyrgð á forgangsröðun, sem auk þess er unnin bak við tjöldin. Í staðinn eru lögð til grundvallar siðferðileg viðmið og verklagsreglur. Þegar kemur til forgangsröðunar ber að fylgja opnu og lýðræðislegu ferli og er það ótvíræð skylda Alþingis að forgangsraða meðvitað en taka hvorki umræðulaust við tillögum frá pólitískum ráðherra né einstökum embættismönnum. Í skýrslunni um forgangsröðun í heilbrigðisþjónustu var líknarþjónustu raðað í annan forgangsflokk af fjórum. Sé það trú alþingisþingmanna að fyrirhuguð lokun líknardeildarinnar á Landakoti sé réttlætanleg, er rétt að færa líknarþjónustu í fjórða forgangsflokk með fegrunaraðgerðum og taka út ákvæðið um sérstaka vernd fyrir aldraða sjúklinga. Hollvinasamtök líknardeilda voru stofnuð 26. október sl. Eru stofnfélagar nær 600. Almenningi er ekki sama um þessa þjónustu. Lokun á Landakoti og sameining á einn stað í Kópavogi þykir ekki ígrunduð. Þangað á að færa þrjú af níu rúmum líknardeildarinnar á Landakoti og kosta til 80 milljónum, sem gert er ráð fyrir að Oddfellowreglan greiði af gjafmildi sinni. Í þessu sambandi má spyrja: Gerir Oddfellowreglan sér grein fyrir að með fyrirhugaðri breytingu er verið að minnka þjónustu við aldraða og draga regluna inn í umdeilt pólitískt og siðferðilegt mál? Talað er um að koma sjúklingum fyrir á hjúkrunarheimilum. Það verður ekki útgjaldalaust og því óvíst um sparnað, þótt endurbæturnar í Kópavogi yrðu greiddar af Oddfellowreglunni. En peningaleg rök ein gilda ekki. Tilfinningar, siðferði, heiður og hollusta við grunngildi skipta máli þegar ákvarðanir eru teknar um viðkvæma líknarþjónustu. Virðing þjóðar og reisnEin þekktasta saga vestrænnar menningar er sagan um miskunnsama Samverjann. Sagan segir frá manni sem liggur hjálparlaus við veginn. Fram hjá ganga ýmsir sem kæra sig kollótta. Sá sem sinnir manninum er Samverji, útlendingur, sem ekki naut virðingar. Sagan fjallar um skeytingarleysi annars vegar og hins vegar hjálpsemi manns sem minnst er vegna kærleika hans. Mannleg neyð var honum ekki óviðkomandi þótt hann væri valdalaus og án stéttar eða stöðu. Aldraðir sjúklingar hrópa ekki á strætum og torgum en þurfa málsvara og verndara. Aldraðir sjúklingar eiga að fá þjónustu þar sem borin er virðing fyrir reisn manneskjunnar til síðasta dags. Talað er um „að búa öldruðum áhyggjulaust ævikvöld". Deyjandi fólk á ekki að þurfa að hafa áhyggjur af því hvort það fær viðeigandi og faglega þjónustu. Deyjandi sjúklingar eiga að geta treyst samfélaginu, samfélagi sem þeir byggðu upp með kröftum sínum. "Það er komið nóg!“Göngum ekki fram hjá varnarlausum hópi aldraðra við dauðans dyr. Ég skora á þingmenn að tryggja áframhaldandi rekstur líknardeildarinnar á Landakoti, efla líknardeildir – ekki veikja – og standa vörð um fagleg og siðferðileg vinnubrögð. Aldraðir eiga að geta tekið undir orð japanska skáldsins Tsuchiya Fumiaki: Loksins þegar kvölda tekur róast hjarta mitt og úr áttunum fjórum heyri ég vorið nálgast. Virðing Íslendinga verður ekki mæld í hagtölum heldur í því, hvernig við önnumst þau sem þurfa á hjálp að halda. Hugsum stórt en lítum lágt. Gleymum ekki vorum minnstu bræðrum og systrum.
Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson Skoðun
Skoðun Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson skrifar
Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir skrifar
Skoðun Líknarmeðferð og dánaraðstoð eru ekki andstæður heldur nauðsynleg umræðuefni Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera séður og heyrður getur bjargað lífi – Gulur september minnir okkur á að hlúa að hjartanu Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson Skoðun