Niðurskurðarkrafan og fólkið í framlínu Sandra B. Franks skrifar 8. desember 2020 13:01 Það eru kaldar kveðjur sem fólkið í framlínu heilbrigðiskerfisins fær þegar hillir loks undir lok þriðju bylgju veirufaraldursins. Eftir langvarandi álag og ótrúlegar fórnir þakka stjórnvöld starfsmönnum fyrir vel unnin störf með því að setja enn einu sinni fram kröfur um aðhald og niðurskurð í heilbrigðiskerfinu. Í þetta sinn er aðhaldskrafa á Landspítala um fjórir milljarðar. Þetta er sömu stjórnvöld og skrifuðu fyrr á árinu undir kjarasamninga um heimild til sérstakra álagsgreiðslna m.a. fyrir þá sem glíma við Covid-19. Þetta eru mikil vonbrigði. Framlínufólkið okkar hafði vænst umbunar fyrir óhóflegt álag en ekki kröfu um enn meiri niðurskurð. Starfslegt og félagslegt álag Framlínufólkið hefur staðið vaktina í þremur bylgjum veirufaraldursins. Það hefur lagt á sig ómældar fórnir. Þær felast ekki bara í krefjandi vinnuálagi sem nú hefur staðið misserum saman heldur líka í vaxandi félagslegu álagi. Þau sem starfa í framlínu, til dæmis á Covid-deildunum, sjá með eigin augum hversu grátt sóttkveikjan getur leikið sjúklinga. Þau hafa hjúkrað mörgum til lífs, en þau hafa líka misst fólk, og upplifað sorgina sem fylgir lífslokum. Þetta fólk öðru fremur hagar því lífi sínu utan vakta þannig að sem allra minnstar líkur verði á að þau sýkist sjálf, og beri sóttkveikjuna óafvitandi inn á stofnanir. Utan vinnutíma má því segja að framlínufólkið okkar hafi í tæpt ár verið meira og minna í sjálfskipaðri sóttkví. Það hefur neitað sér um að hitta vini og vandamenn. Milli vakta hafa flestir lifað í eins konar félagslegri einangrun, til að draga úr líkum á að smit berist inn á sjúkradeildir. Félagslega álagið sem fylgir þessu hefur ekki aðeins áhrif á starfsmenn, heldur ekki síður á fjölskyldur þeirra. Þetta fólk á einfaldlega skilið að því verði umbunað með sanngjörnum hætti í samræmi við þær væntingar sem kjarasamningarnir vöktu. Þau eru fólkið sem héldu heilbrigðiskerfinu gangandi andspænis versta faraldri í heila öld. Fólkið okkar í framlínunni upplifir því kröfuna um niðurskurð eins og blauta tusku í andlitið. Kúfurinn framundan Bóluefni á næsta leiti og fækkun smita í þriðju bylgjunni benda vonandi til að við séum endanlega að ná tökum á faraldrinum. Í þeim efnum er þó alls ekki á vísan að róa. Ennþá vitum við ekki hvernig tekst til um framkvæmd bólusetninga eða hversu hátt hlutfall mun taka þátt í henni. Við skulum vona hið besta. Því miður mun álagið á heilbrigðiskerfinu þó ekki hverfa þó Covid-19 hjaðni. Ástæðan er sú, að fjölda aðgerða, stórra og smárra, auk meðferða, hefur verið slegið á frest til að skapa rými til að ráða niðurlögum veirunnar. Um leið og hún er frá verður kerfið að hefjast handa við að vinna niður kúfinn sem bíður innan kerfisins. Sú vinna mun mæða á sömu stéttum og voru í framlínu nær allt síðasta ár. Fyrir þau er lotan ekki búin. Vinnuálagið heldur áfram en með öðrum hætti. Inni á heilbrigðisstofnunum er staðan einfaldlega þannig að þreyta er komin í framlínufólkið okkar. Það hefur gengið mjög nærri sér og lagt á sig miklar persónulegar fórnir til að bægja mikilli vá frá samfélaginu. Ég þekki þetta af eigin raun, eftir að hafa starfað sem bakvörður á Covid-deild í haust. Ég gat ekki annað en fyllst auðmýkt og þakklæti í garð félaga minna á deildinni, sem höfðu tekist á við lotu á eftir lotu nánast allt árið. Þeim verður aldrei þakkað nógsamlega. Þreyta og kulnun Í starfi mínu sem bakvörður í Covid upplifði ég álagið og þreytuna sem setti ótvírætt mark á fólkið okkar í framlínunni. Það er læknisfræðileg staðreynd, að þegar fólk er langtímum saman undir miklu starfslegu og andlegu álagi er alltaf hætta á kulnun í starfi. Henni fylgir oft raunverulegur heilsubrestur. Ég tek því heils hugar undir orð Guðbjargar Pálsdóttur, formanns Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, sem sagði í viðtali í vikunni að nú væri brýnt að fylgjast með líðan starfsmanna og veita þeim stuðning til að koma í veg fyrir kulnun í starfi. Það á samfélagið meðal annars að gera með því að umbuna þeim starfsmönnum sem hafa staðið í eldlínunni misserum saman með sanngjörnum álagsgreiðslum. Um það samdi ríkið við sjúkraliða fyrr á árinu. Við þessar aðstæður er krafa um niðurskurð á allar heilbrigðisstofnanir beinlínis fráleit. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sandra B. Franks Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Sjá meira
Það eru kaldar kveðjur sem fólkið í framlínu heilbrigðiskerfisins fær þegar hillir loks undir lok þriðju bylgju veirufaraldursins. Eftir langvarandi álag og ótrúlegar fórnir þakka stjórnvöld starfsmönnum fyrir vel unnin störf með því að setja enn einu sinni fram kröfur um aðhald og niðurskurð í heilbrigðiskerfinu. Í þetta sinn er aðhaldskrafa á Landspítala um fjórir milljarðar. Þetta er sömu stjórnvöld og skrifuðu fyrr á árinu undir kjarasamninga um heimild til sérstakra álagsgreiðslna m.a. fyrir þá sem glíma við Covid-19. Þetta eru mikil vonbrigði. Framlínufólkið okkar hafði vænst umbunar fyrir óhóflegt álag en ekki kröfu um enn meiri niðurskurð. Starfslegt og félagslegt álag Framlínufólkið hefur staðið vaktina í þremur bylgjum veirufaraldursins. Það hefur lagt á sig ómældar fórnir. Þær felast ekki bara í krefjandi vinnuálagi sem nú hefur staðið misserum saman heldur líka í vaxandi félagslegu álagi. Þau sem starfa í framlínu, til dæmis á Covid-deildunum, sjá með eigin augum hversu grátt sóttkveikjan getur leikið sjúklinga. Þau hafa hjúkrað mörgum til lífs, en þau hafa líka misst fólk, og upplifað sorgina sem fylgir lífslokum. Þetta fólk öðru fremur hagar því lífi sínu utan vakta þannig að sem allra minnstar líkur verði á að þau sýkist sjálf, og beri sóttkveikjuna óafvitandi inn á stofnanir. Utan vinnutíma má því segja að framlínufólkið okkar hafi í tæpt ár verið meira og minna í sjálfskipaðri sóttkví. Það hefur neitað sér um að hitta vini og vandamenn. Milli vakta hafa flestir lifað í eins konar félagslegri einangrun, til að draga úr líkum á að smit berist inn á sjúkradeildir. Félagslega álagið sem fylgir þessu hefur ekki aðeins áhrif á starfsmenn, heldur ekki síður á fjölskyldur þeirra. Þetta fólk á einfaldlega skilið að því verði umbunað með sanngjörnum hætti í samræmi við þær væntingar sem kjarasamningarnir vöktu. Þau eru fólkið sem héldu heilbrigðiskerfinu gangandi andspænis versta faraldri í heila öld. Fólkið okkar í framlínunni upplifir því kröfuna um niðurskurð eins og blauta tusku í andlitið. Kúfurinn framundan Bóluefni á næsta leiti og fækkun smita í þriðju bylgjunni benda vonandi til að við séum endanlega að ná tökum á faraldrinum. Í þeim efnum er þó alls ekki á vísan að róa. Ennþá vitum við ekki hvernig tekst til um framkvæmd bólusetninga eða hversu hátt hlutfall mun taka þátt í henni. Við skulum vona hið besta. Því miður mun álagið á heilbrigðiskerfinu þó ekki hverfa þó Covid-19 hjaðni. Ástæðan er sú, að fjölda aðgerða, stórra og smárra, auk meðferða, hefur verið slegið á frest til að skapa rými til að ráða niðurlögum veirunnar. Um leið og hún er frá verður kerfið að hefjast handa við að vinna niður kúfinn sem bíður innan kerfisins. Sú vinna mun mæða á sömu stéttum og voru í framlínu nær allt síðasta ár. Fyrir þau er lotan ekki búin. Vinnuálagið heldur áfram en með öðrum hætti. Inni á heilbrigðisstofnunum er staðan einfaldlega þannig að þreyta er komin í framlínufólkið okkar. Það hefur gengið mjög nærri sér og lagt á sig miklar persónulegar fórnir til að bægja mikilli vá frá samfélaginu. Ég þekki þetta af eigin raun, eftir að hafa starfað sem bakvörður á Covid-deild í haust. Ég gat ekki annað en fyllst auðmýkt og þakklæti í garð félaga minna á deildinni, sem höfðu tekist á við lotu á eftir lotu nánast allt árið. Þeim verður aldrei þakkað nógsamlega. Þreyta og kulnun Í starfi mínu sem bakvörður í Covid upplifði ég álagið og þreytuna sem setti ótvírætt mark á fólkið okkar í framlínunni. Það er læknisfræðileg staðreynd, að þegar fólk er langtímum saman undir miklu starfslegu og andlegu álagi er alltaf hætta á kulnun í starfi. Henni fylgir oft raunverulegur heilsubrestur. Ég tek því heils hugar undir orð Guðbjargar Pálsdóttur, formanns Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, sem sagði í viðtali í vikunni að nú væri brýnt að fylgjast með líðan starfsmanna og veita þeim stuðning til að koma í veg fyrir kulnun í starfi. Það á samfélagið meðal annars að gera með því að umbuna þeim starfsmönnum sem hafa staðið í eldlínunni misserum saman með sanngjörnum álagsgreiðslum. Um það samdi ríkið við sjúkraliða fyrr á árinu. Við þessar aðstæður er krafa um niðurskurð á allar heilbrigðisstofnanir beinlínis fráleit. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands.
Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar