Konur og nýja stjórnarskráin Greta Ósk Óskarsdóttir og Ósk Elfarsdóttir skrifa 19. júní 2021 08:01 Sjaldan er fjallað um þá staðreynd að í sögulegu samhengi hafa konur verið útilokaðar frá stjórnarskrárgerð. Þessi staðreynd á við um allan heim en í henni felst brot á pólitískum réttindum kvenna þar sem stjórnarskrárgerð er innsti kjarni í lýðræðisins og telst til lýðræðislegrar réttinda. Hlutverk þeirra sem koma að stjórnarskrársmíðinni er að fanga sameiginlega hugsjón fólksins um hvernig farið er með valdið og hver æðstu lögin skulu vera. Þetta hefur hins vegar alfarið verið hlutverk karla þar til fyrir 40 árum síðan. Til dæmis er gildandi stjórnarskrá Íslands skrifuð í grunninn af dönskum körlum. Enda var lýðveldisstjórnarskráin sem tók gildi 1944 við sjálfstæði Íslands að miklu leyti þýðing á þeirri dönsku. Útkoman verður óhjákvæmilega stjórnarskrá sem er lituð af karlægum viðhorfum sem síðan öll önnur kerfi samfélagsins verða að grundvallast á. Stjórnarskrár eru nefnilega grundvallarlög landsins sem öll önnur lög þurfa að byggjast á og samrýmast – það er þess vegna svo innilega galið að sá helmingur mannkyns sem er að öllu jafna með leg hafi verið markvisst útilokaður frá þátttöku í stjórnarskrárgerð í heiminum. Sem betur fer á sér nú stað umrót á sviðinu, meðal annars urðu íslenskar konur þátttakendur í í gerð nýju stjórnarskrárinnar. Hún var gerð í lýðræðislegasta stjórnarskrárgerðarferli sem vitað er um í sögunni. Hlutfall kvenna í stjórnlagaráðinu náði 40% og vann ráðið úr niðurstöðum þjóðfundar þar sem kynjahlutfall var jafnt. Niðurstaðan var endurbætt stjórnarskrá sem endurspeglar betur hvernig íslensk stjórnskipun er í raun. Í henni eru aðfaraorð um að efla öryggi og hamingju á meðal okkar og komandi kynslóða. Að Ísland sé frjálst og fullvalda ríki þar sem jafnrétti, lýðræði og mannréttindi eru hornsteinar og að ólíkur uppruni okkar auðgi heildina. Að stjórnvöld skuli vinna að velferð íbúa landsins, efla menningu og virða margbreytileika mannlífs, lands og lífríkis. Að við einsetjum okkur að vinna með öðrum þjóðum að friði og virðingu fyrir jörðinni og öllu mannkyni. Nýja stjórnarskráin geymir síðan sterkasta náttúruverndarákvæði sem fyrirfinnst í stjórnarskrám heims. Þar er að finna auðlindaákvæði sem kveður á um að náttúruauðlindir landsins séu í raunverulegri þjóðareigu. Þar segir að heimild til nýtingar auðlinda þjóðarinnar verði alltaf veittar til takmarkaðs og hóflegs tíma og gegn fullri gjaldtöku sem renni í sameiginlega sjóði þjóðarinnar. Ákvæði um réttindi og vernd barna í nýju stjórnarskránni er bæði skýrara og ítarlegra en í gildandi stjórnarskrá. Þar er líka sérstaklega tekið fram að réttlát málsmeðferð flóttafólks skuli tryggð með lögum. Jafnframt segir að öllum skulu tryggð mannhelgi og vernd gegn hvers kyns ofbeldi, þar á meðal kynferðisofbeldi. Með innleiðingu nýju stjórnarskrárinnar er einnig tekið skref í áttina að meiri valddreifingu með aukinni aðkomu almennings að löggjafarvaldinu. Hvort að þessar áherslur séu bein afleiðing þátttöka kvenna í stjórnarskrárgerðinni er auðvitað ekki hægt að fullyrða. En eitt er á hreinu, við konur á Íslandi ætlum ekki að búa við grunnlög danskra karla öllu lengur. Við eigum nýja stjórnarskrá sem allir Íslendingar áttu kost á að taka þátt í að búa til og segja skoðun sína á. Við þolum ekki lengur að raddir okkar heyrist ekki í samfélagsáttmála þjóðarinnar. Við verðum ekki hunsaðar lengur. Í tilefni kvennréttindagsins, munu Samtök kvenna um nýja stjórnarskrá heiðra nýju stjórnarskrána víða um landið. Hér er hlekkur á viðburðinn. Á þessum degi í fyrra hrintu Samtökin af stað undirskriftasöfnun til að borgarar landsins gætu formlega krafist þess að nýja stjórnarskráin yrði lögfest, í samræmi við lýðræðislega niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 2012. Þegar forsætisráðherra voru svo afhentar 42.432 staðfestar undirskriftir nokkrum mánuðum seinna, henti móðir jörð í eitt stykki jarðskjálfta til að fagna deginum – enda hefur jafnmörgum staðfestum undirskriftum ekki verið safnað fyrr á Íslandi. Nú er kjörtímabilinu að ljúka án þess að stjórnarskrármálið sé yfirhöfuð rætt sem sýnir enn og aftur getuleysi Alþingis að uppfæra stjórnarskrá landsins. Nú hvetjum við ykkur konur að taka þátt í fögnuðinum með okkur. Dagskráin í Reykjavík byrjar í Mæðragarðinum kl 12:30 og síðan fylkja konur liði með lúðrasveit á Austurvöll. Veitingahúsinu Heimabyggð á Ísafirði verður breytt í stjórnarkrá sem verður opin allan daginn og fram á kvöld. Á Akureyri verður samstöðufundur í Lystigarðinum kl 13:30. Til hamingju með daginn kæru konur – Baráttan heldur áfram! Höfundar eru forman og varaforman Samtaka kvenna um nýja stjórnarskrá. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stjórnarskrá Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Sjá meira
Sjaldan er fjallað um þá staðreynd að í sögulegu samhengi hafa konur verið útilokaðar frá stjórnarskrárgerð. Þessi staðreynd á við um allan heim en í henni felst brot á pólitískum réttindum kvenna þar sem stjórnarskrárgerð er innsti kjarni í lýðræðisins og telst til lýðræðislegrar réttinda. Hlutverk þeirra sem koma að stjórnarskrársmíðinni er að fanga sameiginlega hugsjón fólksins um hvernig farið er með valdið og hver æðstu lögin skulu vera. Þetta hefur hins vegar alfarið verið hlutverk karla þar til fyrir 40 árum síðan. Til dæmis er gildandi stjórnarskrá Íslands skrifuð í grunninn af dönskum körlum. Enda var lýðveldisstjórnarskráin sem tók gildi 1944 við sjálfstæði Íslands að miklu leyti þýðing á þeirri dönsku. Útkoman verður óhjákvæmilega stjórnarskrá sem er lituð af karlægum viðhorfum sem síðan öll önnur kerfi samfélagsins verða að grundvallast á. Stjórnarskrár eru nefnilega grundvallarlög landsins sem öll önnur lög þurfa að byggjast á og samrýmast – það er þess vegna svo innilega galið að sá helmingur mannkyns sem er að öllu jafna með leg hafi verið markvisst útilokaður frá þátttöku í stjórnarskrárgerð í heiminum. Sem betur fer á sér nú stað umrót á sviðinu, meðal annars urðu íslenskar konur þátttakendur í í gerð nýju stjórnarskrárinnar. Hún var gerð í lýðræðislegasta stjórnarskrárgerðarferli sem vitað er um í sögunni. Hlutfall kvenna í stjórnlagaráðinu náði 40% og vann ráðið úr niðurstöðum þjóðfundar þar sem kynjahlutfall var jafnt. Niðurstaðan var endurbætt stjórnarskrá sem endurspeglar betur hvernig íslensk stjórnskipun er í raun. Í henni eru aðfaraorð um að efla öryggi og hamingju á meðal okkar og komandi kynslóða. Að Ísland sé frjálst og fullvalda ríki þar sem jafnrétti, lýðræði og mannréttindi eru hornsteinar og að ólíkur uppruni okkar auðgi heildina. Að stjórnvöld skuli vinna að velferð íbúa landsins, efla menningu og virða margbreytileika mannlífs, lands og lífríkis. Að við einsetjum okkur að vinna með öðrum þjóðum að friði og virðingu fyrir jörðinni og öllu mannkyni. Nýja stjórnarskráin geymir síðan sterkasta náttúruverndarákvæði sem fyrirfinnst í stjórnarskrám heims. Þar er að finna auðlindaákvæði sem kveður á um að náttúruauðlindir landsins séu í raunverulegri þjóðareigu. Þar segir að heimild til nýtingar auðlinda þjóðarinnar verði alltaf veittar til takmarkaðs og hóflegs tíma og gegn fullri gjaldtöku sem renni í sameiginlega sjóði þjóðarinnar. Ákvæði um réttindi og vernd barna í nýju stjórnarskránni er bæði skýrara og ítarlegra en í gildandi stjórnarskrá. Þar er líka sérstaklega tekið fram að réttlát málsmeðferð flóttafólks skuli tryggð með lögum. Jafnframt segir að öllum skulu tryggð mannhelgi og vernd gegn hvers kyns ofbeldi, þar á meðal kynferðisofbeldi. Með innleiðingu nýju stjórnarskrárinnar er einnig tekið skref í áttina að meiri valddreifingu með aukinni aðkomu almennings að löggjafarvaldinu. Hvort að þessar áherslur séu bein afleiðing þátttöka kvenna í stjórnarskrárgerðinni er auðvitað ekki hægt að fullyrða. En eitt er á hreinu, við konur á Íslandi ætlum ekki að búa við grunnlög danskra karla öllu lengur. Við eigum nýja stjórnarskrá sem allir Íslendingar áttu kost á að taka þátt í að búa til og segja skoðun sína á. Við þolum ekki lengur að raddir okkar heyrist ekki í samfélagsáttmála þjóðarinnar. Við verðum ekki hunsaðar lengur. Í tilefni kvennréttindagsins, munu Samtök kvenna um nýja stjórnarskrá heiðra nýju stjórnarskrána víða um landið. Hér er hlekkur á viðburðinn. Á þessum degi í fyrra hrintu Samtökin af stað undirskriftasöfnun til að borgarar landsins gætu formlega krafist þess að nýja stjórnarskráin yrði lögfest, í samræmi við lýðræðislega niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar árið 2012. Þegar forsætisráðherra voru svo afhentar 42.432 staðfestar undirskriftir nokkrum mánuðum seinna, henti móðir jörð í eitt stykki jarðskjálfta til að fagna deginum – enda hefur jafnmörgum staðfestum undirskriftum ekki verið safnað fyrr á Íslandi. Nú er kjörtímabilinu að ljúka án þess að stjórnarskrármálið sé yfirhöfuð rætt sem sýnir enn og aftur getuleysi Alþingis að uppfæra stjórnarskrá landsins. Nú hvetjum við ykkur konur að taka þátt í fögnuðinum með okkur. Dagskráin í Reykjavík byrjar í Mæðragarðinum kl 12:30 og síðan fylkja konur liði með lúðrasveit á Austurvöll. Veitingahúsinu Heimabyggð á Ísafirði verður breytt í stjórnarkrá sem verður opin allan daginn og fram á kvöld. Á Akureyri verður samstöðufundur í Lystigarðinum kl 13:30. Til hamingju með daginn kæru konur – Baráttan heldur áfram! Höfundar eru forman og varaforman Samtaka kvenna um nýja stjórnarskrá.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun