Raunveruleikinn í ferðaþjónustu Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar 22. október 2021 14:00 Á forsíðu Fréttablaðsins fimmtudaginn 21. október var frétt með fyrirsögninni „Hundruð ferðaþjónustufyrirtækja þurfa áfram lánafrystingu í vetur”. Þessi frétt var ágætis áminning ofan í fullyrðingar og umfjallanir hinna ýmsu greiningaraðila undanfarið, þar sem halda mætti að allt væri fallið í ljúfa löð og vandræði ferðaþjónustunnar að baki. Talað hefur verið um að “ferðaþjónustan sé vöknuð úr dvala”, að búast megi við “hröðum efnahagsbata” vegna fjölgunar ferðamanna og að búast megi við atvinnuleysi af völdum faraldursins verði brátt úr sögunni. Óvissa enn of mikil Það er reyndar hárrétt að horfur í ferðaþjónustu fyrir árið 2022 eru nokkuð góðar. Varðandi það sem eftir lifir þessa árs er óvissa enn mikil, en ólíklegt verður að teljast að búast megi við einhverri sprengingu, þar sem margir hefðbundnir vetrarmarkaðir eru enn lokaðir. Spár um fjölda ferðamanna til landsins í ár voru á bilinu 600-850.000 og nú er svo komið að útlit er fyrir að raunin verði frekar í neðri gildum. Færri ferðamenn en árið 2020 Fyrstu níu mánuði ársins komu 445.000 þúsund erlendir gestir til landsins og það eru 3,6% færri ferðamenn en miðað við sama tímabil árið 2020. Borið saman við síðasta “eðlilega” árið fyrir faraldur er fækkunin hins vegar 71%. Svo öllu sé til haga haldið, hafa útgjöld gesta á þessu ári vaxið töluvert, hafa verið um 1,5 sinnum meiri, en útgjöld ferðamanna að meðaltali árið 2019. Þessa útgaldaaukningu má rekja til lengri meðaldvalar ferðamanna og til veikara gengis krónunnar. Það er á þessari stundu með öllu óljóst, hvort þessi ferðahegðun er komin til að vera, eða hvort hún er einungis tímabundin áhrif faraldursins. Ekkert svigrúm Hins vegar tala þessar tölur sínu máli og sýna, svo ekki verður um villst, að vandkvæði ferðaþjónustunnar á Íslandi eru fjarri því að baki. Umfang ferðaþjónustunnar í ár nægir engan veginn til. Þær efnahagsþrengingar og sem greinin hefur gengið í gegnum hafa ráðist að grundvelli og fjárhag fyrirtækjanna, þannig að ekkert svigrúm er lengur fyrir hendi. Sjóðirnir eru einfaldlega tómir og frekari skuldasöfnun útilokuð. Langflest fyrirtæki í ferðaþjónustu hafa nýtt sér öll úrræði stjórnvalda sem hafa verið í boði. Stór hluti starfsfólks sem hefur verið endurráðið hefur fengið vinnuna sína í krafti ráðningarstyrkja. Nú fjarar hins vegar hratt út - og gildistími flestra úrræða stjórnvalda að renna sitt skeið á enda. Nú standa forsvarsmenn ferðaþjónustufyrirtækja frammi fyrir því að taka ákvörðun um áframhaldandi ráðningarsamband við starfsmenn sína. Geta þau staðið undir því að greiða starfsfólki sínu laun næstu mánuði og fram á næsta sumar, þegar tekjurnar fara vonandi að koma inn? Eða er eina lausnin að senda starfsfólkið aftur heim og beint á atvinnuleysisskrá? Framlenging ráðningarstyrkja nauðsynleg Til að bæta stöðuna til skamms tíma væri skynsamlegt fyrir stjórnvöld að framlengja ráðningarstyrki um a.m.k. 6 mánuði í viðbót. Það væri skynsamlegt bæði í efnahagslegu- og samfélagslegu tilliti og hefði þar að auki lágmarkskostnað í för með sér. Það gæfi fyrirtækjunum andrými til uppbyggingar í vetur og starfsfólki kost á að taka þátt í endurreisn ferðaþjónustunnar í stað þess að sitja heima á atvinnuleysisbótum. Hættum sóttvarnaraðgerðum á landamærum Þess utan er nú nauðsynlegt að aflétta sóttvarnaraðgerðum gagnvart bólusettum gestum á landamærum. Við höfum tekið þá ákvörðun að treysta bólusetningum og því er vandséð að bólusettir erlendir gestir séu hættulegri en bólusettir Íslendingar. Þar að auki, erum við hægt og rólega að verða undir í samkeppni, þar sem flestir áfangastaðir hafa hætt að krefja bólusetta gesti um neikvæða niðurstöðu skimunar. Sóttvarnarráðstafanir á landamærum hafa bein neikvæð áhrif á framboð og nýtingu flugsæta til og frá Íslandi. Það er eitthvað sem erfitt er að sætta sig við og er þegar farið að tefja fyrir endurreisn ferðaþjónustunnar. Við höfum ekki tíma fyrir þá töf. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarnheiður Hallsdóttir Ferðamennska á Íslandi Mest lesið Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tilgáta um brjálsemi þjóðarleiðtoga Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Blóðbað í Súdan: Framtíðarannáll? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Sjá meira
Á forsíðu Fréttablaðsins fimmtudaginn 21. október var frétt með fyrirsögninni „Hundruð ferðaþjónustufyrirtækja þurfa áfram lánafrystingu í vetur”. Þessi frétt var ágætis áminning ofan í fullyrðingar og umfjallanir hinna ýmsu greiningaraðila undanfarið, þar sem halda mætti að allt væri fallið í ljúfa löð og vandræði ferðaþjónustunnar að baki. Talað hefur verið um að “ferðaþjónustan sé vöknuð úr dvala”, að búast megi við “hröðum efnahagsbata” vegna fjölgunar ferðamanna og að búast megi við atvinnuleysi af völdum faraldursins verði brátt úr sögunni. Óvissa enn of mikil Það er reyndar hárrétt að horfur í ferðaþjónustu fyrir árið 2022 eru nokkuð góðar. Varðandi það sem eftir lifir þessa árs er óvissa enn mikil, en ólíklegt verður að teljast að búast megi við einhverri sprengingu, þar sem margir hefðbundnir vetrarmarkaðir eru enn lokaðir. Spár um fjölda ferðamanna til landsins í ár voru á bilinu 600-850.000 og nú er svo komið að útlit er fyrir að raunin verði frekar í neðri gildum. Færri ferðamenn en árið 2020 Fyrstu níu mánuði ársins komu 445.000 þúsund erlendir gestir til landsins og það eru 3,6% færri ferðamenn en miðað við sama tímabil árið 2020. Borið saman við síðasta “eðlilega” árið fyrir faraldur er fækkunin hins vegar 71%. Svo öllu sé til haga haldið, hafa útgjöld gesta á þessu ári vaxið töluvert, hafa verið um 1,5 sinnum meiri, en útgjöld ferðamanna að meðaltali árið 2019. Þessa útgaldaaukningu má rekja til lengri meðaldvalar ferðamanna og til veikara gengis krónunnar. Það er á þessari stundu með öllu óljóst, hvort þessi ferðahegðun er komin til að vera, eða hvort hún er einungis tímabundin áhrif faraldursins. Ekkert svigrúm Hins vegar tala þessar tölur sínu máli og sýna, svo ekki verður um villst, að vandkvæði ferðaþjónustunnar á Íslandi eru fjarri því að baki. Umfang ferðaþjónustunnar í ár nægir engan veginn til. Þær efnahagsþrengingar og sem greinin hefur gengið í gegnum hafa ráðist að grundvelli og fjárhag fyrirtækjanna, þannig að ekkert svigrúm er lengur fyrir hendi. Sjóðirnir eru einfaldlega tómir og frekari skuldasöfnun útilokuð. Langflest fyrirtæki í ferðaþjónustu hafa nýtt sér öll úrræði stjórnvalda sem hafa verið í boði. Stór hluti starfsfólks sem hefur verið endurráðið hefur fengið vinnuna sína í krafti ráðningarstyrkja. Nú fjarar hins vegar hratt út - og gildistími flestra úrræða stjórnvalda að renna sitt skeið á enda. Nú standa forsvarsmenn ferðaþjónustufyrirtækja frammi fyrir því að taka ákvörðun um áframhaldandi ráðningarsamband við starfsmenn sína. Geta þau staðið undir því að greiða starfsfólki sínu laun næstu mánuði og fram á næsta sumar, þegar tekjurnar fara vonandi að koma inn? Eða er eina lausnin að senda starfsfólkið aftur heim og beint á atvinnuleysisskrá? Framlenging ráðningarstyrkja nauðsynleg Til að bæta stöðuna til skamms tíma væri skynsamlegt fyrir stjórnvöld að framlengja ráðningarstyrki um a.m.k. 6 mánuði í viðbót. Það væri skynsamlegt bæði í efnahagslegu- og samfélagslegu tilliti og hefði þar að auki lágmarkskostnað í för með sér. Það gæfi fyrirtækjunum andrými til uppbyggingar í vetur og starfsfólki kost á að taka þátt í endurreisn ferðaþjónustunnar í stað þess að sitja heima á atvinnuleysisbótum. Hættum sóttvarnaraðgerðum á landamærum Þess utan er nú nauðsynlegt að aflétta sóttvarnaraðgerðum gagnvart bólusettum gestum á landamærum. Við höfum tekið þá ákvörðun að treysta bólusetningum og því er vandséð að bólusettir erlendir gestir séu hættulegri en bólusettir Íslendingar. Þar að auki, erum við hægt og rólega að verða undir í samkeppni, þar sem flestir áfangastaðir hafa hætt að krefja bólusetta gesti um neikvæða niðurstöðu skimunar. Sóttvarnarráðstafanir á landamærum hafa bein neikvæð áhrif á framboð og nýtingu flugsæta til og frá Íslandi. Það er eitthvað sem erfitt er að sætta sig við og er þegar farið að tefja fyrir endurreisn ferðaþjónustunnar. Við höfum ekki tíma fyrir þá töf. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar.
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun