Stöndum þriðju vaktina saman! Ragnar Þór Ingólfsson skrifar 5. nóvember 2021 09:30 VR er þessa dagana að fara í gang með herferð um hugtakið þriðju vaktina og það andlega álag sem fylgir henni. En hvað er þriðja vaktin og af hverju er VR að vekja athygli á þessu? Það er vel hægt að ímynda sér að þriðja vaktin sé að vera eins konar framkvæmdastjóri eða verkstjóri heimilisins, það er að segja að vera sá aðili sem hefur yfirumsjón með og verkstýrir verkaskiptingunni inni á heimilinu. Að allt gangi smurt í hinu daglega lífi. Rannsóknir sýna að konur standa þriðju vaktina að mestu leyti einar og sú byrði sem fylgir því að vera á vaktinni allan sólarhringinn hefur mikið andlegt álag í för með sér. Því þriðju vaktinni lýkur aldrei, frá því farið er í vinnu (fyrsta vaktin) og þar til heim er komið og heimilisstörfin taka við (önnur vaktin) þá er þriðja vaktin í gangi allan sólarhringinn. Þriðja vaktin heima hjá mér Persónulega hafði ég gefið þessu lítinn gaum og talið verkaskiptinguna á mínu heimili nægjanlega jafna til að skilgreina okkur hjónin sem jöfn. Það var svo fyrir nokkrum mánuðum sem jafnréttisnefnd VR fór að vinna verkefni um þriðju vaktina og ég heyrði þetta hugtak fyrst. Þriðja vaktin? Þetta vakti strax athygli mína og ég vissi ekki þá að þetta ætti eftir að gjörbreyta því hvernig ég nálgast verkefnin heima fyrir. Það er nefnilega þannig að Guðbjörg konan mín hefur bara séð um þetta. Hún bókar samkvæmisdansinn fyrir dótturina með öllu sem því fylgir og rafíþróttirnar hjá stráknum. Hún minnir mig stanslaust á að sækja og skutla, eins og ég myndi bara gleyma því ef ég fengi ekki stanslausar áminningar! Guðbjörg skipuleggur öll frí fjölskyldunnar og ferðir, er í samskiptum við aðra foreldra og ruglast aldrei á nöfnum á vinum barna okkar. Hún hugsar sex til 12 mánuði fram í tímann en ég sex til 12 daga sem er líklega skýringin á því hvers vegna mér tekst aldrei að koma henni á óvart eða plana nokkurn skapaðan hlut, því hún er löngu búin að því! Verkaskiptingin hjá okkur á fyrstu og annarri vaktinni er jöfn og ef hallar á annað okkar þá vegur hitt það upp, en sama var ekki uppi á teningnum með þriðju vaktina. Við höfum rætt mikið um það hvernig við getum bætt okkur og jafnað þetta ósýnilega álag sem þriðja vaktin skapar, þetta álag sem vert er að deila jafnt eins og við deilum öllu öðru sem við gerum. Þetta var pínu snúið í fyrstu fyrir Guðbjörgu „skipulagsgúrú“ sem átti erfitt með að leggja mikilvæg fjölskyldumál í hendurnar á „þetta reddast“ gaurnum. En þetta er að koma hjá okkur. Ég fæ reyndar ekki að skipuleggja sumarfríin og hún fær ekki að skipuleggja framkvæmdir heima fyrir og erum við bæði enn í hönnunarhlutverkum í þessum verkefnum. En vonandi breytist það líka. Ég fæ þó ekki lengur stöðugar áminningar um hvað ég á að gera, hvernig og hvenær. Hvort börnin séu ekki örugglega farin í skólann á morgnana þegar hún mætir kl. 7 í vinnu og hverja og hvað ég á að sækja eða fæ sendan innkaupalista um hvað á að kaupa og hvað ekki. Ég finn meira út úr þessu sjálfur. Það er furðu einfalt að setja sig inn í þessi mál en þetta er auðvitað alveg aukaálag. Nú er ég til dæmis í meiri samskiptum við aðra foreldra og nokkurn veginn með það á hreinu hvað börnin þeirra heita. Af hverju erum við að tala um þetta? Fólk veltir því kannski fyrir sér hvers vegna stéttarfélag er að beita sér í málefni sem snýr ekki beint að vinnumarkaðnum, heldur heimilum fólks. Það er mjög auðvelt að svara því en til þess að konur og karlar séu jöfn þá verðum við að líta út fyrir vinnumarkaðinn því hann er ekki einangruð stærð. Fjölmargar rannsóknir sýna að álag á konum vegna heimilisstarfa og ábyrgðar á heimili og fjölskyldu hefur áhrif á atvinnuþátttöku og framgang í starfi, veldur streitu og leiðir jafnvel til kulnunar. Þetta er samfélagslegt mál sem snertir okkur öll. VR hefur lengi barist fyrir jafnrétti kynjanna á vinnumarkaði og mun halda áfram að gera það þar til jafnrétti næst að fullu. Innan félagsins starfar jafnréttisnefnd sem er mjög virk og öflug og auglýsingaherferðin sem nú lítur dagsins ljós er afrakstur frábærs starfs innan nefndarinnar. Stöndum þriðju vaktina saman! Það er vel hægt að standa þriðju vaktina saman og deila hugrænu byrðinni og sjálfsagt að ef fólk er í sambúð eða gift að það deili ábyrgðinni sem fylgir heimilislífinu. Í tilfelli okkar Guðbjargar þurfti ég að koma meira inn í þessi verkefni og hún að sama skapi að treysta mér til þess og hleypa mér inn í þau. Mestu máli skiptir er að við erum meðvituð um þriðju vaktina og það álag sem henni fylgir. Við reynum eftir fremsta megni að minna hvort annað á ef við gleymum okkur og vegum hvort annað upp. Ég hvet félagsfólk VR til þess að skoða vefinn okkar, vr.is en þar er að finna nánari skilgreiningar á vaktarhugtökunum auk alls kyns fróðleiks um þriðju vaktina og hugræna byrði. Höfundur er formaður VR. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnar Þór Ingólfsson Jafnréttismál Vinnumarkaður Mest lesið Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr Skoðun Skoðun Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Sjá meira
VR er þessa dagana að fara í gang með herferð um hugtakið þriðju vaktina og það andlega álag sem fylgir henni. En hvað er þriðja vaktin og af hverju er VR að vekja athygli á þessu? Það er vel hægt að ímynda sér að þriðja vaktin sé að vera eins konar framkvæmdastjóri eða verkstjóri heimilisins, það er að segja að vera sá aðili sem hefur yfirumsjón með og verkstýrir verkaskiptingunni inni á heimilinu. Að allt gangi smurt í hinu daglega lífi. Rannsóknir sýna að konur standa þriðju vaktina að mestu leyti einar og sú byrði sem fylgir því að vera á vaktinni allan sólarhringinn hefur mikið andlegt álag í för með sér. Því þriðju vaktinni lýkur aldrei, frá því farið er í vinnu (fyrsta vaktin) og þar til heim er komið og heimilisstörfin taka við (önnur vaktin) þá er þriðja vaktin í gangi allan sólarhringinn. Þriðja vaktin heima hjá mér Persónulega hafði ég gefið þessu lítinn gaum og talið verkaskiptinguna á mínu heimili nægjanlega jafna til að skilgreina okkur hjónin sem jöfn. Það var svo fyrir nokkrum mánuðum sem jafnréttisnefnd VR fór að vinna verkefni um þriðju vaktina og ég heyrði þetta hugtak fyrst. Þriðja vaktin? Þetta vakti strax athygli mína og ég vissi ekki þá að þetta ætti eftir að gjörbreyta því hvernig ég nálgast verkefnin heima fyrir. Það er nefnilega þannig að Guðbjörg konan mín hefur bara séð um þetta. Hún bókar samkvæmisdansinn fyrir dótturina með öllu sem því fylgir og rafíþróttirnar hjá stráknum. Hún minnir mig stanslaust á að sækja og skutla, eins og ég myndi bara gleyma því ef ég fengi ekki stanslausar áminningar! Guðbjörg skipuleggur öll frí fjölskyldunnar og ferðir, er í samskiptum við aðra foreldra og ruglast aldrei á nöfnum á vinum barna okkar. Hún hugsar sex til 12 mánuði fram í tímann en ég sex til 12 daga sem er líklega skýringin á því hvers vegna mér tekst aldrei að koma henni á óvart eða plana nokkurn skapaðan hlut, því hún er löngu búin að því! Verkaskiptingin hjá okkur á fyrstu og annarri vaktinni er jöfn og ef hallar á annað okkar þá vegur hitt það upp, en sama var ekki uppi á teningnum með þriðju vaktina. Við höfum rætt mikið um það hvernig við getum bætt okkur og jafnað þetta ósýnilega álag sem þriðja vaktin skapar, þetta álag sem vert er að deila jafnt eins og við deilum öllu öðru sem við gerum. Þetta var pínu snúið í fyrstu fyrir Guðbjörgu „skipulagsgúrú“ sem átti erfitt með að leggja mikilvæg fjölskyldumál í hendurnar á „þetta reddast“ gaurnum. En þetta er að koma hjá okkur. Ég fæ reyndar ekki að skipuleggja sumarfríin og hún fær ekki að skipuleggja framkvæmdir heima fyrir og erum við bæði enn í hönnunarhlutverkum í þessum verkefnum. En vonandi breytist það líka. Ég fæ þó ekki lengur stöðugar áminningar um hvað ég á að gera, hvernig og hvenær. Hvort börnin séu ekki örugglega farin í skólann á morgnana þegar hún mætir kl. 7 í vinnu og hverja og hvað ég á að sækja eða fæ sendan innkaupalista um hvað á að kaupa og hvað ekki. Ég finn meira út úr þessu sjálfur. Það er furðu einfalt að setja sig inn í þessi mál en þetta er auðvitað alveg aukaálag. Nú er ég til dæmis í meiri samskiptum við aðra foreldra og nokkurn veginn með það á hreinu hvað börnin þeirra heita. Af hverju erum við að tala um þetta? Fólk veltir því kannski fyrir sér hvers vegna stéttarfélag er að beita sér í málefni sem snýr ekki beint að vinnumarkaðnum, heldur heimilum fólks. Það er mjög auðvelt að svara því en til þess að konur og karlar séu jöfn þá verðum við að líta út fyrir vinnumarkaðinn því hann er ekki einangruð stærð. Fjölmargar rannsóknir sýna að álag á konum vegna heimilisstarfa og ábyrgðar á heimili og fjölskyldu hefur áhrif á atvinnuþátttöku og framgang í starfi, veldur streitu og leiðir jafnvel til kulnunar. Þetta er samfélagslegt mál sem snertir okkur öll. VR hefur lengi barist fyrir jafnrétti kynjanna á vinnumarkaði og mun halda áfram að gera það þar til jafnrétti næst að fullu. Innan félagsins starfar jafnréttisnefnd sem er mjög virk og öflug og auglýsingaherferðin sem nú lítur dagsins ljós er afrakstur frábærs starfs innan nefndarinnar. Stöndum þriðju vaktina saman! Það er vel hægt að standa þriðju vaktina saman og deila hugrænu byrðinni og sjálfsagt að ef fólk er í sambúð eða gift að það deili ábyrgðinni sem fylgir heimilislífinu. Í tilfelli okkar Guðbjargar þurfti ég að koma meira inn í þessi verkefni og hún að sama skapi að treysta mér til þess og hleypa mér inn í þau. Mestu máli skiptir er að við erum meðvituð um þriðju vaktina og það álag sem henni fylgir. Við reynum eftir fremsta megni að minna hvort annað á ef við gleymum okkur og vegum hvort annað upp. Ég hvet félagsfólk VR til þess að skoða vefinn okkar, vr.is en þar er að finna nánari skilgreiningar á vaktarhugtökunum auk alls kyns fróðleiks um þriðju vaktina og hugræna byrði. Höfundur er formaður VR.
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir Skoðun