Háskóli Íslands og landbúnaður Erna Bjarnadóttir skrifar 15. nóvember 2021 17:30 Háskólaprófessorinn Þórólfur Matthíasson (ÞM) er sérlegur áhugamaður um landbúnað eins og glöggt kom fram í þættinum Á Sprengisandi um helgina. Því miður gat ég ekki þegið boð um að sitja þáttinn með honum þar sem ég var búin að lofa mér annað. Áður hafði hann ritað sérstaka grein á Kjarnann, sjá hér https://kjarninn.is/skodun/verkefnastjori-ms-skodar-styrki/, til að svara athugasemdum og eftir atvikum ábendingum sem ég hafði sent Vísindavefnum í tilefni af svar hans á vefnum sjá, https://www.visindavefur.is/svar.php?id=82059. Inn í það þvælir hann athugasemdum sem ég hafði ritað við grein sem Kjarninn birti (sjá hér https://kjarninn.is/skodun/fyrirsagnagledi-um-landbunad-hver-er-kjarni-malsins/) og hafði unnið upp úr fyrrnefndu svari. Athugasemdir við umfjöllun um landbúnað Við þessi skrif og ummæli sem Þórólfur lét falla í fyrrnefndum þætti vil ég gera fáeinar athugasemdir án þess að öll þau atriði sem nefna má, séu ávörpuð. Hér er um tvo punkta að ræða – annars vegar um form (hismi) og hins vegar um efnisatriði (kjarna): Um hismið: 1.Grein ÞM hefst á að gera lítið úr athugasemd minni við fyrirsögn fréttar Kjarnans um málið. Grein mín hafi birst löngu eftir að fyrirsögnin var leiðrétt. Lítum nú nánar á þetta. Í athugasemd Kjarnans sjálfs við grein mína stendur að fyrirsögnin hafi verið leiðrétt kl. 14.14 þennan dag eftir ábendingu greinarhöfundar. Greinina sendi ég enda inn kl. 14.00 þennan dag. Kjarninn sjálfur hefur svo ekki fyrir því að benda á þetta við birtingu greinar ÞM. Hér gildir því greinilega lögmálið að betra er að veifa röngu tré en öngvu. 2.Fyrrnefnt svar á Vísindavefnum birtist þann 9. nóvember sl. Þann 10. nóvember sl. sendi ég nokkrar ábendingar til ritstjóra Vísindavefsins. Með þessu var auðvitað ætlun mín að eiga siðuð samskipti um efni svarsins en ekki standa í ritdeilum sem kryddaðar yrðu með rangfærslum samanber fyrri ábendingu. 3.Eftir það rekur ÞM það sem hann kallar „aðfinnslur“. Tölvupóstur minn til Vísindavefsins hljóðaði hins vegar svona: „Meðfylgjandi eru efnislegar ábendingar við svar birt á Vísindavefnum þann 9. nóvember sl.“ Hnútukast ÞM dæmir sig sjálft að mínu mati. Um kjarnann: 4.Efnislegar ábendingar ÞM í tæplega 900 orða grein nema svo 178 orðum. Þar segir ÞM orðrétt: „Í kafla sem ber yfirskriftina „Hvernig ber að skilja aðferðafræði OECD?“ fullyrðir EB að aðferðafræði OECD dugi ekki til að meta vergan og hreinan stuðning við landbúnað. Svo segir EB: „....Vitaskuld eru þetta aldrei þau verð sem neytendur standa andspænis....“. Þarna er líklega kjarni gagnrýni EB á aðferðafræði OECD að ræða. En málið er að OECD er í þessu tilfelli ekki að meta stuðning við neytendur eins og EB lætur liggja að, heldur stuðning við framleiðendur. Og þá stendur þessi aðferðafræði fyllilega fyrir sínu!“ 5.Hér birtist misskilningur af hálfu ÞM. Í grein minni gagnrýndi ég ekki aðferðafræði OECD, heldur framsetningu hans á upplýsingum frá OECD. Sá mælikvarði OECD sem hér er til umfjöllunar er kallaður „Market price support“. Stuðningi við verð til framleiðenda. Stuðningur við markaðsverð er metinn sem = VP (verðmæti afurða á innanlandsverði til framleiðenda) - BP (innflutningsverð á mjólk sjá viðauka 4.1 í handbók OECD) x QP (magn afurðar hér mjólk sem selt er á innanlandsmarkaði). 6.Í grein minni lýsti ég þessu svona: „Við mat á viðmiðunarverði t.d. mjólkur á heimsmarkaði er byggt á heimsmarkaðsverði á smjöri og undanrennudufti. Vitaskuld eru þetta aldrei þau verð sem neytendur standa andspænis enda verið að meta tilfærslur til framleiðenda en ekki kostnað neytenda.“ Hvergi er hér minnst á stuðning við neytendur eins og ÞM gerir mér upp. Einungis er verið að leitast við að útskýra að hér er verið að meta ígildi þessa stuðnings fyrir móttakendur hans, þ.e. bændur. 7.Sú hugmyndafræði að kalla stuðning við markaðsverð til bænda, sem metinn er með aðferðum OECD, opinber útgjöld á Íslandi er heimatilbúningur ÞM. Opinber útgjöld eru útgjöld ríkis og sveitarfélaga til málaflokka eins og í þessu tilviki til landbúnaðar. Að hve miklu leyti tekjur bænda eru hærri vegna tolla á búvörur er metin stærð sem ekki fellur undir útgjöld þessara aðila og þar af leiðandi ekki talin fram í þjóðhagsreikningum. Á Sprengisandi Þórólfur lét gamminn geisa á Sprengisandi á sunnudaginn, enda getur sprettfærið verið gott þar. Það á ekki síst við séu menn einir á ferð og enginn þvælist í veginum, hvorki tófa né útilegumaður. Þegar hann hins vegar lýsti vanþóknun sinni á því að meiru væri eytt í niðurgreiðslur á eina rollu en gamlamenni, áttaði ég mig á að eflaust er manninum ekki alvara með öllu sem hann lætur frá sér fara. Sú framsetning sem háskólaprófessorinn beitir í riti og ræðu er aðfinnsluverð. Það hefur grundvallarþýðingu fyrir íslenskan landbúnað að fulltrúar háskólasamfélagsins fari rétt með þegar viðmiðunartölur frá erlendum stofnunum og fullyrðingar um stöðu landbúnaðar eru settar fram opinberlega á vegum Háskóla Íslands og fulltrúa hans. Höfundur er hagfræðingur og verkefnastjóri hjá Mjólkursamsölunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landbúnaður Háskólar Erna Bjarnadóttir Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
Háskólaprófessorinn Þórólfur Matthíasson (ÞM) er sérlegur áhugamaður um landbúnað eins og glöggt kom fram í þættinum Á Sprengisandi um helgina. Því miður gat ég ekki þegið boð um að sitja þáttinn með honum þar sem ég var búin að lofa mér annað. Áður hafði hann ritað sérstaka grein á Kjarnann, sjá hér https://kjarninn.is/skodun/verkefnastjori-ms-skodar-styrki/, til að svara athugasemdum og eftir atvikum ábendingum sem ég hafði sent Vísindavefnum í tilefni af svar hans á vefnum sjá, https://www.visindavefur.is/svar.php?id=82059. Inn í það þvælir hann athugasemdum sem ég hafði ritað við grein sem Kjarninn birti (sjá hér https://kjarninn.is/skodun/fyrirsagnagledi-um-landbunad-hver-er-kjarni-malsins/) og hafði unnið upp úr fyrrnefndu svari. Athugasemdir við umfjöllun um landbúnað Við þessi skrif og ummæli sem Þórólfur lét falla í fyrrnefndum þætti vil ég gera fáeinar athugasemdir án þess að öll þau atriði sem nefna má, séu ávörpuð. Hér er um tvo punkta að ræða – annars vegar um form (hismi) og hins vegar um efnisatriði (kjarna): Um hismið: 1.Grein ÞM hefst á að gera lítið úr athugasemd minni við fyrirsögn fréttar Kjarnans um málið. Grein mín hafi birst löngu eftir að fyrirsögnin var leiðrétt. Lítum nú nánar á þetta. Í athugasemd Kjarnans sjálfs við grein mína stendur að fyrirsögnin hafi verið leiðrétt kl. 14.14 þennan dag eftir ábendingu greinarhöfundar. Greinina sendi ég enda inn kl. 14.00 þennan dag. Kjarninn sjálfur hefur svo ekki fyrir því að benda á þetta við birtingu greinar ÞM. Hér gildir því greinilega lögmálið að betra er að veifa röngu tré en öngvu. 2.Fyrrnefnt svar á Vísindavefnum birtist þann 9. nóvember sl. Þann 10. nóvember sl. sendi ég nokkrar ábendingar til ritstjóra Vísindavefsins. Með þessu var auðvitað ætlun mín að eiga siðuð samskipti um efni svarsins en ekki standa í ritdeilum sem kryddaðar yrðu með rangfærslum samanber fyrri ábendingu. 3.Eftir það rekur ÞM það sem hann kallar „aðfinnslur“. Tölvupóstur minn til Vísindavefsins hljóðaði hins vegar svona: „Meðfylgjandi eru efnislegar ábendingar við svar birt á Vísindavefnum þann 9. nóvember sl.“ Hnútukast ÞM dæmir sig sjálft að mínu mati. Um kjarnann: 4.Efnislegar ábendingar ÞM í tæplega 900 orða grein nema svo 178 orðum. Þar segir ÞM orðrétt: „Í kafla sem ber yfirskriftina „Hvernig ber að skilja aðferðafræði OECD?“ fullyrðir EB að aðferðafræði OECD dugi ekki til að meta vergan og hreinan stuðning við landbúnað. Svo segir EB: „....Vitaskuld eru þetta aldrei þau verð sem neytendur standa andspænis....“. Þarna er líklega kjarni gagnrýni EB á aðferðafræði OECD að ræða. En málið er að OECD er í þessu tilfelli ekki að meta stuðning við neytendur eins og EB lætur liggja að, heldur stuðning við framleiðendur. Og þá stendur þessi aðferðafræði fyllilega fyrir sínu!“ 5.Hér birtist misskilningur af hálfu ÞM. Í grein minni gagnrýndi ég ekki aðferðafræði OECD, heldur framsetningu hans á upplýsingum frá OECD. Sá mælikvarði OECD sem hér er til umfjöllunar er kallaður „Market price support“. Stuðningi við verð til framleiðenda. Stuðningur við markaðsverð er metinn sem = VP (verðmæti afurða á innanlandsverði til framleiðenda) - BP (innflutningsverð á mjólk sjá viðauka 4.1 í handbók OECD) x QP (magn afurðar hér mjólk sem selt er á innanlandsmarkaði). 6.Í grein minni lýsti ég þessu svona: „Við mat á viðmiðunarverði t.d. mjólkur á heimsmarkaði er byggt á heimsmarkaðsverði á smjöri og undanrennudufti. Vitaskuld eru þetta aldrei þau verð sem neytendur standa andspænis enda verið að meta tilfærslur til framleiðenda en ekki kostnað neytenda.“ Hvergi er hér minnst á stuðning við neytendur eins og ÞM gerir mér upp. Einungis er verið að leitast við að útskýra að hér er verið að meta ígildi þessa stuðnings fyrir móttakendur hans, þ.e. bændur. 7.Sú hugmyndafræði að kalla stuðning við markaðsverð til bænda, sem metinn er með aðferðum OECD, opinber útgjöld á Íslandi er heimatilbúningur ÞM. Opinber útgjöld eru útgjöld ríkis og sveitarfélaga til málaflokka eins og í þessu tilviki til landbúnaðar. Að hve miklu leyti tekjur bænda eru hærri vegna tolla á búvörur er metin stærð sem ekki fellur undir útgjöld þessara aðila og þar af leiðandi ekki talin fram í þjóðhagsreikningum. Á Sprengisandi Þórólfur lét gamminn geisa á Sprengisandi á sunnudaginn, enda getur sprettfærið verið gott þar. Það á ekki síst við séu menn einir á ferð og enginn þvælist í veginum, hvorki tófa né útilegumaður. Þegar hann hins vegar lýsti vanþóknun sinni á því að meiru væri eytt í niðurgreiðslur á eina rollu en gamlamenni, áttaði ég mig á að eflaust er manninum ekki alvara með öllu sem hann lætur frá sér fara. Sú framsetning sem háskólaprófessorinn beitir í riti og ræðu er aðfinnsluverð. Það hefur grundvallarþýðingu fyrir íslenskan landbúnað að fulltrúar háskólasamfélagsins fari rétt með þegar viðmiðunartölur frá erlendum stofnunum og fullyrðingar um stöðu landbúnaðar eru settar fram opinberlega á vegum Háskóla Íslands og fulltrúa hans. Höfundur er hagfræðingur og verkefnastjóri hjá Mjólkursamsölunni.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar