Laxeldið verður ekki stöðvað Kristinn H. Gunnarsson skrifar 22. nóvember 2024 12:15 Kjördæmaþáttur RUV á miðvikudaginn var að mörgu leyti lýsandi fyrir stöðu laxeldisins. Undanfarin tvö ár hefur verið samfelldur áróður gegn sjókvíaeldinu og þá sérstaklega gegn eldinu á Vestfjörðum. Þar hafa einstakir hópar og samtök á vegum fjársterkra aðila varið miklu fé til að kosta áróðurinn. Nægir þar að nefna IWF, sem nefnir sig nú íslenska náttúruverndarsjóðinn og erlenda fyrirtækið Patagoníu. Reykjavíkurfjölmiðlarnir hafa verið galopnir fyrir andstæðinga laxeldisins sem hafa fengið að valsa inn og út að eigin vild og útvarpa sínum áróðri en staðreyndir legið óbættar hjá garði. Á síðasta ári var sett fram krafan um að eldið yrði stöðvað með öllu og haldinn útifundur á Austurvelli því til stuðnings. Fyrir komandi kosningar er enn krafist banns við fiskeldi og farið með áróðursmynd um landið um stöðu laxveiðiáa í Noregi og frambjóðendum stillt upp við vegg og þeir krafðir um stuðning við bann. En svör frambjóðendanna í Norðvesturkjördæmi í þættinum sýndu áhorfendum brotlendingu á þessari áróðursherferð. Það er aðeins einn flokkur sem gengst við því að hann vilji banna laxeldið. Annar reynir að troða marvaðann. Að öðru leyti voru frambjóðendur flokkanna tíu sammála um að laxeldi í sjókvíum á Vestfjörðum er komið til að vera og meira en það, það er komið til þess að vaxa og dafna. Veruleikinn á Vestfjörðum Frambjóðendunum er ljóst að laxeldið hefur skipt sköpum á Vestfjörðum. Það hefur dregið Vestfirði úr aldarfjórðungs hnignun og samdrætti og breytt því í landssvæði þar sem framfarir ríkja, fólki fjölgar, öflug fyrirtæki byggjast upp og skapa störf sem eru talin í hundruðum og greiða laun sem eru með þeim hæstu á landinu. Því fylgir að verðmæti fasteigna hefur hækkað stórum skrefum og myndað eigið fé hjá fjölskyldunum sem eiga þær. Þegar frambjóðendurnir sjá þennan veruleika og hafa í huga áratugina þegar allt gekk á verri veg, Vestfirðingum fækkaði um 40% og samdráttur einkenndi hvert pláss hrýs þeim auðvitað hugur við kröfunni um að banna laxeldið og taka vonina frá fólki. Því fylgir sú ábyrgð að koma með annað í staðinn fyrir það sem bannað er og þar hafa menn engin svör. Krafan um bann við laxeldið er krafa um að svipta fólki vinnunni, voninni og eignunum. Frammi fyrir þessum veruleika verður frambjóðendunum ljóst að þeir vilja ekki axla ábyrgð á afleiðingum bannsins. Þess vegna voru frambjóðendurnir nær samhljóða í svörum sínum á þá lund að fiskeldið myndi halda áfram. Það er stóra niðurstaðan, ekki bara í kjördæminu heldur líka á landsvísu. Það verður framhaldið að byggja áfram upp laxeldið og samhliða finna lausnir á umhverfisáhrifum þess og koma í veg fyrir að eldislax fari upp í árnar í einhverjum þeim mæli að skaðlegt geti orðið. Þetta verkefni er vel gerlegt, eldisfyrirtækin eru að þróa ýmsar aðferðir gegn lús, sjúkdómum og sleppningum og eru að ná árangri í þeim efnum. Hverja þá á er hægt að vernda fyrir uppgöngu eldislax sem menn vilja með tæknibúnaði. Meint skaðsemi laxeldisins er stórlega orðum aukið og hefur enn engin orðið í einstökum ám. Hvergi hefur verið sýnt fram á skaða og efnahagslegt tjón á stangveiðihlunnindum á landinu enda hefur það ekki orðið. Veruleikinn á landsvísu Annað sem vert er að draga fram er hin efnahagslega þýðing laxeldisins. Hún er kannski stærsta ástæðan fyrir því að bannherferðin hefur beðið skipbrot. Síðustu ár eru tekjur þjóðarbúsins um 40 – 45 milljarðar króna á ári. Þó er framleiðslan um eða innan við helmingur þess sem leyft er í þegar útgefnum leyfum. Fyrirtækin í fiskeldinu hafa verið að búa sig undir aukna framleiðslu með fjárfestingum í seiðaframleiðslu, vinnsluhúsum, þjónustuskipum og öðrum tækjum og búnaði sem þarf til eldisins. Fjárhæðirnar eru taldar í tugum milljarða króna. Fyrirsjáanlegt er að eftir um það bil þrjú ár verður árleg framleiðsla orðin um 90 þúsund tonn, nær eingöngu í sjókvíaeldi. Útflutningsverðmæti atvinnugreinarinnar verður þá orðið um 100 milljarðar króna á hverju ári. Það eru slíkar stærðir að þjóðarbúið ræður ekki við að slík framleiðsla verði bönnuð og kippt út.Lífskjarabati almennings á næstu árum verður borinn uppi af vextinum í laxeldinu. Tekjurnar dreifast um þjóðfélagið svo sem til ríkisins, sveitarfélaga, þjónustufyrirtækja, launþega o.s.frv. Laxeldið mun hafa mikil áhrif á viðskiptajöfnuð, gengi krónunnar og verðbólgu. Frambjóðendunum flestum og flokkum þeirra er þetta að verða ljóst og það mátti sjá og heyra í þættinum. Jafnvel frambjóðendur runnir upp úr sveitum laxveiðiánna létu sig hafa það að segja fyrir framan alþjóð að laxeldið yrði ekki bannað og að atvinnugreinin væri nauðsynleg. Það staðfesti að bannbaráttan er töpuð hjá öfgaliðinu sem hefur undanfarin ár hamast gegn laxeldinu á Vestfjörðum og það með verulega óvönduðum málflutningi. Laxeldi og lífskjörin Héðan í frá mun umræða snúast um gagnsemi laxeldis fyrir land og þjóð og þróun lausna þar sem þörf er á. Frambjóðendur lögðu áherslu á að vinna að meiri sátt um eldið. Þar er hlutverk fjölmiðla stórt vilji þeir vinna að því og kannski má segja að þar sé mikið svigrúm til þess að gera betur en þeir hafa hingað til gert. Vilji Reykjavíkurfjölmiðlarnir vinna að þessu markmiði þurfa þeir að hafa það í huga. Þátturinn var ágæt byrjun á þeim efnum. Höfundur er fyrrverandi þingmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kristinn H. Gunnarsson Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Fiskeldi Byggðamál Mest lesið Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir Skoðun Halldór 28.06.2025 Halldór Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Sjá meira
Kjördæmaþáttur RUV á miðvikudaginn var að mörgu leyti lýsandi fyrir stöðu laxeldisins. Undanfarin tvö ár hefur verið samfelldur áróður gegn sjókvíaeldinu og þá sérstaklega gegn eldinu á Vestfjörðum. Þar hafa einstakir hópar og samtök á vegum fjársterkra aðila varið miklu fé til að kosta áróðurinn. Nægir þar að nefna IWF, sem nefnir sig nú íslenska náttúruverndarsjóðinn og erlenda fyrirtækið Patagoníu. Reykjavíkurfjölmiðlarnir hafa verið galopnir fyrir andstæðinga laxeldisins sem hafa fengið að valsa inn og út að eigin vild og útvarpa sínum áróðri en staðreyndir legið óbættar hjá garði. Á síðasta ári var sett fram krafan um að eldið yrði stöðvað með öllu og haldinn útifundur á Austurvelli því til stuðnings. Fyrir komandi kosningar er enn krafist banns við fiskeldi og farið með áróðursmynd um landið um stöðu laxveiðiáa í Noregi og frambjóðendum stillt upp við vegg og þeir krafðir um stuðning við bann. En svör frambjóðendanna í Norðvesturkjördæmi í þættinum sýndu áhorfendum brotlendingu á þessari áróðursherferð. Það er aðeins einn flokkur sem gengst við því að hann vilji banna laxeldið. Annar reynir að troða marvaðann. Að öðru leyti voru frambjóðendur flokkanna tíu sammála um að laxeldi í sjókvíum á Vestfjörðum er komið til að vera og meira en það, það er komið til þess að vaxa og dafna. Veruleikinn á Vestfjörðum Frambjóðendunum er ljóst að laxeldið hefur skipt sköpum á Vestfjörðum. Það hefur dregið Vestfirði úr aldarfjórðungs hnignun og samdrætti og breytt því í landssvæði þar sem framfarir ríkja, fólki fjölgar, öflug fyrirtæki byggjast upp og skapa störf sem eru talin í hundruðum og greiða laun sem eru með þeim hæstu á landinu. Því fylgir að verðmæti fasteigna hefur hækkað stórum skrefum og myndað eigið fé hjá fjölskyldunum sem eiga þær. Þegar frambjóðendurnir sjá þennan veruleika og hafa í huga áratugina þegar allt gekk á verri veg, Vestfirðingum fækkaði um 40% og samdráttur einkenndi hvert pláss hrýs þeim auðvitað hugur við kröfunni um að banna laxeldið og taka vonina frá fólki. Því fylgir sú ábyrgð að koma með annað í staðinn fyrir það sem bannað er og þar hafa menn engin svör. Krafan um bann við laxeldið er krafa um að svipta fólki vinnunni, voninni og eignunum. Frammi fyrir þessum veruleika verður frambjóðendunum ljóst að þeir vilja ekki axla ábyrgð á afleiðingum bannsins. Þess vegna voru frambjóðendurnir nær samhljóða í svörum sínum á þá lund að fiskeldið myndi halda áfram. Það er stóra niðurstaðan, ekki bara í kjördæminu heldur líka á landsvísu. Það verður framhaldið að byggja áfram upp laxeldið og samhliða finna lausnir á umhverfisáhrifum þess og koma í veg fyrir að eldislax fari upp í árnar í einhverjum þeim mæli að skaðlegt geti orðið. Þetta verkefni er vel gerlegt, eldisfyrirtækin eru að þróa ýmsar aðferðir gegn lús, sjúkdómum og sleppningum og eru að ná árangri í þeim efnum. Hverja þá á er hægt að vernda fyrir uppgöngu eldislax sem menn vilja með tæknibúnaði. Meint skaðsemi laxeldisins er stórlega orðum aukið og hefur enn engin orðið í einstökum ám. Hvergi hefur verið sýnt fram á skaða og efnahagslegt tjón á stangveiðihlunnindum á landinu enda hefur það ekki orðið. Veruleikinn á landsvísu Annað sem vert er að draga fram er hin efnahagslega þýðing laxeldisins. Hún er kannski stærsta ástæðan fyrir því að bannherferðin hefur beðið skipbrot. Síðustu ár eru tekjur þjóðarbúsins um 40 – 45 milljarðar króna á ári. Þó er framleiðslan um eða innan við helmingur þess sem leyft er í þegar útgefnum leyfum. Fyrirtækin í fiskeldinu hafa verið að búa sig undir aukna framleiðslu með fjárfestingum í seiðaframleiðslu, vinnsluhúsum, þjónustuskipum og öðrum tækjum og búnaði sem þarf til eldisins. Fjárhæðirnar eru taldar í tugum milljarða króna. Fyrirsjáanlegt er að eftir um það bil þrjú ár verður árleg framleiðsla orðin um 90 þúsund tonn, nær eingöngu í sjókvíaeldi. Útflutningsverðmæti atvinnugreinarinnar verður þá orðið um 100 milljarðar króna á hverju ári. Það eru slíkar stærðir að þjóðarbúið ræður ekki við að slík framleiðsla verði bönnuð og kippt út.Lífskjarabati almennings á næstu árum verður borinn uppi af vextinum í laxeldinu. Tekjurnar dreifast um þjóðfélagið svo sem til ríkisins, sveitarfélaga, þjónustufyrirtækja, launþega o.s.frv. Laxeldið mun hafa mikil áhrif á viðskiptajöfnuð, gengi krónunnar og verðbólgu. Frambjóðendunum flestum og flokkum þeirra er þetta að verða ljóst og það mátti sjá og heyra í þættinum. Jafnvel frambjóðendur runnir upp úr sveitum laxveiðiánna létu sig hafa það að segja fyrir framan alþjóð að laxeldið yrði ekki bannað og að atvinnugreinin væri nauðsynleg. Það staðfesti að bannbaráttan er töpuð hjá öfgaliðinu sem hefur undanfarin ár hamast gegn laxeldinu á Vestfjörðum og það með verulega óvönduðum málflutningi. Laxeldi og lífskjörin Héðan í frá mun umræða snúast um gagnsemi laxeldis fyrir land og þjóð og þróun lausna þar sem þörf er á. Frambjóðendur lögðu áherslu á að vinna að meiri sátt um eldið. Þar er hlutverk fjölmiðla stórt vilji þeir vinna að því og kannski má segja að þar sé mikið svigrúm til þess að gera betur en þeir hafa hingað til gert. Vilji Reykjavíkurfjölmiðlarnir vinna að þessu markmiði þurfa þeir að hafa það í huga. Þátturinn var ágæt byrjun á þeim efnum. Höfundur er fyrrverandi þingmaður.
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar