Forseti Hæstaréttar: „Mér er alveg sama þótt þetta séu tillögur frá einhverjum hópi“ Árni Sæberg skrifar 5. mars 2025 17:50 Benedikt Bogason, forseti Hæstaréttar, segir ástæðu fyrir því að ákveðið hafi verið að hafa sjö dómara við réttinn þegar Landsréttur var stofnaður. Vísir/Anton Brink Forseti Hæstaréttar segir af og frá að fækka dómurum við réttinn úr sjö í fimm, líkt og lagt er til í einni sextíu hagræðingartillagna sem lagðar voru fram í gær. Með tillögunni sé æðsta dómstigi þjóðarinnar sýnd vanvirðing. Hagræðingarhópur ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur skilaði í gær af sér skýrslu sem inniheldur sextíu tillögur að aukinni ráðdeild í ríkisrekstri. Þrjár tillögur snerta Hæstarétt Íslands með einum eða öðrum hætti. Í fyrsta lagi er lagt til að dómurum við réttinn verði fækkað úr sjö í fimm, í öðru lagi að sérkjör dómara verði afnumin og í þriðja lagi að handhafalaun vegna forsetavalds verði lögð af. Forseti Hæstaréttar er einn þriggja sem fer með forsetavald þegar forsetans nýtur ekki við. Benedikt Bogason, forseti Hæstaréttar, segir seinni tillögurnar tvær sjálfsagðar og vert sé að skoða þær. Hins vegar sé af og frá að ætla að fækka Hæstaréttardómurum. Engin tilviljun að dómarar eru sjö Blaðamaður hafði þegar mælt sér mót við Benedikt í Hæstarétti til þess að ræða ársskýrslu Hæstaréttar, sem kemur út á næstu dögum, þegar fregnir af sparnaðartillögunni bárust. Því fór drjúgur hluti viðtalsins í að ræða fjölda dómara við réttinn. Þá ræddi hann við Véstein Örn Pétursson fréttamann, sem mun fjalla um viðbrögð við hagræðingartillögunum í kvöldfréttum Stöðvar 2 í kvöld. Viðtal hans við Benedikt má sjá í heild sinni hér að neðan: Benedikt segir að þegar dómskerfinu hér á landi var breytt með stofnun Landsréttar árið 2018 hafi vandlega verið farið yfir það hversu margir dómarar ættu að sitja í Hæstarétti eftir breytingu. Þá voru dómendur níu talsins en með tilkomu Landsréttar var ljóst að álag á réttinn yrði minna, enda tók Landsréttur við hlutverki Hæstaréttar sem eini áfrýjunardómstóll landsins og Hæstiréttur varð fordæmisgefandi dómstóll. Benedikt segir að niðurstaðan hafi verið sú að dómendur yrðu sjö talsins og það hafi ekki verið af tilviljun. Dómarar séu aldrei færri en fimm í hverju máli en sjö í allra mikilvægustu málunum. Ljóst er að ekki væri hægt að hafa fjölskipaðan dóm Hæstaréttar ef aðeins væru fimm dómarar. Þá segir hann ótækt að hafa færri dómara en fimm í almennum málum enda séu dómarar í Landsrétti þrír í hverju máli. Fordæmisgildið væri minna ef jafnmargir dæmdu á æðsta dómstigi og því næstæðsta. Ekki hægt að æðsti dómstóllinn reiði sig á varaskeifur Benedikt segir helstu ástæðuna fyrir því að dómarar þurfi að vera sjö vera að ella væri það frekar regla en undantekning að kalla þyrfti til varadómara í Hæstarétti. Dómarar forfallist og fara í leyfi eins og aðrir. Til að mynda verði dómararnir aðeins sex út þetta ár. Benedikt Bogason segir afleita hugmynd að fækka dómurum við Hæstarétt.Vísir/Anton Brink „Dómarar eru vanhæfir, dómarar fara í námsleyfi eða rannsóknarleyfi, dómarar láta skipta um liði í sér eins og aðrir. Við erum að kljást við forföll, eðlileg forföll. Ef við erum bara fimm, fimm að dæma og fimm dómarar, þá þýðir þetta það að við værum örugglega með meira og minna einn settan alltaf. Svo værum við að kalla inn í einstök mál, eftir því sem fólk vantaði. Þannig að við værum með einn, tvo og jafnvel þrjá. Hvernig ætlar þú að hafa æðsta dómstól þjóðarinnar starfandi á þessum grundvelli?“ spyr Benedikt. Í áðurnefndri ársskýrslu Hæstaréttar segir að á öllu síðasta ári hafi þurft að kalla inn fjóra dómara. Benedikt segir það hafa verið í einni ákvörðun um áfrýjunarleyfi, þegar allir dómarar réttarins voru vanhæfir, og í einu eiginlegu máli. Veltir fyrir sér öðrum tillögum „Það verður líka að hafa í huga þrígreiningu ríkisvaldsins, þegar svona tillaga er sett fram. Ég tel að þarna hefði átt að hafa samráð við Hæstarétt og mér finnst réttinum sýnd mikil vanvirðing með þessari tillögugerð.“ Benedikt segir einu gilda hvaðan tillagan hafi komið og veltir fyrir sér vinnu við aðrar tillögur en þær sem snúa að réttinum. „Ég velti því fyrir mér, eru aðrar tillögur frá þessum hagræðingarhópi jafnilla ígrundaðar og þessi? Það er furðulegt að það sé ekki talað við réttinn áður en þetta er sett fram. Maður er alveg bit á þessu. Eins og ég sagði, það er verið að sýna réttinum mikil vanvirðing með þessu. Mér er alveg sama þótt þetta séu tillögur frá einhverjum hópi. Það hlaut að eiga sér stað einhver skoðun á því hvort að þarna væru tillögur sem væru gjörsamlega haldlausar, eins og þessi.“ Dómstólar Rekstur hins opinbera Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið 70 milljóna króna halli vegna uppsagnar samningsins Innlent Tók 12 ár að breyta reglum um bætur vegna seinkun flugferða Erlent Sækja WorldPride í skugga bakslags í réttindum hinsegin fólks Innlent Jöklar hér á landi minnkað um eina Lúxemborg Innlent Vísbendingar um að síðasta vígið sé fallið Innlent Beðasléttur í borginni: Óttast óafturkræfan skaða á Laugarnesi Innlent Ummæli Kolbrúnar blaut tuska í andlit ungmenna Innlent Kýldi konu eftir kynmök: „Hvað, getur þú ekki meira?“ Innlent Grófu látin og særð börn upp úr rústum Erlent Klara Baldursdóttir er látin Innlent Fleiri fréttir Jöklar hér á landi minnkað um eina Lúxemborg Sækja WorldPride í skugga bakslags í réttindum hinsegin fólks 70 milljóna króna halli vegna uppsagnar samningsins Beðasléttur í borginni: Óttast óafturkræfan skaða á Laugarnesi Fleiri börn deyja á Gasa og óttast um fornminjar í Laugarnesi Ók á gangandi vegfarenda og keyrði burt Umræðu um bókun 35 aftur frestað Ummæli Kolbrúnar blaut tuska í andlit ungmenna Norðurlandamót í Bridge á Laugarvatni alla helgina Yfirfara þurfi öryggismál við Brúará Enn eitt banaslysið í Brúará, landvinningar lúsmýs og þungarokkshátíð Vísbendingar um að síðasta vígið sé fallið „Ef þetta gengur vel mun hún eignast allan bátinn“ Konan sem féll í Brúará er látin Fimm frumvörp fjögurra ráðuneyta samþykkt Klara Baldursdóttir er látin Þyrla Landhelgisgæslunnar kölluð út vegna göngumanns „Kraftmiklar og afgerandi aðgerðir gegn skipulagðri brotastarfsemi“ „Þegar fjármagnið klárast, þá klárast líka aðgengið“ Hressar og skemmtilegar systur með geitur á Geysi Loka hluta útsýnispallsins vegna aurskriðu Sjávarútvegurinn standi höllum fæti Starfsáætlun Alþingis felld úr gildi Höggin dynji á sjávarútveginum og áhugi kvenna á iðnstörfum minnkar Erlendur ferðamaður féll í Brúará Ein á móti rýmkuðu sorgarleyfi „Erum ekki dúkkur sem Snorri getur sagt fyrir verkum“ Kýldi konu eftir kynmök: „Hvað, getur þú ekki meira?“ Missti nánast sjónina þegar sláttuorf skaut steini í annað augað Mál áfengisverslananna komin til ákærusviðs, aftur Sjá meira
Hagræðingarhópur ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur skilaði í gær af sér skýrslu sem inniheldur sextíu tillögur að aukinni ráðdeild í ríkisrekstri. Þrjár tillögur snerta Hæstarétt Íslands með einum eða öðrum hætti. Í fyrsta lagi er lagt til að dómurum við réttinn verði fækkað úr sjö í fimm, í öðru lagi að sérkjör dómara verði afnumin og í þriðja lagi að handhafalaun vegna forsetavalds verði lögð af. Forseti Hæstaréttar er einn þriggja sem fer með forsetavald þegar forsetans nýtur ekki við. Benedikt Bogason, forseti Hæstaréttar, segir seinni tillögurnar tvær sjálfsagðar og vert sé að skoða þær. Hins vegar sé af og frá að ætla að fækka Hæstaréttardómurum. Engin tilviljun að dómarar eru sjö Blaðamaður hafði þegar mælt sér mót við Benedikt í Hæstarétti til þess að ræða ársskýrslu Hæstaréttar, sem kemur út á næstu dögum, þegar fregnir af sparnaðartillögunni bárust. Því fór drjúgur hluti viðtalsins í að ræða fjölda dómara við réttinn. Þá ræddi hann við Véstein Örn Pétursson fréttamann, sem mun fjalla um viðbrögð við hagræðingartillögunum í kvöldfréttum Stöðvar 2 í kvöld. Viðtal hans við Benedikt má sjá í heild sinni hér að neðan: Benedikt segir að þegar dómskerfinu hér á landi var breytt með stofnun Landsréttar árið 2018 hafi vandlega verið farið yfir það hversu margir dómarar ættu að sitja í Hæstarétti eftir breytingu. Þá voru dómendur níu talsins en með tilkomu Landsréttar var ljóst að álag á réttinn yrði minna, enda tók Landsréttur við hlutverki Hæstaréttar sem eini áfrýjunardómstóll landsins og Hæstiréttur varð fordæmisgefandi dómstóll. Benedikt segir að niðurstaðan hafi verið sú að dómendur yrðu sjö talsins og það hafi ekki verið af tilviljun. Dómarar séu aldrei færri en fimm í hverju máli en sjö í allra mikilvægustu málunum. Ljóst er að ekki væri hægt að hafa fjölskipaðan dóm Hæstaréttar ef aðeins væru fimm dómarar. Þá segir hann ótækt að hafa færri dómara en fimm í almennum málum enda séu dómarar í Landsrétti þrír í hverju máli. Fordæmisgildið væri minna ef jafnmargir dæmdu á æðsta dómstigi og því næstæðsta. Ekki hægt að æðsti dómstóllinn reiði sig á varaskeifur Benedikt segir helstu ástæðuna fyrir því að dómarar þurfi að vera sjö vera að ella væri það frekar regla en undantekning að kalla þyrfti til varadómara í Hæstarétti. Dómarar forfallist og fara í leyfi eins og aðrir. Til að mynda verði dómararnir aðeins sex út þetta ár. Benedikt Bogason segir afleita hugmynd að fækka dómurum við Hæstarétt.Vísir/Anton Brink „Dómarar eru vanhæfir, dómarar fara í námsleyfi eða rannsóknarleyfi, dómarar láta skipta um liði í sér eins og aðrir. Við erum að kljást við forföll, eðlileg forföll. Ef við erum bara fimm, fimm að dæma og fimm dómarar, þá þýðir þetta það að við værum örugglega með meira og minna einn settan alltaf. Svo værum við að kalla inn í einstök mál, eftir því sem fólk vantaði. Þannig að við værum með einn, tvo og jafnvel þrjá. Hvernig ætlar þú að hafa æðsta dómstól þjóðarinnar starfandi á þessum grundvelli?“ spyr Benedikt. Í áðurnefndri ársskýrslu Hæstaréttar segir að á öllu síðasta ári hafi þurft að kalla inn fjóra dómara. Benedikt segir það hafa verið í einni ákvörðun um áfrýjunarleyfi, þegar allir dómarar réttarins voru vanhæfir, og í einu eiginlegu máli. Veltir fyrir sér öðrum tillögum „Það verður líka að hafa í huga þrígreiningu ríkisvaldsins, þegar svona tillaga er sett fram. Ég tel að þarna hefði átt að hafa samráð við Hæstarétt og mér finnst réttinum sýnd mikil vanvirðing með þessari tillögugerð.“ Benedikt segir einu gilda hvaðan tillagan hafi komið og veltir fyrir sér vinnu við aðrar tillögur en þær sem snúa að réttinum. „Ég velti því fyrir mér, eru aðrar tillögur frá þessum hagræðingarhópi jafnilla ígrundaðar og þessi? Það er furðulegt að það sé ekki talað við réttinn áður en þetta er sett fram. Maður er alveg bit á þessu. Eins og ég sagði, það er verið að sýna réttinum mikil vanvirðing með þessu. Mér er alveg sama þótt þetta séu tillögur frá einhverjum hópi. Það hlaut að eiga sér stað einhver skoðun á því hvort að þarna væru tillögur sem væru gjörsamlega haldlausar, eins og þessi.“
Dómstólar Rekstur hins opinbera Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið 70 milljóna króna halli vegna uppsagnar samningsins Innlent Tók 12 ár að breyta reglum um bætur vegna seinkun flugferða Erlent Sækja WorldPride í skugga bakslags í réttindum hinsegin fólks Innlent Jöklar hér á landi minnkað um eina Lúxemborg Innlent Vísbendingar um að síðasta vígið sé fallið Innlent Beðasléttur í borginni: Óttast óafturkræfan skaða á Laugarnesi Innlent Ummæli Kolbrúnar blaut tuska í andlit ungmenna Innlent Kýldi konu eftir kynmök: „Hvað, getur þú ekki meira?“ Innlent Grófu látin og særð börn upp úr rústum Erlent Klara Baldursdóttir er látin Innlent Fleiri fréttir Jöklar hér á landi minnkað um eina Lúxemborg Sækja WorldPride í skugga bakslags í réttindum hinsegin fólks 70 milljóna króna halli vegna uppsagnar samningsins Beðasléttur í borginni: Óttast óafturkræfan skaða á Laugarnesi Fleiri börn deyja á Gasa og óttast um fornminjar í Laugarnesi Ók á gangandi vegfarenda og keyrði burt Umræðu um bókun 35 aftur frestað Ummæli Kolbrúnar blaut tuska í andlit ungmenna Norðurlandamót í Bridge á Laugarvatni alla helgina Yfirfara þurfi öryggismál við Brúará Enn eitt banaslysið í Brúará, landvinningar lúsmýs og þungarokkshátíð Vísbendingar um að síðasta vígið sé fallið „Ef þetta gengur vel mun hún eignast allan bátinn“ Konan sem féll í Brúará er látin Fimm frumvörp fjögurra ráðuneyta samþykkt Klara Baldursdóttir er látin Þyrla Landhelgisgæslunnar kölluð út vegna göngumanns „Kraftmiklar og afgerandi aðgerðir gegn skipulagðri brotastarfsemi“ „Þegar fjármagnið klárast, þá klárast líka aðgengið“ Hressar og skemmtilegar systur með geitur á Geysi Loka hluta útsýnispallsins vegna aurskriðu Sjávarútvegurinn standi höllum fæti Starfsáætlun Alþingis felld úr gildi Höggin dynji á sjávarútveginum og áhugi kvenna á iðnstörfum minnkar Erlendur ferðamaður féll í Brúará Ein á móti rýmkuðu sorgarleyfi „Erum ekki dúkkur sem Snorri getur sagt fyrir verkum“ Kýldi konu eftir kynmök: „Hvað, getur þú ekki meira?“ Missti nánast sjónina þegar sláttuorf skaut steini í annað augað Mál áfengisverslananna komin til ákærusviðs, aftur Sjá meira