Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar 6. júní 2025 18:00 Við erum á hraðri leið inn í fyrirkomulag sem Bernie Sanders lýsti svo vel í nýlegri ræðu á bandaríska þinginu. Hann sagði: „Við lifum á afar hættulegum tímum. Komandi kynslóðir munu líta til baka á þetta augnablik – það sem við gerum núna – og muna hvort við höfðum hugrekki til að verja lýðræði okkar gegn vaxandi ógn auðræðis og einræðis. Þær munu muna hvort við stóðum með Abraham Lincoln sem árið 1863, horfandi yfir vígvöll þar sem þúsundir létust í baráttunni gegn þrælahaldi og sagði þetta; þjóð, undir Guði, skal endurfæðast í frelsi – og að stjórn fólksins, af fólkinu, fyrir fólkið, skuli ekki hverfa af jörðinni.’“ Sanders spyr réttilega: Stöndum við með sýn Lincolns, eða leyfum við lýðræðinu að hverfa undir stjórn auðjöfra? Hann bendir á að ÞRÍR ríkustu menn Bandaríkjanna – þar á meðal Elon Musk – eigi nú meiri auð en neðri helmingur allrar þjóðarinnar samanlagt, eða 170 milljónir manna. Þetta er ekki aðeins vandamál vegna oligarka í Rússlandi og í Bandaríkjunum. Þetta gerist nú um allan heim og hér – í mismunandi mæli en með svipuðum aðferðum – þar sem örfáir menn safna auð og völdum á kostnað vinnandi fólks. Við sáum aðferðir þeirra gegn þeim sem vildu hrófla við þeirra veldi. En það var árið 2012. Hvað er gert í dag? Opinber lög alment um kosningar eru eins og traktor á Þýskri hraðbraut. Það er staðfest að 0,0005% bandrísku þjóðarinnar leggur nú til 17% af heildarframlagi í kosningasjóði í Bandaríkjunum. Heldur einhver að það sé gjöf án gjalda? Við erum því miður að sjá fyrstu merki þess að lénsherratímabilið sé hafið. Lýðræðið, sem áður var baráttutæki fólksins, er nú orðið skrautlegt orð sem notað er til að fegra ósanngjörn kerfi. Þegar auðvaldið getur keypt sér dómsvald, löggjafarvald og fjölmiðla, er ekki lengur hægt að tala um stjórn fólksins. Því miður virðist það vera að breytast í stjórn auðjöfra – af auðjöfrum, fyrir auðjöfra. Beanie Sanders hefur oft verið kallaður kommónisti. Það er til þess gert að gera lítið úr málflutningti hans. Það er engin kommónisti í Bandaríkjunum aðeins hve mikið til hægri hann er. Hann sagði líka: „Herra forseti, eins og við tölum núna, er Elon Musk, ríkasti maður í heimi, að reyna að afnema helstu stofnanir alríkisstjórnarinnar sem eru hannaðar til að vernda þarfir vinnandi fjölskyldna og þeirra sem eru illa settir. Þetta er augljóslega ólöglegt og stjórnarskrárbrot – og verður að stöðva.“ Það er óskiljanlegt að ekki sé hægt að koma á sanngjarnri skiptingu auðlinda milli eigenda og notenda. Flokkar – sem á að standa vörð um skynsemi – skuli taka þessa baráttu föstum tökum gegn almenningi er mér hulin ráðgáta. Nær 90% þjóðarinnar vill breytingar á skiptingu auðlidarinnar í hafinu. Í þessum efnum, ráða samt örfáir varðhundar – þessir sömu oligarkar (á Íslandi) sem Sanders fjallar um. Það er vitað að bein næst illa úr hunds kjafti, eins og máltækið segir. Þess vegna verður stundum að beita afli til að ná því beini. Við verðum að standa saman í baráttunni gegn þessu nýja lénsherrakerfi sem ógnar lýðræðinu okkar og réttindum fólksins. Framtak einstaklingana verður að dafna og það má ekki berja niður með kúgun og valdi. Hvað vilja auðjöfrarnir í raun? Alvöru lénsveldi? Ég heyrði í ræktinni skömmu fyrir hrun að einn eignadi mikikils fjárs í samtali við annan taldi að þeir „snillingar“ ættu að vera æðri menn í samfélaginu og honum var full alvara. Nú er vitað hvernig það fjármagn varð til en vo lengi hefur þessi hugsun grafið um sig. Komandi kynslóðir munu líta til baka á þetta augnablik – það sem við gerum núna – og muna hvort við höfðum hugrekki til að verja lýðræði okkar gegn vaxandi ógn auðræðis og einræðis. Þær munu líka muna hvort við stóðum með sýn Abrahams Lincolns: stjórn fólksins, af fólkinu, fyrir fólkið. Spurningin er þessi: Stöndum við með þeirri sýn eða leyfum við heiminum að breytast í lénsveldi. Stjórn auðjöfra – af auðjöfrum, fyrir auðjöfra? Við þurfum að muna að þetta snýst ekki eingöngu um Bandaríkin eða Rússland mínir kæru. Nú er verið að reyna að veikja eða afnema helstu stofnanir víða um heim – stofnanir sem eru hannaðar til að vernda þarfir almennra fjölskyldna og þeirra sem standa höllum fæti. Við verðum að bregðast við – fyrir lýðræði, réttlæti og framtíð barnanna okkar. Höfundur er löggiltur fasteignasali. Lýðræðið er á förum Lýðræðið er farið – er of seint að snúa við? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Einar G. Harðarson Bandaríkin Mest lesið Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal Skoðun Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal Skoðun Hættulegustu tækin í umferðinni Eva Hauksdóttir Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Hvað myndi Sesselja segja? Hallbjörn V. Fríðhólm Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Hættulegustu tækin í umferðinni Eva Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvað myndi Sesselja segja? Hallbjörn V. Fríðhólm skrifar Skoðun Vaxtastefna Seðlabankans – á kostnað launafólks Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Suður-Íslendinga sögurnar Hans Birgisson skrifar Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar Skoðun Velkomin til Helvítis Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit við Ísland? Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Hækka launin þín þegar fasteignamatið á íbúðinni þinni hækkar? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Manneklan er víða Brynhildur Bolladóttir skrifar Skoðun Sótt að hagsmunum atvinnulausra Steinar Harðarson skrifar Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann skrifar Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson skrifar Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson skrifar Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun 1984 og Hunger Games á sama sviðinu Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til einföldunar regluverks Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring skrifar Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson skrifar Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson skrifar Sjá meira
Við erum á hraðri leið inn í fyrirkomulag sem Bernie Sanders lýsti svo vel í nýlegri ræðu á bandaríska þinginu. Hann sagði: „Við lifum á afar hættulegum tímum. Komandi kynslóðir munu líta til baka á þetta augnablik – það sem við gerum núna – og muna hvort við höfðum hugrekki til að verja lýðræði okkar gegn vaxandi ógn auðræðis og einræðis. Þær munu muna hvort við stóðum með Abraham Lincoln sem árið 1863, horfandi yfir vígvöll þar sem þúsundir létust í baráttunni gegn þrælahaldi og sagði þetta; þjóð, undir Guði, skal endurfæðast í frelsi – og að stjórn fólksins, af fólkinu, fyrir fólkið, skuli ekki hverfa af jörðinni.’“ Sanders spyr réttilega: Stöndum við með sýn Lincolns, eða leyfum við lýðræðinu að hverfa undir stjórn auðjöfra? Hann bendir á að ÞRÍR ríkustu menn Bandaríkjanna – þar á meðal Elon Musk – eigi nú meiri auð en neðri helmingur allrar þjóðarinnar samanlagt, eða 170 milljónir manna. Þetta er ekki aðeins vandamál vegna oligarka í Rússlandi og í Bandaríkjunum. Þetta gerist nú um allan heim og hér – í mismunandi mæli en með svipuðum aðferðum – þar sem örfáir menn safna auð og völdum á kostnað vinnandi fólks. Við sáum aðferðir þeirra gegn þeim sem vildu hrófla við þeirra veldi. En það var árið 2012. Hvað er gert í dag? Opinber lög alment um kosningar eru eins og traktor á Þýskri hraðbraut. Það er staðfest að 0,0005% bandrísku þjóðarinnar leggur nú til 17% af heildarframlagi í kosningasjóði í Bandaríkjunum. Heldur einhver að það sé gjöf án gjalda? Við erum því miður að sjá fyrstu merki þess að lénsherratímabilið sé hafið. Lýðræðið, sem áður var baráttutæki fólksins, er nú orðið skrautlegt orð sem notað er til að fegra ósanngjörn kerfi. Þegar auðvaldið getur keypt sér dómsvald, löggjafarvald og fjölmiðla, er ekki lengur hægt að tala um stjórn fólksins. Því miður virðist það vera að breytast í stjórn auðjöfra – af auðjöfrum, fyrir auðjöfra. Beanie Sanders hefur oft verið kallaður kommónisti. Það er til þess gert að gera lítið úr málflutningti hans. Það er engin kommónisti í Bandaríkjunum aðeins hve mikið til hægri hann er. Hann sagði líka: „Herra forseti, eins og við tölum núna, er Elon Musk, ríkasti maður í heimi, að reyna að afnema helstu stofnanir alríkisstjórnarinnar sem eru hannaðar til að vernda þarfir vinnandi fjölskyldna og þeirra sem eru illa settir. Þetta er augljóslega ólöglegt og stjórnarskrárbrot – og verður að stöðva.“ Það er óskiljanlegt að ekki sé hægt að koma á sanngjarnri skiptingu auðlinda milli eigenda og notenda. Flokkar – sem á að standa vörð um skynsemi – skuli taka þessa baráttu föstum tökum gegn almenningi er mér hulin ráðgáta. Nær 90% þjóðarinnar vill breytingar á skiptingu auðlidarinnar í hafinu. Í þessum efnum, ráða samt örfáir varðhundar – þessir sömu oligarkar (á Íslandi) sem Sanders fjallar um. Það er vitað að bein næst illa úr hunds kjafti, eins og máltækið segir. Þess vegna verður stundum að beita afli til að ná því beini. Við verðum að standa saman í baráttunni gegn þessu nýja lénsherrakerfi sem ógnar lýðræðinu okkar og réttindum fólksins. Framtak einstaklingana verður að dafna og það má ekki berja niður með kúgun og valdi. Hvað vilja auðjöfrarnir í raun? Alvöru lénsveldi? Ég heyrði í ræktinni skömmu fyrir hrun að einn eignadi mikikils fjárs í samtali við annan taldi að þeir „snillingar“ ættu að vera æðri menn í samfélaginu og honum var full alvara. Nú er vitað hvernig það fjármagn varð til en vo lengi hefur þessi hugsun grafið um sig. Komandi kynslóðir munu líta til baka á þetta augnablik – það sem við gerum núna – og muna hvort við höfðum hugrekki til að verja lýðræði okkar gegn vaxandi ógn auðræðis og einræðis. Þær munu líka muna hvort við stóðum með sýn Abrahams Lincolns: stjórn fólksins, af fólkinu, fyrir fólkið. Spurningin er þessi: Stöndum við með þeirri sýn eða leyfum við heiminum að breytast í lénsveldi. Stjórn auðjöfra – af auðjöfrum, fyrir auðjöfra? Við þurfum að muna að þetta snýst ekki eingöngu um Bandaríkin eða Rússland mínir kæru. Nú er verið að reyna að veikja eða afnema helstu stofnanir víða um heim – stofnanir sem eru hannaðar til að vernda þarfir almennra fjölskyldna og þeirra sem standa höllum fæti. Við verðum að bregðast við – fyrir lýðræði, réttlæti og framtíð barnanna okkar. Höfundur er löggiltur fasteignasali. Lýðræðið er á förum Lýðræðið er farið – er of seint að snúa við?
Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Skoðun Íhlutun Bandaríkjanna í Venesúela: Auðlindaránið í heimsvaldastefnunni og hræsnin í „stríðinu gegn fíkniefnum“ Sæþór Benjamín Randalsson skrifar
Skoðun Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal skrifar
Skoðun Hafrannsóknastofnun leggur til 95 prósent samdrátt í sjókvíaeldi á laxi Jón Kaldal skrifar
Skoðun Hvað mun Pútín gera næst með því að ögra samstöðu NATO?: Rússnesk innrás í lofthelgi NATO og hlutverk Íslands í öryggi bandalagsins Jun Þór Morikawa skrifar
Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar
Stöndum vörð um tónlistarmenntun barna og ungmenna – opið bréf til borgarstjóra Sigrún Grendal Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun